ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកបានបង្ហាញការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាច្រើនទម្រង់នៅកម្ពុជា ដែលរួមមានការចាប់ឃុំខ្លួនតាមតែអំពើចិត្ត ការរឹតត្បិតសំឡេងគណបក្សជំទាស់ និងរិះគន់ប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជាថាស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលនយោបាយ។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សឆ្នាំ២០២០របស់ប្រទេសកម្ពុជា ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃអង្គារ។
របាយការណ៍បញ្ជាក់ថាកម្ពុជាជាប្រទេសដែលមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សគួរឲ្យកត់សម្គាល់ រួមមានការធ្វើទារុណកម្មដោយអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល ការដាក់ទណ្ឌកម្ម ឬការប្រព្រឹត្តទៅលើដ៏ឃោរឃៅអមនុស្សធម៌ ឬដែលធ្វើឲ្យបាក់មុខដោយរដ្ឋាភិបាល ការឃុំខ្លួនតាមតែអំពើចិត្តលើអ្នកជាប់ឃុំ ឬអ្នកទោសនយោបាយជាច្រើននាក់ និងតុលាការមិនឯករាជ្យជាដើម។
របាយការណ៍ដែលចេញផ្សាយលើកទី៤៥របស់ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកបានកត់ត្រាការជ្រៀតជ្រែកជីវិតឯកជនភាពរបស់ពលរដ្ឋតាមតែអំពើចិត្ត រាប់ទាំងការឈ្លបយកការណ៍តាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអេឡិចត្រូនិក ការរឹតត្បិតធ្ងន់ធ្ងរលើសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សារព័ត៌មានអ៊ីនធឺណិត ការប្រើហិង្សានិងគំរាមកំហែងនៃការប្រើហិង្សា។
ការចាប់ពិរុទ្ធ ការបិទគេហទំព័រនិងការអនុវត្តច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌទាក់ទងនឹងការបរិហារកេរ្តិ៍ ច្បាប់រឹតត្បិតអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ការជ្រៀតជ្រែកសិទ្ធិនៃបាតុកម្ម និងការប្រមូលផ្តុំដោយសន្តិវិធី ការរឹតត្បិតយ៉ាងខ្លាំងលើសិទ្ធិចូលរួមនយោបាយ ការបន្ថយលទ្ធភាពរបស់ពលរដ្ឋក្នុងផ្លាស់ប្តូររដ្ឋាភិបាលដោយសន្តិវិធីតាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌និងការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយដែលចេះតែរីកសាយភាយជាដើមនោះ ក៏ត្រូវបានបរិយាយក្នុងរបាយការណ៍ចុងក្រោយនេះដែរ។
របាយការណ៍កត់សម្គាល់ត្រង់ចំណុចនៃការបោះឆ្នោតថា៖ «ការបោះឆ្នោតជាតិចុងក្រោយបំផុតមួយបានកើតឡើងនៅក្នុង២០១៨។ ទោះបីជាមានគណបក្សនយោបាយចំនួន២០បានចូលរួម គណបក្សជំទាស់ធំបំផុត គឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានគេផាត់ចេញ។ គណបក្សចំនួន១៩ ក្រៅពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា(CPP) ដែលភាគច្រើនទើបតែបង្កើតថ្មី និងបានប្រកួតប្រជែងនោះ ទទួលបានការគាំទ្រតិច»។
របាយការណ៍ដែលផ្តោតលើប្រទេសកម្ពុជា ពិនិត្យលើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅប្រទេសកម្ពុជា ដោយភ្ជាប់ជាមួយនឹងសំណុំរឿង«ក្បត់ជាតិ»របស់លោក កឹម សុខា មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
