ក្រោយពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន មកពីបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសចិន និងក្រោយពីមានការបង្ហាញការគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសកម្ពុជាបានថ្លែងនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា កម្ពុជាប្រកាន់ជំហរនយោបាយអព្យាក្រឹត្យ ហើយថា ជំហរកម្ពុជាទាក់ទងប្រទេសចិនគឺ ដើម្បីផលប្រយោជន៍របស់ប្រទេសកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ។
លោករដ្ឋមន្រ្តី ប្រាក់ សុខុន បានថ្លែងបែបនេះនៅក្នុងការធ្វើបទបង្ហាញមួយទៅកាន់និស្សិតនៅសាលាភូមិន្ទរដ្ឋបាល រាជធានីភ្នំពេញ ស្ដីពីការយល់ដឹងពីស្ថានការណ៍ពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន និងការរៀបចំនយោបាយការបរទេសរបស់កម្ពុជា។
ក្រៅពីការពន្យល់អំពីស្ថានភាពនយោបាយនៅក្នុងពិភពលោក លោក ប្រាក់ សុខុន បានថ្លែងថា កម្ពុជាមិនស្ថិតនៅក្នុងប៉ូលនៃប្រទេសមហាអំណាចណាមួយនោះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«ហើយសួរថា កម្ពុជានៅប៉ូលណា? រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្លើយជំនួសខ្ញុំហើយគឺនយោបាយអព្យាក្រឹត្យ ហើយអចិន្រ្តៃយ៍ទៅទៀត។ អីចឹងយើងអត់ស្ថិតក្នុងប៉ូលណាទេ។ យើងមានមិត្តភក្តិ យើងមានការរាប់រក មានគេស្រឡាញ់ មានគេជួយ»។
លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖
«កម្ពុជាគិតពីផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួន។ តើទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជាជាមួយនឹងចិន ឧទាហរណ៍ បានផ្តល់នូវផលប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសកម្ពុជាដែរឬអត់? បើមាន មានស្អីខ្លះ? ចម្លើយគឺមាន ហើយមានអីខ្លះ មានច្រើន»។
លោកបានលើកឡើងថា ប្រទេសចិនបានជួយកម្ពុជាច្រើន ក្នុងនោះមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ស្ពាន ផ្លូវថ្នល់ និងទំនប់វារីអគ្គិសនីជាដើម។ លោកបានចោទជាសំណួរថា តើការគាំទ្រនេះ ជាការរណបប្រទេសចិន ឬយ៉ាងណា?
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«បើសិនជាកម្ពុជាធ្វើសម្រាប់បម្រើផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួន តើអាចហៅថា កម្ពុជាទៅជារណបរបស់ប្រទេសនោះដែរអត់?»
ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងចិនបានកើតឡើងយូរមកហើយ ហើយក៏បានបន្សល់ទុកតាំងពីអតីតព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ ដែលបានសោយទិវង្គតនៅទីក្រុងប៉េកាំង ប្រទេសចិន កាលពីឆ្នាំ២០១២។
ចិនជាប្រទេសដែលមានទំហំវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស (Foreign Direct Investment) ធំជាងគេនៅកម្ពុជា។ ទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា និងចិនបានកើនដល់ទៅ៤,៨ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកកាលពីឆ្នាំ២០១៦ ដែលមានការកើនឡើងប្រមាណ២០០លានដុល្លារ បើប្រៀបធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៥។ រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំង រហូតមកដល់ពេលនេះ បានផ្តល់នូវជំនួយឥតសំណង និងកម្ចីដល់កម្ពុជា ប្រមាណ៤,២ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ នេះបើតាមការថ្លែងរបស់លោក ហ៊ុន សែន កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧។
ទោះជាយ៉ាងណា ការផ្តល់ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ និងការរកស៊ីរបស់ចិននៅកម្ពុជាត្រូវបានមើលឃើញថា មិនមានតម្លាភាព និងមិនបានសិក្សាពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថានឲ្យបានត្រឹមត្រូវ។
ក្នុងបញ្ហាអាស៊ាន កម្ពុជាត្រូវបានចោទប្រកាន់ថា គាំទ្រចិន ដែលនាំឲ្យបរាជ័យក្នុងការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ដើម្បីបង្ហាញជំហរអាស៊ានលើបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសកម្ពុជាបានច្រានចោលការចោទប្រកាន់នេះ ហើយថា បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងមិនមែនជារឿងអាស៊ាននោះទេគឺជារឿងរបស់ចិនជាមួយប្រទេសមួយចំនួនជាសមាជិកអាស៊ាន។
លោកបញ្ជាក់ថា ការមិនគាំទ្រណាមួយគឺបង្ហាញថា កម្ពុជាមិនកាន់ជើងប្រទេសណាមួយនោះទេ។
កាលពីថ្ងៃពុធ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានត្រឡប់មកពីការចូលរួមពិព័រណ៍ចិន អាស៊ានលើកទី១៤ នៅប្រទេសចិន ដែលលោកបានជួបជាមួយមន្រ្តីចិន ហើយបានពង្រឹងទំនាក់ទំនងនៃប្រទេសទាំងពីរបន្ថែមទៀត។
លោក ហ៊ុន សែន បានសរសេរនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកនៅពេលបំពេញទស្សនកិច្ចនៅទីនោះថា៖
«មិត្តចិនគឺជាខ្នងបង្អែកដ៏រឹងមាំ ដែលបន្តជួយកម្ពុជាគ្រប់កាលៈទេសៈ ដែលគ្មានបរទេសណាមកបំបែកបំបាក់បានឡើយ»។
រដ្ឋមន្រ្តីប្រតិភូអមនាយករដ្ឋមន្រ្តីគឺលោក កៅ គឹមហួន បានថ្លែងទៅកាន់អ្នកកាសែតកាលពីម្សិលមិញថា កម្ពុជា និងចិនបានឯកភាពគ្នាក្នុងការសិក្សាទៅលើបដិវត្តន៍ពណ៌ ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចោទប្រកាន់ថា អាមេរិកនៅពីក្រោយគម្រោងទាំងនេះ តាមរយៈការគាំទ្រគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំងធំជាងគេនៅកម្ពុជា។
លោកបានថ្លែងថា៖
«ឥឡូវនេះគឺថា រដ្ឋាភិបាលបានឲ្យក្រុមការងារអ្នកស្រាវជ្រាវនេះ គឺសហការគ្នា ស្រាវជ្រាវ ផ្លាស់ប្តូរព័ត៌មាន ផ្លាស់ប្តូរការសិក្សាស្រាវជ្រាវហ្នឹង។ គ្រាន់តែថា ឯកភាពគ្នា សិក្សាស្រាវជ្រាវ ដើម្បីស្វែងយល់បន្តទៀតអំពីបដិវត្តន៍ពណ៌ តើឫសគល់យ៉ាងម៉េច»។
បន្ទាប់ពីការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា និងស្របពេលមានការបិទប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមកនោះ ប្រទេសចិនបានប្រកាសការគាំទ្រចំណាត់ការរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន។
មួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិនគឺលោក Geng Shuang បានថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននៅក្នុងទីក្រុងប៉េកាំងថា រដ្ឋាភិបាលចិន«គាំទ្រកិច្ចប្រឹងប្រែងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីការពារសន្តិសុខជាតិ និងស្ថិរភាព»។
ប៉ុន្មានថ្ងៃបន្ទាប់ពីការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង លោកWang Jiarui អនុប្រធានសភាប្រឹក្សានយោបាយប្រជាជនចិន បានមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសកម្ពុជា ដោយជួបជាមួយប្រធានរដ្ឋសភាគឺលោក ហេង សំរិន និងប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោក សាយ ឈុំ ហើយបានប្រកាសជាផ្លូវការ ក្នុងការគាំទ្រចំណាត់ការរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា។
លោក Wang Jiarui ត្រូវបានរាយការណ៍ថា ប្រទេសចិននឹងសហការ និងជួយដល់កម្ពុជា គ្រប់កាលៈទេសៈ។
លោក ឈាង វណ្ណារិទ្ធ នាយកវិទ្យាស្ថានខ្មែរសម្រាប់ការសិក្សាយុទ្ធសាស្រ្ត បានថ្លែងប្រាប់VOA នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា ប្រទេសកម្ពុជាបានលម្អៀងទៅរកប្រទេសចិន មិនមែនត្រឹមតែសេដ្ឋកិច្ចនោះទេ គឺនយោបាយការបរទេសទេសផងដែរ។ លោកបន្តថា ប្រទេសចិនក៏បានឆ្លៀតយកប្រយោជន៍ពីវិបត្តិនយោបាយនៅកម្ពុជា។
លោកបានថ្លែងថា៖
«ចិនត្រងយកផលប្រយោជន៍ដែរ និយាយឲ្យចំទៅ វិបត្តិនយោបាយនៅកម្ពុជា ហើយចង់ទាញឲ្យកម្ពុជាដាច់ឆ្ងាយពីលោកខាងលិច ហើយកាន់តែឆ្ងាយ កាន់តែប្រសើរ ដើម្បីចិនអាចពង្រឹងឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន នៅកម្ពុជាក៏ដូចជានៅក្នុងតំបន់។
លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖
«ដូច្នេះទេ បើសិនកម្ពុជាយើងមិនប្រយ័ត្នប្រយែងខ្ពស់ យើងអាចធ្លាក់ចូលទៅក្នុងអន្ទាក់នៃល្បែងអំណាចនៃប្រទេសមហាអំណាចហ្នឹង»។
លោកបន្ថែមថា ការផ្តល់ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិនមកកម្ពុជាមិនមានតម្លាភាព ហើយការរកស៊ីរបស់ចិនក៏មិនបានសិក្សាលើផលប៉ះពាល់បរិស្ថានឲ្យបានល្អដែរ។
លោក អ៊ា សុផល សាស្ត្រាចារ្យនៃសាកលវិទ្យាល័យ Occidental College នៃទីក្រុង Los Angeles សហរដ្ឋអាមេរិក បានមានប្រសាសន៍ថា ការប្រកាសគាំទ្ររបស់ចិនគឺបង្ហាញថា កម្ពុជានិងចិនមានខ្នងបង្អែកគ្នាទៅវិញទៅមក ដែលលោកថា កម្ពុជាបានគាំទ្រចិនលើបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង កាលពីកន្លងទៅ។
លោក អ៊ា សុផល បានថ្លែងប្រាប់ VOA តាមរយៈអ៊ីម៉េលឬសារអេឡិចត្រូនិកថា ដោយសារកម្ពុជាប្រកាន់ជំហរ «នយោបាយចិនតែមួយ ដូច្នេះរាល់អ្វីដែលចិននិយាយ ឬធ្វើគឺល្អ»។ លោកបន្តថា ការថ្លឹងថ្លែងតុល្យភាពគឺតែងតែល្អបំផុតសម្រាប់កម្ពុជា មិនលម្អៀងចិន មិនលម្អៀងទៅនរណាគឺដើម្បីកម្ពុជាខ្លួនឯង។
លោកបន្ថែមថា កម្ពុជាគួរ «ស្វែងរកផលប្រយោជន៍ខ្លួនឯងជាជាងពឹងលើចិនខ្លាំងពេក។ ចងចាំថា ក្នុងការធ្វើទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិគឺមិនមានមិត្ត ឬសត្រូវអចិន្រ្តៃយ៍នោះទេ គឺមានតែផលប្រយោជន៍អចិន្រ្តៃយ៍»។
កម្ដៅនយោបាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានការកើនឡើង ហើយមានការវាយប្រហារជាបន្តបន្ទាប់មកលើសហរដ្ឋអាមេរិក ពីបណ្តាញសារព័ត៌មានមាននិន្នាការគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាច ពីមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ជាពិសេសពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន។ ចុងក្រោយនេះ កម្ពុជាបានចោទថា អាមេរិកនៅពីក្រោយគណបក្សប្រឆាំង និងមានគម្រោងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏ប៉ុន្តែការលើកឡើងនេះត្រូវបានលោក William Heidt ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា ច្រានចោលកាលពីថ្ងៃអង្គារ។
លោក ឈាង វណ្ណារិទ្ធ បានលើកឡើងថា កម្រិតនៃការជឿទុកចិត្តគ្នារវាងកម្ពុជា និងអាមេរិក នៅមានតិចតួចនៅឡើយ។ លោកយល់ថា កម្ពុជាគួរបើកទ្វារចំហបន្ថែមក្នុងការពិភាក្សាជាមួយអាមេរិកទាក់ទងនឹងសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ៕
