ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិជាង៩០ នៅសប្តាហ៍នេះ បានប្រកាសថ្កោលទោស ចំពោះការផ្តន្ទាទោសលើមន្រ្តី និងអតីតមន្រ្តីអាដហុកចំនួនប្រាំរូប ថា ជាការដាក់សម្ពាធយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ លើការងារសិទ្ធិមនុស្ស ស្របច្បាប់របស់ពួកគេ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល សមាគម សហជីព និងសហគមន៍ចំនួន៩៤ ដែលភាគច្រើនធ្វើការពាក់ព័ន្ធនឹងសិទ្ធិមនុស្សនៅទូទាំងប្រទេស បានបញ្ជាក់ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយចេញកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៨ ថា មន្រ្តីសមាគមអាដហុកចំនួនបួនរូបនិងអគ្គលេខាធិការរងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតមួយរូប ត្រូវបានតុលាការសម្រេចឲ្យមានទោស៥ឆ្នាំ ពីបទសូកប៉ាន់សាក្សី និងសមគំនិតសូកប៉ាន់សាក្សី។ ពួកគេបានបញ្ជាក់ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះថា ការផ្តន្ទាទោសនេះគឺពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្តល់ជំនួយផ្លូវច្បាប់របស់សមាគមអាដហុកទៅឲ្យនារីម្នាក់ដែលបានស្នើឲ្យសមាគមនេះជួយ ក្រោយត្រូវបានកោះហៅក្នុងនាមជាជនសង្ស័យ។
ពួកគេបានបន្ថែមក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះថា មន្រ្តីនិងអតីតមន្រ្តីអាដហុកទាំង៥ត្រូវបានឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នក្នុងពន្ធនាគារតាមទំនើងចិត្តអស់រយៈពេល៤២៧ថ្ងៃ ទើបត្រូវបានដោះលែងឲ្យនៅក្រៅឃុំដែលពួកគេអះអាងថា ការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ននេះធ្វើឡើងដោយមិនត្រឹមត្រូវ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះត្រូវបានសរសេរក្នុងន័យដើមថា៖
«បើទោះបីជាមានការដោះលែងបណ្តោះអាសន្នក៏ដោយ ក៏បុគ្គលិកអង្គការអាដហុកទាំង៤រូបមិនអាចបន្តធ្វើការដោយគ្មានភាពភ័យខ្លាចឬគ្មានការរឹតត្បិតនោះទេដោយសារតែមានការគំរាមកំហែងជាប្រចាំថា ពួកគេនឹងអាចត្រូវចាប់បញ្ជូនត្រឡប់ទៅឃុំខ្លួនវិញដែលនេះបន្តនូវការរើសអើងជារឿយៗចំពោះការងាររបស់ពួកគេប្រឈមក្នុងនាមជាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនោះក៏បានរៀបរាប់ពីការធ្វើការងាររបស់អ្នកទាំង៥ថា ពួកគេជាអ្នកលើកស្ទួយសិទ្ធិមនុស្សជាច្រើនសិបឆ្នាំ ដែលការងាររបស់ពួកគេគឺគាំទ្រជនរងគ្រោះនៃការរំលោភសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ ការរំលោភដីធ្លី ការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំ ក៏ដូចជាជនរងគ្រោះនៃការរំលោភបំពានផ្លូវភេទ ដោយសន្តិវិធីនិងគ្មានការរើសអើង ក្នុងគោលដៅគាំពារនិងការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
អង្គការសមាគមទាំង៩៤សរសេរបន្ថែមក្នុងន័យដើមថា៖
«យើងខ្ញុំសូមអំពាវនាវឲ្យអាជ្ញាធរទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់ទាំងនេះជាបន្ទាន់និងដោយឥតលក្ខខណ្ឌ ហើយអនុញ្ញាតឲ្យបុគ្គលិកអាដហុកទាំង៤រូបនិងមន្រ្តី គ.ជ.ប មួយរូបអាចធ្វើការងារស្របច្បាប់របស់ពួកគេដើម្បីបម្រើប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ដោយគ្មានការគំរាមកំហែង និងដោយគ្មានការដាក់ទោសទណ្ឌ។ ពួកគេគួរតែត្រូវបានផ្តល់នូវសំណងសមរម្យដោយយោងតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិសម្រាប់ការឃុំខ្លួនរយៈពេល៤២៧ថ្ងៃ ដែលជាការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នតាមអំពើចិត្ត»។
មន្ត្រីទាំង៥រូបរួមមាន លោក នី សុខា លោក យី សុខសាន្ត លោក ណៃ វ៉ង់ដា និងអ្នកស្រី លឹម មុនី ជាមន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក និងលោក នី ចរិយា អគ្គលេខាធិការរងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) និងជាអតីតមន្រ្តីការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក។
