ក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សកាន់អំណាចច្រើនជាង៣០នាក់បានផើ្តមធ្វើសេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយបន្ថែមទៀត ក្រោយពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនទាមទារឲ្យដាក់អ្នកនយោបាយមានទោសនៅឲ្យឆ្ងាយពីប្រព័ន្ធនយោបាយកម្ពុជា។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់ពីក្រុមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
លោកឈាង វុន អ្នកនាំពាក្យរបស់តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា ថ្លែងប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃចន្ទនេះថា ក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោកហ៊ុន សែនច្រើនជាង៣០នាក់ បានស្នើជាបណ្តើរៗឲ្យមានវិសោធនកម្មបន្ថែមលើច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយនេះ។
«មិនមែន៣០ជាងទេ មានច្រើនជាងហ្នឹង! មិនមែនផ្តល់ការយល់ព្រមទេ គឺស្នើឲ្យមានវិសោធនកម្មច្បាប់ហ្នឹងណ៎ា»។
VOA បានព្យាយាមសុំការយល់ឃើញរបស់លោកអំពើការស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះ តែតំណាងរាស្ត្ររូបនេះបដិសេធមិនផ្តល់ការអធិប្បាយបន្ថែមទេ។
ការសម្រេចធ្វើសេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយនេះធ្វើឡើងមិនបានប៉ុន្មានថ្ងៃផង ក្រោយពីការលើកឡើងរបស់លោកហ៊ុន សែន ប្រធានបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេស។ ក្នុងថ្ងៃគម្រប់ខួបលើកទី ៦៦ឆ្នាំនៃការបង្កើតគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នាចុងខែមិថុនា លោកហ៊ុន សែន ដែលបានស្ថិតក្នុងអំណាចជាងបីទសវត្សរ៍ បានអំពាវនាវឲ្យក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាពិចារណាលើសំណើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ ដែលនឹងរាំងខ្ទប់អ្នកនយោបាយណា ដែលត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសដើម្បីបញ្ចប់សកម្មភាពនយោបាយរបស់ពួកគេ។
នាថ្ងៃចន្ទនេះ លោកសុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក៏បានប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាននៅរដ្ឋសភាផងដែរថា ក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សកាន់អំណាចជាង៣០នាក់បានចុះហត្ថលេខាលើសេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មបន្ថែមលើច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយនេះ ហើយថា សេចក្តីស្នើនេះត្រូវបានផ្ញើទៅគណៈកម្មការនីតិកម្ម និងយុត្តិធម៌នៃរដ្ឋសភាជាតិដើម្បីត្រួតពិនិត្យ។
នៅពេលអ្នកយកព័ត៌មានសួរលោកថា តើហេតុអ្វីបានជាមានការព្យាយាមធ្វើច្បាប់ដាក់លោក សម រង្ស៊ី អតីតប្រធានគណបក្សប្រឆាំង ឲ្យឃ្លាតឆ្ងាយពីនយោបាយកម្ពុជា លោកសុខ ឥសានលើកឡើងថា លោកសម រង្ស៊ីមិនបានរួមចំណែកដល់ការជួយជាតិ ក្រៅតែពីការធ្វើឲ្យស្ថានការណ៍នយោបាយប្រទេសច្របូកច្របល់។
«នែ៎ ក្នុង២០ឆ្នាំជាងនៃការធ្វើនយោបាយ តើសម រង្ស៊ីធ្វើអីខ្លះសម្រាប់ប្រទេសជាតិ? បង្កអុកឡុករហូត! នែ៎ ហើយអាហ្នឹង ខ្ញុំយល់គាត់ជាប់ gene (ពូជ)បន្តពីឪពុកគាត់ ដែលឈ្មោះសម សារី ដែលជនក្បត់ជាតិនោះ។ នែ៎ ឥឡូវ gene (ពូជ)ក្បត់ជាតិហ្នឹងវាមកចូលសម រង្ស៊ី ដែលតពូជពង្សហ្នឹង ហើយអាហ្នឹងដូចជាពាក្យលោកថា ស្លឹកឈើជ្រុះមិនឆ្ងាយពីគល់ហ្នឹងឯង។ នែ៎មិនបាច់ឆ្ងល់ទេ»។
កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមិថុនា លោកហ៊ុន សែន ដែលបានធ្វើជាអធិបតីក្នុងពិធីប្រារព្ធខួបនៃការបង្កើតគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានស្នើឲ្យក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារៀបចំធ្វើសេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីគណបក្សនយោបាយបន្ថែមទៀតដើម្បីបង្ខាំងអ្នកនយោបាយដែលមានទោស មិនឲ្យពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពនយោបាយនៅកម្ពុជា។ លោកថ្លែងថា៖
«ហើយខ្ញុំក៏សុំយកឱកាសនេះដើម្បីបញ្ជាក់។ បើវាមិនច្បាស់ យើងត្រូវតែធ្វើឲ្យច្បាស់។ តើអ្នកទោសមានសិទ្ធិនឹងផ្សារភ្ជាប់ខ្លួនជាមួយនឹងគណបក្សនយោបាយឬទេ? ប្រសិនបើវាមិនគ្រប់គ្រាន់ យើងត្រូវធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បន្ថែមទៀតអំពីគណបក្សនយោបាយ ដែលមិនតម្រូវ មុននេះ មិនតម្រូវឲ្យអ្នកទោស ទទួលតួនាទីជាមួយនឹងឋានៈណាមួយនៅក្នុងគណៈនាយក ឬប្រធានគណបក្សនោះទេ»។
