មូលនិធិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ថែរក្សាវប្បធម៌ប្រមាណ ៥៥.០០០ដុល្លារ បានត្រូវផ្តល់ទៅឱ្យសារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែងកាលពីព្រឹកថ្ងៃទីច័ន្ទទី១១ ខែធ្នូនេះ ដើម្បីអភិរក្សឯកសណ្ឋានជនរងគ្រោះនៃរបបប្រល័ពូជសាសន៍ខ្មែរ នៅក្នុងសារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង។
ថ្លែងប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានក្រោយពិធីចុះហត្ថលេខានិងទទួលនៅសារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ លោក William Heidt ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជាឱ្យដឹងថា ជំនួយលើគម្រោងថែរក្សាវប្បធម៌នេះគឺជាដំណាក់កាលដំបូង ដែលនឹងផ្តោតទៅលើការការពារការខូចសម្លៀកបំពាក់របស់ជនរងគ្រោះនៅក្នុងមន្ទីរស.២១អំឡុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម។
លោក William Heidt បានមានប្រសាសន៍នៅក្នុងកម្មវិធីប្រគល់ថវិកានេះកាលពីព្រឹកថ្ងៃច័ន្ទទី១១ ធ្នូ យ៉ាងដូច្នេះ៖
«ការអភិរក្សសម្លៀកបំពាក់របស់ជនរងគ្រោះនេះជាការគាំទ្រដោយផ្ទាល់ចំពោះបេសកកម្មនៃការអប់រំអំពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍តាមរយៈវប្បធម៌សម្ភារៈ និងវត្ថុតាង»។
គ្រឿងវាយនភណ្ឌទាំងនោះដែលមានដូចជា មួក ខ្សែក្រវ៉ាត់ ខោ អាវ សំពត់ កាបូប និងស្បែកជើង គឺជារបស់ដែលងាយខូចជាងគេក្នុងចំណោមរបស់ដែលបានប្រមូលទុកតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩។ សម្លៀកបំពាក់របស់ជនរងគ្រោះទាំងនេះត្រូវបានគេបត់ទុកនៅក្នុងផ្នែកមួយគុកទួលស្លែង ឬស២១ ក្រោយការរំដោះឆ្នាំ១៩៧៩។
លោក ឆាយ វិសុទ្ធ ប្រធាននាយកសារមន្ទីរទួលស្លែងបានមានប្រសាសន៍ថា៖
«អ្វីដែលយើងមានពីមុន យើងគ្រាន់តែធ្វើការថែរក្សាតាមរបៀបសាមញ្ញ ដូចដែលឃើញយើងដាក់កេស យើងធ្វើការបែងចែកប្រភេទសម្លៀកបំពាក់ ឬក៏វាយនភណ្ឌដែលយើងមានប៉ុណ្ណឹង យើងដាក់ធ្នើរ យើងធ្វើរបៀបថា យើងមិនមានលក្ខណៈបច្ចេកទេសអ្វីជ្រៅជ្រះទេ យើងគ្រាន់តែសង្រ្គោះបឋម»។
យោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា គម្រោងនេះនិយាយអំពីតម្រូវការអភិរក្សចាំបាច់បំផុត ដោយមានរបស់បុរាណពី៣.០០០ ទៅ៥.០០០ ដែលមិនត្រូវបានគេធ្វើការអភិរក្សពីមុនមកឲ្យបានត្រឹមត្រូវដោយអ្នកជំនាញដែលមានវិជ្ជាជីវៈ។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែលស្តីពីការអភិរក្សវត្ថុតាងវាយនភណ្ឌនៅសារមន្ទីរទួលស្លែង បានសរសេរក្នុងន័យដើមថា៖
«គម្រោងនេះនឹងត្រូវប្រើវិធីសាស្រ្តដែលត្រូវបានគិតគូរនិងត្រូវបានសាកពិសោធន៍មកសម្រាប់ការសម្អាតពិសេស និងការអភិរក្សយូរអង្វែងនៃរបស់សរីរាង្គមានតម្លៃ»។
ប៉ុន្តែទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយរូបរាងដើមរបស់វត្ថុតាងរបស់ជនរងគ្រោះទាំងនេះនឹងត្រូវបានរក្សារូបភាពដើមរបស់វា ដើម្បីបង្ហាញពីសោកនាដកម្មដ៏សាហាវមួយនេះ។
