កាលពីខែសីហា ចិនបានសម្ពោធផ្លូវពាណិជ្ជកម្មមួយតាមរយៈកប៉ាល់ ផ្លូវគោក និងផ្លូវដែក ដែលឆ្លងកាត់មីយ៉ាន់ម៉ា ជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងនៅទូទាំងប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ ដើម្បីអាចទៅកាន់មហាសមុទ្រឥណ្ឌា និងតំបន់ភាគខាងលិច។
ក្រុមអ្នកវិភាគនិយាយថា នេះជាបណ្តាញខ្សែផ្លូវមួយនៅក្នុងចង្កោមផ្លូវដឹកជញ្ជូន ដែលទាញចិនឲ្យកាន់តែខិតទៅជិតតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ក្រោមគម្រោងផ្លូវក្រវាត់ពាណិជ្ជកម្ម ឬ BRI របស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង ស្របពេលជំរុញឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅទូទាំងតំបន់នេះ។
ពួកគេបានបន្ថែមថា ថាតើគម្រោងផ្លូវពាណិជ្ជកម្មនេះនឹងផ្តល់ផលឬទេនោះគឺអាស្រ័យលើថាតើ និងនៅពេលណាដែលផ្លូវដែកថ្មីត្រូវបានសាងសង់នៅមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលនេះជាបញ្ហាប្រឈមមួយដែលកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនដោយសារភាពវឹកវរនៅក្នុងប្រទេសនេះចាប់តាំងពីរដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី០១ ខែកុម្ភៈមក។
ចំណងដែលចងភ្ជាប់
ស្ថានទូតចិននៅមីយ៉ាន់ម៉ាបានប្រកាសការសម្ពោធគម្រោងផ្លូវពាណិជ្ជកម្មថ្មីនេះនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួន បន្ទាប់ពីតេស្តសាកស្បងជោគជ័យ។
គម្រោងផ្លូវពាណិជ្ជកម្មនេះគឺចាប់ផ្តើមដោយកប៉ាល់ពីសិង្ហបុរីមកកាន់ក្រុង Yangon (រ៉ង់ហ្គូន) ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្មរបស់មីយ៉ាន់ម៉ា ហើយបន្តដោយផ្លូវគោកទៅកាន់ទីក្រុង Chinsheweshaw ជាប់ព្រំប្រទល់ជាមួយខេត្ត Yunan (យូណាន) របស់ចិន។ ហើយបន្ទាប់មក ទំនិញដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវពាណិជ្ជកម្មនេះនឹងធ្វើដំណើរចុងក្រោយតាមផ្លូវដែកថ្មីមួយពីព្រំប្រទល់ឆ្ពោះទៅកាន់ក្រុង Chengdu ទីរួមខេត្ត Sichuan ភាគកណ្តាលប្រទេសចិន។
ស្ថានទូតចិនបានហៅ គម្រោងនេះថាជា មាគ៌ាថ្មីមួយសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងឆ្ពោះទៅកាន់មហាសមុទ្រឥណ្ឌា និង «ជាការជំរុញទៅមុខដ៏សំខាន់មួយក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មរវាងចិន និងមីយ៉ាន់ម៉ា»។
លោក Bryan Tse អ្នកវិភាគប្រចាំទីភ្នាក់ងារ Economist Intelligence Unit នៅមីយ៉ាន់ម៉ា បានថ្លែងប្រាប់ VOA ថា គម្រោងនេះ «ក៏ដូចជាគម្រោងលក្ខណៈស្រដៀងគ្នានេះផ្សេងទៀតនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ នឹងជួយពង្រឹងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មរវាងចិន និងតំបន់នេះ ហើយដូច្នេះនឹងជំរុញឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅតំបន់នេះ»។
