សកម្មជនដីធ្លីមួយចំនួននៅតំបន់បឹងកក់ ស្រែកទ្រហោយំ នៅមុខច្រកទ្វារចូលរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ នាព្រឹកថ្ងៃអង្គារនេះ បន្ទាប់ពីស្ថាប័នតុលាការជាន់ខ្ពស់មួយនេះ បានសម្រេចមិនផ្តល់សេរីភាពដល់ អ្នកស្រី ទេព វន្នី ដែលត្រូវបានតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ កាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ៣០ខែ ពីបទប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សា ក្បែរផ្ទះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែនកាលពីឆ្នាំ ២០១៣។
អ្នកស្រី គង់ ចន្ថា ដែលជាសាក្សីរបស់អ្នកស្រី ទេព វន្នី ក្នុងសំណុំរឿងដែលមានអាយុកាលបួនឆ្នាំ និងជាសកម្មជនការពារផ្ទះសម្បែងនៅសហគមន៍បឹងកក់ បានស្រែកយំ សម្រក់ទឹកភ្នែក នៅមុខសាលាឧទ្ធរណ៍ ហើយបាននិយាយថា ចៅក្រមសាលាឧទ្ធរណ៍ បានយល់ស្របទៅតាមការកាត់ទោសរបស់តុលាការរាជធានីភ្នំពេញ ដោយមិនអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកស្រី ទេព វន្នី មានសិទ្ធិសេរីភាព បានជួបជុំគ្រួសារវិញនោះឡើយ។ សកម្មជនរូបនេះ បានអំពាវនាវដល់ប្រទេសជាសមាជិកសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហៅកាត់ថា អាស៊ាន ឲ្យពិនិត្យមើលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
«ប្រទេសខ្មែរនេះតែម្តង គឺសិទ្ធិមនុស្សក៏បាត់ សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក៏គ្មាន បាត់បង់ផ្ទះសម្បែងសព្វបែបយ៉ាង អញ្ចឹងសុំប្រទេសចូលអាស៊ាន ជួយដល់ប្រទេសខ្មែរផង»។ នេះបើតាមសម្តីរបស់អ្នកស្រី គង់ ចន្ថា។
សកម្មជនម្នាក់ទៀតក្នុងសហគមន៍បឹងកក់ គឺកញ្ញា សុង ស្រីលាភ ក៏បានស្រែកទ្រហោយំ និងចោទថាតុលាការមានចេតនាទុច្ចរិតនិងសមគំនិតជាមួយជនប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ដើម្បីធ្វើបាប អ្នកស្រី ទេព វន្នី ដែលជាជនស្លូតត្រង់។
«ទេព វន្នី អត់បានធ្វើអីខុសទេ ហេតុអី? ហេតុអី តុលាការទៅឃុបឃិត ជាមួយពួកពុកអាលួយ ធ្វើ បាបពួកយើង»។
អ្នកស្រី ទេព វន្នី វ័យ៣៧ឆ្នាំ ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ សម្រេចឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦ ពាក់ព័ន្ធនឹងបទហិង្សាដោយចេតនាមានស្ថានទម្ងន់ទោស ឬត្រូវមានទោសកម្រិតធ្ងន់។ ក្រោយការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ននោះ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៧ ក៏បានសម្រេចកាត់ទោសអ្នកស្រី ទេព វន្នី ដែលជាម្ចាស់ជ័យលាភីរង្វាន់ស្ត្រីជាអ្នកដឹកនាំរបស់អង្គការ Vital Voices ឲ្យជាប់ក្នុងពន្ធនាគាររយៈពេល២ឆ្នាំនិង៦ខែ។
កាលពីចុងខែកក្កដាកន្លងទៅ អ្នកស្រី ទេព វន្នី បានបង្ហាញខ្លួននៅសាលាឧទ្ធរណ៍ ដើម្បីទទួលការជនុំជម្រះអំពីបណ្តឹងទាស់របស់អ្នកស្រី ក្នុងរឿងក្តីបង្កហិង្សាក្បែរផ្ទះលោក ហ៊ុន សែន។ អ្នកស្រីបានប្រាប់ តុលាការសាលាឧទ្ធរណ៍ថា ការចោទប្រកាន់មកលើអ្នកស្រីថាបានប្រពឹ្រត្តអំពើហិង្សានោះ គឺជាការចោទប្រកាន់គ្មានភស្តុតាង ហើយថាអ្នកស្រីតែងប្រកាន់យកធម៌អហិង្សាក្នុងការតវ៉ានានា។
លោក ទូច ថារិទ្ធ មន្ត្រីនាំពាក្យសាលាឧទ្ធរណ៍ មានប្រសាសន៍ប្រាប់ VOA នៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារនេះថា លោក ប៉ុល សំអឿន ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាអង្គជំនុំជម្រះ បានប្រកាសរក្សាការកាត់ទោសរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ទុកជាបានការដដែល។ លោកបានបញ្ជាក់បន្តថា សាលាឧទ្ធរណ៍ មិនអាចលើកលែងការចោទប្រកាន់ ដែលធ្វើឡើងដោយតុលាការរាជធានីភ្នំពេញបាននោះទេ ដោយហេតុថា ការផ្តល់សេរីភាពដល់ អ្នកស្រី ទេព វន្នី អាចនឹងរំខានដល់មន្ត្រីតុលាការដែលកំពុងបន្តកិច្ចស៊ើបអង្កេតអង្គសេចក្តីនៃរឿងក្តីក្តាំនេះ។