ពួកគេទាំង៥ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារម្នាក់ៗរយៈពេល៥ឆ្នាំ ប៉ុន្តែទោសនេះត្រូវព្យួររាប់ចាប់ពីពេលដែលពួកគេបានដោះលែងឲ្យនៅក្រៅឃុំ ក្រោយពួកគេត្រូវបានឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារអស់រយៈពេលជាងមួយឆ្នាំរួចមក។
មន្រ្តីអាដហុកទាំង៥រូប ដែលជាប់ចោទពីបទសូកប៉ាន់សាក្សីនិងសមគំនិតសូកប៉ាន់សាក្សីក្នុងសំណុំរឿងអាស្រូវស្នេហាគួរឲ្យមន្ទិលរបស់អ្នកនយោបាយគណបក្សប្រឆាំងនេះ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦។ ពួកគេត្រូវបានដោះលែងឲ្យនៅក្រៅឃុំកាលពីឆ្នាំចុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧កន្លងទៅ បន្ទាប់ពីតុលាការឃុំខ្លួនពួកគេក្នុងពន្ធនាគារអស់រយៈពេលជាង១ឆ្នាំ។
ក្រៅពីក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិទាំងជាង៩០ ក៏មានអង្គការស្ថាប័នអន្តរជាតិមួយចំនួន ដូចជាអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ Human Rights Watch និងសមាគមសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សជាដើមបានរិះគន់ការកាត់ទោសនេះ និងបានទាមទារឲ្យទម្លាក់ចោលបទចោទលើអ្នកទាំង៥ទាំងស្រុងដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌផងដែរ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលប្រាប់ VOA ថាការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ក្រុមសង្គមស៊ីវិល គឺជាសិទ្ធិរបស់ពួកគេ និងថា ការកាត់ទោសមន្រ្តី និងអតីតមន្រ្តីអាដហុកទាំង៥ គឺជាការសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការ។ លោកបន្ថែមថា សម្រាប់តុលាការអនុវត្តទោតាមច្បាប់ដែលមានជាធរមាន ក្នុងការធានាសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖
«រាជរដ្ឋាភិបាលធ្វើទៅតាមកំណត់ច្បាប់ដែលបានចែង ក៏ប៉ុន្តែមិនមែនបានសេចក្តីថា អ្នកធ្វើការលើកតម្កើងសិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យរំលោភច្បាប់នោះទេ។ ដូច្នេះទាំងអស់គ្នាត្រូវស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់មួយទាំងអស់គ្នា មិនថាអ្នកនោះជារាជរដ្ឋាភិបាល មន្រ្តីរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល អ្នកនោះជាមន្រ្តីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ឬមន្រ្តីតុលាការនោះទេ ឲ្យតែរំលោភច្បាប់គឺយើងត្រូវ ទទួលទណ្ឌកម្ម»។
លោក អ៊ី រិន្ទ អ្នកនាំពាក្យតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ សុំមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយ ដោយប្រាប់ថា លោកមិនទាន់បានឃើញសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ក្រុមសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះនៅឡើយ។
ក្រោយការទទួលបានសេរីភាពវិញនៅឆ្នាំ២០១៧ អតីតអ្នកការពារសិទ្ធិ និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សបច្ចុប្បន្ននៃសមាគមសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកទាំងប្រាំនាក់ ទទួលបានរង្វាន់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស Martin Ennals Prize។
រង្វាន់ Martin Ennals គឺសម្រាប់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សគឺជារង្វាន់ដែលសហការផ្តល់ដោយអង្គការសិទ្ធិមនុស្សដ៏ធំលើពិភពលោកចំនួន១០ ដែលមានដូចជាអង្គការ Amnesty International និង Human Rights Watch ដើម្បីផ្តល់ជាកិត្តិយសដល់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅទូទាំងពិភពលោក។
ការចាប់ខ្លួនមន្ត្រីទាំង៥ឃុំខ្លួននាពេលកន្លងទៅត្រូវបានសហគមន៍អន្តរជាតិនិងអង្គការសហប្រជាជាតិចាត់ទុកថា វាគ្រាន់តែជាលេសដើម្បីគាបសង្កត់និងរារាំងការអនុវត្តសិទ្ធិស្របច្បាប់ក្នុងការសម្ដែងមតិនិងដើម្បីបំបិទសំឡេងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន តែងច្រានចោលការលើកឡើងទាំងនេះដោយអះអាងថា វាជាការអនុវត្តច្បាប់របស់តុលាការ៕