លោក Li Mingjiang អ្នកជំនាញផ្នែកគោលនយោបាយចិននៅវិទ្យាស្ថានសិក្សាអន្តរជាតិ S. Rajaratnam ក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរីបាននិយាយថា ផ្លូវរថភ្លើងថ្មីនៅចិននឹងលើកកម្ពស់ផ្លូវពាណិជ្ជកម្ម ដែលមានស្រាប់អស់រយៈពេលរាប់ឆ្នាំមកនេះ និងជំរុញបន្ថែមដល់ផ្លូវរបៀងសេដ្ឋកិច្ចចិន-មីយ៉ាន់ម៉ា (China-Myanmar Economic Corridor) ដែលជាចំណុចផ្តោតនៃគម្រោងផ្លូវក្រវាត់ពាណិជ្ជកម្មរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង។
គម្រោងផ្លូវរបៀងសេដ្ឋកិច្ចនេះក៏រួមមានសំណង់ប្រព័ន្ធបំពង់បញ្ជូនប្រេង និងឧស្ម័នដែលភ្ជាប់មីយ៉ាន់ម៉ាពីតំបន់ឈូងសមុទ្រ Bengal នៅភាគខាងលិច ទៅកាន់ព្រំប្រទល់ជាមួយចិននៅភាគខាងកើត ដោយឆ្លងកាត់ក្រុង Mandalay។ កំពង់ផែទឹកជ្រៅ ទីដែលបំពង់បញ្ជូនប្រេងភ្ជាប់ទៅតំបន់ឆ្នេរ កំពុងស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលសាងសង់។ ផែនការរបស់ចិនក៏ប្រមើលមើលការបង្កើតផ្លូវរថភ្លើងល្បឿនលឿន និងផ្លូវល្បឿនលឿននៅតាមផ្លូវស្របជាមួយនឹងបំពង់បញ្ជូនប្រេង ដោយបន្តទៅភាគខាងត្បូង ចេញពីក្រុង Mandalay ឆ្ពោះទៅកាន់ក្រុង Yangon ជាប់សមុទ្រ Andaman។
តំបន់ឈូងសមុទ្រ Bengal និងសមុទ្រ Andaman បើកចំហទៅកាន់មហាសមុទ្រឥណ្ឌា ដែលនេះជាកត្តាសំខាន់សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង។ ការណ៍នេះអាចឲ្យជាជម្រើសផ្លូវដឹកជញ្ជូនសម្រាប់ការនាំចូលប្រេង និងឧស្ម័នរបស់ចិនពីតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា ក្រៅពីការឆ្លងកាត់តាមច្រកសមុទ្រ Malacca ជិតប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលការដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវនេះអាចប្រឈមនឹងហានិភ័យ ប្រសិនបើមានជម្លោះ។
ផ្លួវដែកដែលជាដំណោះស្រាយ
ខណៈផ្លូវដែកពីព្រំប្រទល់ចិននិងមីយ៉ាន់ម៉ាទៅកាន់ក្រុង Chengdu ឥឡូវនេះកំពុងតែដំណើរការ ចិននិយាយថា ផ្លូវពាណិជ្ជកម្មថ្មីឆ្លងកាត់មីយ៉ាន់ម៉ាតាមក្រុង Yangon (រ៉ង់ហ្គូន) នឹងកាត់បន្ថយការចំណាយពេលវេលាជាច្រើនសប្តាហ៍ក្នុងការដឹកជញ្ជូនទំនិញរវាងមហាសមុទ្រឥណ្ឌានិងខេត្ត Sichuan។
ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក Li បាននិយាយថា ទំហំដីលាតសន្ធឹងដ៏ធំតាមផ្លូវគោកឆ្លងកាត់មីយ៉ាន់ម៉ាអាចជាឧបសគ្គមួយ និងបង្កការលំបាកសម្រាប់ដឹកជញ្ជូនទំនិញគ្រប់ប្រភេទ ក្រៅពីទំនិញពិសេស ឬមានតម្លៃខ្ពស់។
លោកបាននិយាយថា៖ «វាយឺតពេក ហើយបើនិយាយពីទំហំវិញគឺនៅមានកម្រិត ហើយនេះអាចជាឧបសគ្គធំមួយ»។
យោងទៅតាមអ្នកវិភាគរូបនេះ ដំណោះស្រាយពិតប្រាកដតែមួយគត់សម្រាប់ចិនគឺ បញ្ចុះបញ្ចូលមីយ៉ាន់ម៉ាឲ្យធ្វើផ្លូវដែកថ្មីឆ្លងប្រទេស។