របាយការណ៍លើកឡើងថាការសម្រេចរបស់តុលាការស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលនយោបាយ។ មន្ត្រីតុលាការដែលមានរហូតដល់ប្រធានតុលាការ ច្រើនតែមានមុខតំណែងក្នុងពេលជាមួយគ្នា នៅក្នុងគណបក្សកាន់អំណាច។ ជាញឹកញាប់ លទ្ធផលនៃសវនាការហាក់ដូចត្រូវបានកំណត់ជាមុនស្រេច។
របាយការណ៍ក៏បាននិយាយចំៗសំដៅទៅការកាត់ក្តីលោក កឹម សុខា ក្នុងន័យដើមថា៖«នៅក្នុងការបន្តសវនាការក្បត់ជាតិលើមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងលោក កឹម សុខា រដ្ឋាភិបាលបានចេញសេចក្តីថ្លែងដែលផ្ទុយគ្នា ដោយពេលខ្លះទទូចថាតុលាការកាត់សេចក្តីដោយឯករាជ្យ ហើយពេលខ្លះទៀត និយាយថាសវនាការលើរូបលោក(កឹម សុខា) នឹងមានបន្ត រាប់ឆ្នាំ ឬថាលទ្ធផលនឹងអាស្រ័យលើកត្តាដទៃទៀត ដូចជាការដកអនុគ្រោះពន្ធមួយផ្នែករបស់សហភាពអឺរ៉ុប»។
របាយការណ៍សង្កត់ធ្ងន់ថា៖ «មានអំពើពុករលួយយ៉ាងរាលដាលក្នុងចំណោមចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា និងមន្ត្រីតុលាការ។ តុលាការគ្មានប្រសិទ្ធភាព ហើយមិនអាចធានាដំណើរក្តីដោយយុត្តិធម៌ ត្រឹមត្រូវបានទេ»។
សំណុំរឿងលោក កឹម សុខា ដែលសវនាការត្រូវបានពន្យារពេលដោយមិនកំណត់ថ្ងៃ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាមានសហរដ្ឋអាមេរិកនៅពីក្រោយ គម្រោងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន។
លោក ជិន ម៉ាលីន រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃពុធនេះថា បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សកើតមានជាទូទៅនៅតាមបណ្តាប្រទេសនានា។ លោកសង្ឃឹមថាសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងមិនយករឿងសិទ្ធិមនុស្សនេះ មកបម្រើរបៀបវារៈនយោបាយរបស់ខ្លួនទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនេះគ្មានប្រទេសណាមួយដែលល្អឥតខ្ចោះនោះទេ ហើយគេលើកទឹកចិត្តឲ្យធ្វើយ៉ាងម៉េចកែលម្អស្ថានភាពនេះឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ពីមួយពេលទៅមួយពេល សូម្បីសហរដ្ឋអាមេរិកខ្លួនឯងហ្នឹងក៏មានបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សច្រើនដែរ ប្រទេសផ្សេងអី ក៏គេចេញរបាយការណ៍រិះគន់សិទ្ធិមនុស្សនៅអាមេរិក នៅអង្គការសហប្រជាជាតិ ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិក៏គេរិះគន់ច្រើន ពាក់ព័ន្ធនឹងសិទ្ធិមនុស្សនៅអាមេរិកនេះដែរ»។
លោក ជិន ម៉ាលីន ដែលជាអនុប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ដែលជាស្ថាប័នរបស់រដ្ឋាភិបាល បន្ថែមថា៖ «ក៏ប៉ុន្តែប្រសិនបើ[គេ]ចេញរបាយការណ៍ ដោយផ្អែកទៅលើរបៀបវារៈនយោបាយ ក្នុងគោលដៅនយោបាយ ឬក៏ក្នុងគោលដៅភូមិសាស្ត្រនយោបាយតំបន់ ក្នុងការការពារក្រុមគោលដៅនយោបាយណាមួយនោះ ប្រហែលជារដ្ឋអធិបតេយ្យផ្សេងទៀត គេមិនទទួលយកនោះទេ ពីព្រោះគេក៏មានរបៀបវារៈនយោបាយក្នុងការការពារអធិបតេយ្យភាពរបស់គេ ក្នុងការការពារនូវផលប្រយោជន៍ជាតិរបស់គេ តាមរយៈការអនុវត្តច្បាប់ជាតិរបស់គេដែរបាទ»។
អ្នកនាំពាក្យរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញលោក អ៊ី រិន្ទ មិនឆ្លើយតបសំណួររបស់វីអូអេនៅថ្ងៃពុធនេះ។