«ព្រឹកមិញហ្នឹងដោយ លោកចៅក្រម ប៉ុល សំអឿន ហ្នឹងគាត់បានតម្កល់សាលក្រម របស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញហ្នឹងទុកជាបានការដដែលដោយ ដាក់ទោសអ្នកស្រី ទេព វន្នី ជាប់ ២ឆ្នាំ ៦ខែ ដដែលពីបទហិង្សាដោយចេតនា មានស្ថានទម្ងន់ទោសហ្នឹង អញ្ចឹងនៅដដែល។ ហើយដោយយល់ឃើញថា បើសិនជាអាចមានការនៅក្រៅឃុំ វាអាចប៉ះពាល់ដល់ ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការស៊ើបអង្កេតនៅ តាមផ្លូវតុលាការ នៅពាក់ព័ន្ធទៅនឹងរឿងអង្គសេចក្តីទៀតហ្អាស់»។
ក្រោយពីសាលាឧទ្ធរណ៍ បានប្រកាសសាលដីកា ដល់អ្នកស្រី ទេព វន្នី លោក ស៊ឹង សែនករុណា មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ដែលបានឃ្លាំមើលដំណើរការប្រកាសសាលដីកានៅថ្ងៃអង្គារនេះ បានប្រាប់ក្រុមអ្នកយកព័ត៌មាននៅក្រៅសាលាឧទ្ធរណ៍ថា ចៅក្រមសាលាឧទ្ធរណ៍មិនកាត់សេចក្តី ផ្អែកទៅតាមនីតិវិធីត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់នោះទេ។ លោកពន្យល់ថា ដើមបណ្តឹង និងសាក្សីរបស់ដើមបណ្តឹងពុំបានបង្ហាញខ្លួនក្នុងពេលសវនាការ ហើយចៅក្រមក៏មិនអាចរកភស្តុតាងជាក់លាក់មកដាក់បន្ទុកលើអ្នកស្រី ទេព វន្នី ក្រៅតែពីផ្អែកលើចម្លើយសាក្សីរបស់ដើមបណ្តឹងដែលជាកងសន្តិសុខពីរនាក់មកពីខណ្ឌដូនពេញ។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក៖
«សាក្សីរបស់លោកស្រី ទេព វន្នី បានបញ្ជាក់ហើយថា គាត់មិនបានមានការបញ្ជាទេ ហើយសូម្បីតែវត្ថុតាងដែល ប្រព្រឹត្តហ្នឹងក៏មិនមានដែរ ដូចជា ការលើកឡើងថា មានដុំថ្មក្នុងកាបូប មានប្រើ Speaker [ឧបករណ៍បំពងសំឡេង] មេក្រូហ្វូនហ្នឹងវាយទៅលើ ក្រុមសន្តិសុខអីជាដើមហ្នឹង។ អញ្ចឹងគាត់ក៏មានសាក្សីបញ្ជាក់ដែរថា គាត់អត់បានប្រព្រឹត្តដូចការចោទប្រកាន់ហ្នឹងទេ»។
មន្ត្រីឃ្លាំមើលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ បានឲ្យដឹងថា ការសម្រេចដោយអយុត្តិធម៌របស់សាលាឧទ្ធរណ៍ ទៅលើរឿងក្តីដែលគេជឿថា មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយនេះ នឹងបំផ្លាញមុខមាត់ និងកិត្តិយស របស់ស្ថាប័នតុលាការនៅកម្ពុជា។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ទូច ថារិទ្ធ មន្ត្រីនាំពាក្យសាលាឧទ្ធរណ៍ សុំមិនធ្វើការអធិប្បាយ ទាក់ទិនឥទិ្ធពលខាងនយោបាយមកលើក្តីក្តាំអ្នកស្រី ទេព វន្នី តែបានការពារការកាត់សេចក្តីរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ថា បានធ្វើទៅតាមនីតិវិធីត្រឹមត្រូវរបស់តុលាការ។ លោកថា អ្នកស្រីទេព វន្នី នៅមានសិទ្ធិបឹ្តងតវ៉ា ទៅតុលាការកំពូលដើម្បីបញ្ជាក់ពីភាពគ្មានទោសពៃរិ៍របស់អ្នកស្រី។
ក្រុមសកម្មជនការពារដីធ្លីនៅតំបន់បឹងកក់ កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ បានព្យាយាមស្វែងរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីអ្នកស្រីរ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ដែលបានផ្តើមទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រីនៅកម្ពុជានាថ្ងៃអង្គារនេះ។
មន្ត្រីទំនាក់ទំនងរបស់ការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា (OHCHR) បានបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA តាមសារអេឡិចត្រូនិក ឬ Email កាលពីថ្ងៃចន្ទថា អ្នកស្រី ស្មីត នឹងជួបពិភាក្សាការងារជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក អង្គ វង្សវឌ្ឍ នៅថ្ងៃទី ១០ ខែសីហា។ ប៉ុន្តែមន្ត្រីរូបនោះ មិនអាចបញ្ជាក់បានថា ជំនាញការរូបនេះ នឹងលើកឡើងពីករណីអ្នកស្រី ទេព វន្នី មកពិភាក្សាក្នុងជំនួបនោះឡើយ គ្រាដែលអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌បានបញ្ជាក់ថា អ្នកស្រីស្មីត មិនអាចដាក់សម្ពាធខាងផ្លូវច្បាប់ណាមួយលើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជាបានទេ៕