លោក Li បានថ្លែងថា៖ «នេះជាវិធីតែមួយគត់ ប៉ុន្តែអស់ពេលជាយូរមកហើយ មីយ៉ាន់ម៉ាហាក់ដូចជា មិនគាំទ្រគំនិតដូចនេះនោះទេ។ ទោះបីជានៅទីបំផុតមីយ៉ាន់ម៉ាយល់ស្របជាមួយនឹងសំណើនេះក៏ដោយ ក៏ត្រូវការពេលវេលាសម្រាប់សាងសង់» យ៉ាងតិចក៏ពីរទៅបីឆ្នាំដែរ។
លោកបានបន្ថែមថា រហូតមកទល់ពេលនេះ បរិមាណទំនិញតិចតួចដែលចិនអាចដឹកជញ្ជូនលើផ្លូវពាណិជ្ជកម្មថ្មីតាមរយៈក្រុង Yangon នេះ នឹងមិនអាចជាជម្រើសដំណោះស្រាយរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងក្នុងករណីមាន«បញ្ហាឆ្លងកាត់ ច្រកសមុទ្រ Malacca» បាននោះទេ។
ដោយប្រឈមនឹងការជំទាស់ពីប្រជាជនក្នុងស្រុកចំពោះគម្រោងផ្លូវពាណិជ្ជកម្មនេះ ដែលប្រជាជនព្រួយបារម្ភពីការបាត់បង់ដីរបស់ពួកគេ ហើយទទួលបានសំណងតិចតួច ឬមិនមានសំណងទាល់តែសោះ រដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ាទើបតែយល់ព្រមដោយស្ទាក់ស្ទើរលើសំណើរបស់ចិនចំពោះការសិក្សាពីលទ្ធភាពគម្រោងផ្លូវពាណិជ្ជកម្មនេះតែប៉ុណ្ណោះ។
លោក Tse បានលើកឡើងថា ការព្រួយបារម្ភពីលទ្ធភាពនិងការចំណាយបានដាក់បន្ទុកបន្ថែមពីលើការពន្យារពេលគម្រោងផ្លូវពាណិជ្ជកម្មនេះ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «មកទល់ពេលនេះ គម្រោងរួមគ្នាមួយចំនួនក៏ជួបនឹងវាសនាដូចគ្នានេះដែរ ហើយមិនមានហេតុផលច្រើនក្នុងការរំពឹងថា នឹងមានការប្រែប្រួលនោះទេ ដោយសារតែបរិយាកាសភូមិសាស្រ្តនយោបាយ និងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ដែលយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាកំពុងតែប្រឈមមុខនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ»។
ដោយកំពុងតែប្រឈមស្រាប់នឹងវិបត្តិការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩ សេដ្ឋកិច្ចមីយ៉ាន់ម៉ាបានរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងបន្ថែមទៀត ចាប់តាំងពីយោធាបានទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ទីភ្នាក់ងារចាត់ចំណាត់ថ្នាក់អន្តរជាតិ Fitch Solutions រំពឹងថា សេដ្ឋកិច្ចមីយ៉ាន់ម៉ានឹងរួមតូចក្នុងអត្រា ២០ភាគរយនៅឆ្នាំនេះ។
លោក Tse បាននិយាយថា ផ្លូវពាណិជ្ជកម្មថ្មីនឹងជួយជំរុញដល់សេដ្ឋកិច្ចប្រទេស ប៉ុន្តែមិនគ្រប់គ្រាន់ដើម្បី «ធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរគួរឲ្យកត់សម្គាល់» នោះទេ។
ការផ្តល់ផលប្រយោជន៍ឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមក
អ្នកស្រី Khin Khin Kyaw Kyee ដែលតាមដានទំនាក់ទំនងចិន-មីយ៉ាន់ម៉ានៅវិទ្យាស្ថានយុទ្ធសាស្រ្ត និងគោលនយោបាយមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលជាវិទ្យាស្ថានសិក្សាគោលនយោបាយក្នុងស្រុកមួយ មិនរពឹងថា ផ្លូវពាណិជ្ជកម្មថ្មីនឹងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ច្រើននោះទេ។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា មានតែមន្រ្តីមួយក្តាប់តូច និងក្រុមហ៊ុនដែលមានទំនាក់ទំនងជិតដិតនឹងមន្រ្តីទាំងនោះប៉ុណ្ណោះ នឹងកេងចំណេញពីថ្លៃដឹកជញ្ជូន «ប៉ុន្តែសម្រាប់ជនសាមញ្ញ និងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាទាំងមូល ខ្ញុំមិនច្បាស់ថា ពួកគេនឹងទទួលបានផលប្រយោជន៍ច្រើននោះទេ»។
អ្នកស្រីបានបន្តថា អ្វីដែលជនសាមញ្ញត្រូវការ បន្ថែមស្របនឹងការពង្រឹងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនោះគឺ គោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីប្រសើរជាងមុនដើម្បីអាចប្រកួតប្រជែងដោយស្មើភាពជាមួយប្រទេសចិន និងធ្វើឲ្យទៅជាផ្លូវការនូវជំនួញឆ្លងព្រំដែនក្រៅផ្លូវការ ដែលឥឡូវនេះនៅតែស្ថិតនៅក្នុងដៃមន្រ្តីមូលដ្ឋាននៅឡើយ។
អ្នកស្រី Khin Khin Kyaw Kyee បានបន្ថែមថា ផ្លូវពាណិជ្ជកម្មថ្មីក៏ប្រឈមនឹងការប្រឆាំងនឹងការធ្វើរដ្ឋប្រហារផងដែរ ដែលបាននាំឱ្យមានការប្រយុទ្ធគា្នរវាងយោធា និងក្រុមឧទ្ទាមប្រដាប់អាវុធដើម្បីដណ្តើមដែនដីជាយប្រទេសមកគ្រប់គ្រង ដោយមានតំបន់មួយចំនួនស្ថិតនៅព្រំដែនចិន-មីយ៉ាន់ម៉ាផងដែរ។
ចាប់ពីតាំងពីមានរដ្ឋប្រហារ ក្រុមសិទ្ធិមនុស្សនិយាយថា កងកម្លាំងសន្តិសុខមីយ៉ាន់ម៉ាបានសម្លាប់ជនស៊ីវិលជាង ១.០០០នាក់ និងចាប់ខ្លួនមនុស្សរាប់ពាន់នាក់ ក្នុងកិច្ចប្រឹងប្រែងដើម្បីបង្រ្កាបការតតាំងនឹងរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលមានចាប់ពីបាតុកម្មទ្រង់ទ្រាយតូចតាមបណ្តាទីប្រជុំជន ការលួចវាយឆ្មក់តាមតំបន់ និងចលនាបាតុកម្មទ្រង់ទ្រាយធំ។ សហរដ្ឋអាមេរិក និងបណ្តាលោកខាងលិចដទៃទៀតបានឆ្លើយតបជាមួយនឹងការដាក់ទណ្ឌកម្មលើមន្រ្តីយោធាជាន់ខ្ពស់ និងផលប្រយោជន៍ជំនួញដ៏ធំរបស់ពួកគេ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ចិននិងរុស្ស៊ី ដែលជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់គ្រឿងសព្វាវុធចម្បងទៅឲ្យមីយ៉ាន់ម៉ា បានជួយការពាររបបយោធាពីសម្ពាធអន្តរជាតិនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ។
តាមរយៈការក្រសោបយកផ្លូវពាណិជ្ជកម្មថ្មី អ្នកស្រី Khin Khin Kyaw Kyee បាននិយាយថា របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាមើលឃើញឱកាសក្នុងការរក្សាការគាំទ្រពីចិន។
អ្នកស្រីបានថ្លែងថា៖ «នៅត្រង់ចំណុចនេះអ្វីដែលពួកគេកំពុងគិតគឺទាក់ទាញចិន ដើម្បីឲ្យពួកគេអាចទទួលបាននូវការការពារផ្នែកការទូតនៅសហគមន៍អន្តរជាតិ»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ណឹម សុភ័ក្រ្តបញ្ញា