លោក William Heidt បានមានប្រសាសន៍ថា វត្ថុតាងទាំងនេះបានបង្ហាញនូវរឿងរ៉ាវផ្ទាល់ខ្លួនដ៏ឈឺចាប់របស់ជនរងគ្រោះក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍។
«ការអភិរក្សនេះនឹងត្រូវបានអនុវត្តយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្នដើម្បីថែរក្សាវាយនភណ្ឌ ដោយនឹងមិនធ្វើឲ្យបាត់បង់ភស្តុតាងប្រវត្តិសាស្ត្រឡើយ»។
ទោះបីជាទំនាក់ទំនងការទូតរវាងកម្ពុជានិងសហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងមានភាពរកាំរកូសយ៉ាងណាក្តី ក៏សហរដ្ឋអាមេរិកបន្តផ្តល់ជំនួយដល់ប្រទេសតូចមួយនេះដើម្បីថែរក្សាវប្បធម៌របស់ខ្លួនឲ្យបានគង់វង្ស។ ហើយគម្រោងនេះជាគម្រោងមួយក្នុងចំណោមគម្រោងជាច្រើនទៀតដែលក្រសួងវប្បធម៌បានទទួលមូលនិធីពីឯកអគ្គរដ្ឋទូតវប្បធម៌អាមេរិកសម្រាប់ថែរក្សាវប្បធម៌តាំងពីឆ្នាំ២០០៥មកម្ល៉េះ។ នេះបើតាមការអះអាងរបស់ លោក ជុច ភឿន រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ។
លោកបានមានប្រសាសន៍យ៉ាងដូច្នេះថា៖
«សកម្មភាពនៃការគាំទ្ររបស់ប្រទេសអាមេរិកលើគម្រោងនៃការអភិរក្សវាយនភណ្ឌនៅសារមន្ទីរទួលស្លែងនេះពិតជាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់សម្រាប់ក្រសួង ក៏ដូចជាប្រជាជនកម្ពុជាទូទាំងប្រទេស ត្បិតភស្តុតាងទាំងអស់នេះជាតឹងតាងប្រវត្តិសាស្រ្តសម្រាប់ការសិក្សាស្វែងយល់អំពីអំពើឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលខ្មែរក្រហមបានប្រព្រឹត្តចំពោះប្រជាជនស្លូតត្រង់រាប់លាននាក់នារវាងឆ្នាំ១៩៧៥-១៩៧៩»។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោក William Heidt បានសង្កត់ធ្ងន់ម្តងហើយម្តងទៀតអំពីទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជននឹងប្រជាជនជាមួយនឹងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖
«ការវិនិយោគក្នុងវិស័យវប្បធម៌នេះគឺជាផ្នែកសំខាន់នៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជននឹងប្រជាជនជាមួយនឹងប្រទេសកម្ពុជា ហើយនិងបង្ហាញពីការគោរពយ៉ាងជ្រាលជ្រៅរបស់ប្រជាជនអាមេរិកចំពោះវប្បធម៌និងប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ប្រទេសកម្ពុជា»។
យ៉ាងហោចណាស់មានជនរងគ្រោះជិត២ម៉ឺននាក់ត្រូវបានគេនាំយកមកឃុំឃាំងសួរចម្លើយនិងធ្វើទារុណកម្មរហូតដល់ស្លាប់នៅក្នុងមន្ទីរ ស.២១ ដែលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានគេស្គាល់ថា សារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែងសល់ពីសម័យអាវខ្មៅខ្មែរក្រហម។ ភាគច្រើននៃជនរងគ្រោះ ក្នុងគុកទួលស្លែងត្រូវបានខ្មែរក្រហមចោទថាជាខ្មាំងប្រឆំាងនឹងរបបគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ឬជាអ្នកស៊ើបការឱ្យរដ្ឋបរទេស។
របបប្រល័យពូជសាសន៍កុម្មុយនិស្តខ្មែរក្រហម ដែលគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជាជាង៣ឆ្នាំ(ពីឆ្នាំ១៩៧៥ដល់ ឆ្នាំ១៩៧៩) ត្រូវបានគេស្តីបន្ទោសថា ធ្វើឲ្យប្រជាជនខ្មែរជាងពីរលាននាក់បាត់បង់ជីវិត ដោយការបង្អត់បាយ ការធ្វើការងារធ្ងន់ហួសប្រមាណ និងជំងឺដង្កាត់ជាដើម៕