លោកស្រី ចក់ សុភាព នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថារបាយការណ៍របស់សហរដ្ឋអាមេរិកមិនខុសពីការរកឃើញរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនិងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិផ្សេងៗទៀត ដែលបានបង្ហាញការបារម្ភពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស ដែលនៅមិនទាន់ធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនៅឡើយ។
«ជាជាងការណ៍ដែលការប្រកាន់នូវជំហរដដែលដែលបដិសេធនូវរាល់ការរិះគន់ ឬក៏ការលើកនៅទិដ្ឋភាពសិទ្ធិមនុស្សជាក់ស្តែងដែលកើតឡើង រដ្ឋាភិបាលលោកគួរតែធ្វើការឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួននៅក្នុងការគោរព ហើយការពារដល់សិទ្ធិមនុស្សហ្នឹង»។
លោកស្រីបន្ថែមថា៖ «ហើយសំខាន់បំផុតត្រូវធ្វើយ៉ាងម៉េចស្តានូវស្ថានភាពដែលបានកើតឡើង ហើយ ដើម្បីយើងអាច មិនត្រឹមតែឆ្លើយតបកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួននោះទេ ក៏ប៉ុន្តែយើងក៏នឹងអាចទទួលបាននូវការកោតសរសើរពីសហគមន៍អន្តរជាតិដទៃទៀតនៅពេលណាដែលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សយើងបានប្រសើរ ហើយយើងក៏អាចទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍ផ្សេងៗទៀត ដែលកម្ពុជាធ្លាប់ទទួលបានដូចជាតាមរយៈភាពជាដៃគូជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបហ្នឹង យើងដឹងហើយ គឺយើងធ្លាប់ទទួលបាននូវការអនុគ្រោះពន្ធអីជាដើមហ្នឹង»។
ប្រទេសកម្ពុជាក៏ទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធGSP(Generalized System of Preferences) ដែលផ្តល់ដោយសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ។ បើតាមស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា អាមេរិកបានផ្តល់ឲ្យកម្ពុជានូវការអនុគ្រោះផ្នែកពាណិជ្ជកម្មនៅក្រោមកម្មវិធីនៃប្រព័ន្ធអនុគ្រោះទូទៅGSP ដែលជាការធ្វើឲ្យកម្ពុជាអាចនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយមិនបង់ពន្ធគយនូវទំនិញជាង៥ពាន់មុខ។ នៅក្រោមGSP នេះ កម្ពុជាបាននាំទំនិញសម្រាប់ការធ្វើដំណើរដែលមានតម្លៃជិត១ពាន់លានដុល្លារ ទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ២០១៩។
នៅមុនការចេញរបាយការណ៍របស់សហរដ្ឋអាមេរិក សភាសហភាពអឺរ៉ុបបានអំពាវនាវឲ្យប្រទេសកម្ពុជាបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង ទម្លាក់ចោលការកាត់ទោសលើពួកគេ និងជំរុញឲ្យមានដំណើរការផ្សះផ្សាជាតិមួយជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
គួរបញ្ជាក់ថាកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ សហភាពអឺរ៉ុបបានកាត់ការអនុគ្រោះពន្ធផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម «គ្រប់មុខទំនិញលើកលែងសព្វាវុធ»មួយផ្នែក ដោយចាប់ផ្ដើមយកពន្ធចំនួន ២០%លើទំនិញកម្ពុជា។ នេះ ជាការឆ្លើយតបនឹង«ការរំលោភបំពានជាប្រព័ន្ធនិងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ» លើសិទ្ធិពលរដ្ឋនិងសិទ្ធិនយោបាយ ក្រោយការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា និងការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧៕
