អ្នកតាមដានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងសកម្មជន និងបញ្ឈប់ការចាប់ខ្លួនក្រុមអ្នករិះគន់ឲ្យដូចការលើកឡើងរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា នៅចំពោះមុខឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបដែលថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្តេជ្ញាក្នុងការលើកកម្ពស់នីតិរដ្ឋ និងលំហប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេស។
ក្នុងជំនួបរវាងលោក ប្រាក់ សុខុន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ជាមួយលោក Igor Driesmans ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី ២ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៥ លោក ប្រាក់ សុខុន បានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្តេជ្ញាចិត្តយ៉ាងមុតមាំក្នុងការលើកកម្ពស់នីតិរដ្ឋ ដូចដែលមានកំណត់ក្នុងរដ្ឋធ្មនុញ្ញ និងច្បាប់ជាធរមានដោយមានគោលដៅលើកកម្ពស់លំហប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេស ដើម្បីផលប្រយោជន៍ដ៏ប្រសើរបំផុតរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា។
លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃទី ៦ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៥ ថា ការលើកកម្ពស់នីតិរដ្ឋនិងលំហប្រជាធិបតេយ្យ គឺទាមទារឆន្ទៈក្នុងការអនុវត្ត។ ប៉ុន្តែលោកថា សហគមន៍អឺរ៉ុបនិងសហគមន៍អន្តរជាតិបានចាត់ទុកលំហសេរីភាពបញ្ចេញមតិនិងនយោបាយនៅកម្ពុជាក្នុងនីតិកាលទី ៧ នេះថា មានការធ្លាក់ចុះ ដោយសាររដ្ឋាភិបាលបន្តចាប់ខ្លួននិងចោទប្រកាន់សកម្មជននយោបាយ សកម្មជនសង្គម និងក្រុមសហជីពជាដើម។
លោក អំ សំអាត ព្រួយបារម្ភថា កម្ពុជាអាចនឹងបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធអ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែសព្វាវុធ (EBA) ដែលអាចនាំទំនិញពីកម្ពុជាទៅទីផ្សារអឺរ៉ុបចំនួន ៨០% បន្ថែមទៀត ប្រសិនបើលំហប្រជាធិបតេយ្យ នីតិរដ្ឋ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាមិនមានការវិវត្តល្អប្រសើរ ដូចការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោកថ្លែងថា៖ «បើសិនជាកម្ពុជាមានឆន្ទៈនៅក្នុងការកែលម្អលើលំហប្រជាធិបតេយ្យ នីតិរដ្ឋ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា អាហ្នឹងកម្ពុជាអាចនឹងធ្វើឲ្យសហភាព ឬសហគមន៍អឺរ៉ុបលោកពិចារណាទៅលើបញ្ហា EBA ហ្នឹង»។
ស្ថានភាពសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាចាប់ផ្តើមធ្លាក់ចុះជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោយតុលាការក្រុងភ្នំពេញបានរំលាយគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយនៅកម្ពុជា គឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីឆ្នាំ ២០១៧ ដោយមានទាំងការចាប់ខ្លួន និងដកសិទ្ធិរបស់អ្នកនយោបាយប្រឆាំងជាច្រើននាក់។ ហើយរហូតដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនគណបក្សនយោបាយប្រឆាំង សកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនសង្គម សកម្មជនបរិស្ថាន និងក្រុមសហជីពជាដើម នៅតែបន្តកើតមាន។ នេះបើតាមលោក អំ សំអាត។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០១ មក កម្ពុជាទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធអ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែសព្វាវុធ (EBA) ពីសហភាពអឺរុប ដោយអាចនាំចេញទំនិញគ្រប់មុខទៅកាន់ប្រទេសស្ថិតក្នុងសហភាពអឺរ៉ុបដោយមិនបង់ពន្ធ។ តាមរយៈប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ កម្ពុជាចំណេញទឹកប្រាក់ប្រមាណជា ៧០០ លានដុល្លារអាមេរិក ក្នុងមួយឆ្នាំ។
កាលពីឆ្នាំ ២០២០ កម្ពុជាត្រូវបានសហភាពអឺរ៉ុបដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ចំនួន ២០% ដោយសារការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងការដកសិទ្ធិនយោបាយរបស់មន្រ្តីបក្សប្រឆាំង ព្រមទាំងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងសង្គមស៊ីវិល។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា ប្រធានអង្គការប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរប្រចាំប្រទេសអូស្ត្រាលី យល់ឃើញថា ការបញ្ជាក់របស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជាទៅកាន់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជា ដែលថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្តេជ្ញាចិត្តយ៉ាងមុតមាំក្នុងការលើកកម្ពស់នីតិរដ្ឋនិងលំហប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេស គឺគ្រាន់តែជា«ភាសាការទូត» ដោយសារកម្ពុជានៅតែបន្តរឹតត្បិត និងចាប់ខ្លួនសកម្មជនដែលមិនមាននិន្នាការគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាច។