ក្នុងថ្ងៃប្រារព្ធខួបនៃការបង្កើតគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោកហ៊ុន សែនមិនបានបញ្ចេញឈ្មោះចំៗអ្នកនយោបាយណាដែលតុលាការរកឃើញថា មានទោស ហើយត្រូវតែរារាំងឲ្យបាន មិនឲ្យជននោះមានការពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពនយោបាយនៅកម្ពុជាទេ តែអ្នកនយោបាយរូបនោះត្រូវគេដឹងថា គឺលោកសម រង្ស៊ី អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសបារំាង។
ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយ VOA កាលពីដើមខែមិថុនា លោកសម រង្ស៊ី អតីតមេគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយនេះ បានថ្លែងថា លោកហ៊ុន សែនភ័យខ្លាចវត្តមានរបស់លោក ដោយបានហាមឃាត់មិនឲ្យលោកធ្វើដំណើរមកជាន់ដីនៃមាតុភូមិប្រទេសរបស់លោក។ ហើយក្នុងបទសម្ភាសន៍ដាច់ដោយឡែកជាមួយវិទ្យុអាស៊ីរី លោកសម រង្ស៊ីបានចាត់ទុកថា លោកហ៊ុន សែនជាមនុស្សកំសាក។
VOA បានព្យាយាមសុំការអធិប្បាយពីលោកប៉ុល ហំម អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និង លោកយឹម សុវណ្ណ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សនេះ តែនៅមិនទាន់អាចទាក់ទងបានទេ នាថ្ងៃចន្ទនេះ។
នៅដើមឆ្នាំ២០១៧ រដ្ឋសភាជាតិបានអនុម័តសេចក្ដីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយលើកជាលើកដំបូង ដែលមានសំឡេងគាំទ្រ៦៦លើ៦៦ ដោយគ្មានវត្តមានគណបក្សប្រឆាំង ទោះបីជារងការរិះគន់ជាច្រើនពីមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិក៏ដោយ។
លោកស្រី Donica Pottie ឯកអគ្គរដ្ឋទូតកាណាដាប្រចាំនៅកម្ពុជា បានលើកឡើងកាលពីកន្លងមកថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយនេះគឺស្មើនឹងការដើរថយក្រោយនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកនៅកម្ពុជាបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ភ្លាមៗ ដោយបានពណ៌នាការធ្វើវិសោធនកម្មនេះថា បានផ្ដល់អំណាចយ៉ាងធំធេងដល់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងការដាក់កំហិតដល់សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងសកម្មភាពស្របច្បាប់នានារបស់គណបក្សនយោបាយ ដែលអាចនាំទៅដល់ការរំលាយគណបក្សនយោបាយផងដែរ។
ប៉ុន្តែក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាបានសម្ដែងការ«ខកចិត្តយ៉ាងខ្លាំង»ចំពោះសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់សហរដ្ឋអាមេរិកទាក់ទងនឹងវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយរបស់កម្ពុជា ដោយបានហៅសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះថា ជា«ប្រតិកម្មមិនសមហេតុផល»។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិយល់ថា ការអនុម័តសេចក្ដីស្នើធ្វើវិសោធនកម្មស្ដីពីគណបក្សនយោបាយដែលធ្វើឡើងកាលពីពេលមុននោះគឺជា របត់ដ៏គ្រោះថ្នាក់មួយដែលអាចទៅដល់ទីបញ្ចប់នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
ដោយឡែកលោកយឿង សុធារ៉ា មន្ត្រីផ្នែកច្បាប់ និងអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្រ្វែល យល់ថា ការប៉ុនប៉ងធ្វើវិសោធនកម្ម បញ្ចប់សកម្មភាពរបស់ទណ្ឌិតណាមួយក្នុងការបញ្ចេញទស្សនៈពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការនយោបាយ ជារឿងដែលកម្រកើតឡើងនៅប្រទេសផ្សេងទៀត។
«ខ្ញុំបានសិក្សាច្រើនពាក់ព័ន្ធជាមួយហ្នឹងរឿងនេះ។កន្លងមកខ្ញុំ អត់ទាន់ឃើញមានប្រទេសណាដែលមានច្បាប់ហាមឃាត់ ឬក៏បិទមាត់ទណ្ឌិត មិនឲ្យនិយាយគាំទ្រទៅលើគណបក្សនយោបាយណាមួយដែលខ្លួនពេញចិត្ត ដែលខ្លួនស្រឡាញ់ ឬក៏សម្តែងមតិណាមួយទៅលើគណបក្សនយោបាយណាមួយដែលខ្លួនគាំទ្រ ខ្លួនស្រឡាញ់ទេ»។
អ្នកអង្កេតការណ៍រូបនេះប្រាប់ VOA បន្ថែមនៅថ្ងៃចន្ទនេះថា លោកពុំទាន់បានដឹងនៅឡើយ អំពីពាក្យពេចន៍ដែលត្រូវដាក់បញ្ចូលក្នុងដំណើរការវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយលើកក្រោយនេះទេ។ តែទោះជាយ៉ាងក៏ដោយ លោកថា វិសោធនកម្មច្បាប់នេះ អាចនឹងធ្វើឲ្យបរិយាកាសនយោបាយនៅកម្ពុជាមានភាពអាប់អួរជាថ្មីទៀត៕