លោកបន្តថា សហគមន៍អឺរ៉ុប និងប្រទេសលោកសេរី នឹងងាកមកជ្រោមជ្រែងកម្ពុជា ទាំងការអភិវឌ្ឍ ទាំងកិច្ចសហការសេដ្ឋកិច្ច ជំនួញ និងវិស័យទេសចរជាដើម ប្រសិនបើកម្ពុជាបញ្ឈប់ការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់សកម្មជន សង្គមស៊ីវិល និងសហជីព។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា ថ្លែងថា៖ «បើសិនជាចង់បង្ហាញឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប ក៏ដូចជាសហគមន៍អន្តរជាតិដែលគេប្រកាន់នូវការដឹកនាំតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យសេរីហ្នឹង គឺកម្ពុជាត្រូវប្តេជ្ញាចិត្ត ដោយចាប់ផ្តើមពីការពិនិត្យមើលសំណុំរឿងរបស់សកម្មជននានាដែលកំពុងជាប់ឃុំ ធ្វើការដោះលែងពួកគេឲ្យមានសេរីភាព ទម្លាក់ចោទការចោទប្រកាន់ ហើយឲ្យអ្នកពាក់ព័ន្ធបណ្តឹងទាំងអស់ពីក្នុងនិងក្រៅប្រទេសហ្នឹង ឲ្យគេចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយឲ្យសកម្ម ឲ្យពេញលេញឡើងវិញទៅ»។
លោក រ៉ុង ឈុន ទីប្រឹក្សាគណបក្សកម្លាំងជាតិ ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃចន្ទថា គណបក្សកម្លាំងជាតិសាទរចំពោះការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការលើកកម្ពស់នីតិរដ្ឋ និងប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកថា ការប្តេជ្ញារបស់រដ្ឋាភិបាលពិបាកធ្វើឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិជឿ ដោយសារការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសកម្មជននិងអ្នករិះគន់នៅតែបន្តកើតមាន។
លោកថ្លែងថា៖ «បើរដ្ឋាភិបាលនៅតែមិនទទួលស្គាល់ការពិត ហើយនៅតែអះអាងថាខ្លួនអនុវត្តច្បាប់ [គឺ]សហគមអឺរ៉ុប ក៏ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក អន្តរជាតិ គេអត់ជឿទេ ដោយសារតែគេអត់ជឿហ្នឹងហើយបានជាយើងបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ២០% កន្លងមក។ ហើយ GSP ដែលគេមិនបន្តឲ្យយើង ដោយសារតែយើងមិនបានស្តារឡើងវិញនូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ ហើយអ្វីដែលនៅចាប់[សកម្មជន]បន្តបន្ទាប់ហ្នឹងហើយ ដែលគេមើលឃើញថា វាជារឿងនយោបាយ ច្រើនជាងការអះអាងរបស់រដ្ឋាភិបាលថាជារឿងអនុវត្តច្បាប់»។
វីអូអេមិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការទេសកម្ពុជា លោក ជុំ សន្ទរី បាននៅឡើយទេ។ លោក ប៉ែន បូណា អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃចន្ទថា រដ្ឋាភិបាលក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺជាអ្នកការពារយ៉ាងប្តូរផ្តាច់នូវរបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។ លោកថា រដ្ឋាភិបាលក៏បានអនុវត្តយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ និងត្រឹមត្រូវបំផុតតាមច្បាប់ជាតិនិងអន្តរជាតិ ដែលរួមមានទាំងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ កតិកាសញ្ញា និងសេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សជាដើម។
លោក ប៉ែន បូណា ថ្លែងថា៖ «ច្បាប់ ចាត់វិធានការតែទៅលើចំពោះអ្នកល្មើសច្បាប់ប៉ុណ្ណោះនៅកម្ពុជា។ ចំពោះអ្នករិះគន់បញ្ចេញមតិ គឺពួកគេមានសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញ លើកលែងតែអ្នកបំពានច្បាប់មួយក្តាប់តូចប៉ុណ្ណោះទេ ដែលបានរងចំណាត់ការ វិធានការផ្លូវច្បាប់»។
បើតាមលោក ប៉ែន បូណា ការសម្រេចលើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA បែបណា គឺជាសិទ្ធិរបស់សហភាពអឺរ៉ុប។ លោកថា ចក្ខុវិស័យរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការធ្វើឲ្យកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសមានចំណូលខ្ពស់ក្នុងឆ្នាំ ២០៥០ គឺជាទិសដៅសំខាន់ដើម្បី «កម្ពុជារស់នៅដោយមោទនភាពជាតិ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែររស់នៅដោយពឹងកម្លាំងខ្លួនឯង»៕
វេទិកាបញ្ចេញមតិ