ប្រទេសកម្ពុជាដែលមិនសប្បាយចិត្តនឹងការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិ(អ.ស.ប)ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា ហើយព្រមានបិទទ្វារការិយាល័យនេះផងនោះ បានផ្ដល់ការអនុញ្ញាតជាថ្មី ដើម្បីឲ្យការិយាល័យនេះបន្តវត្តមានរបស់ខ្លួនទៅមុខទៀត ក្រោយពេលកិច្ចចរចាគ្នាបានធ្វើឡើងអស់រយៈពេលជាច្រើនសប្ដាហ៍ បន្ទាប់ពីមានការព្រមានពីរដ្ឋាភិបាលកាលពីខែមុន។
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងការបទេសនៅថ្ងៃអង្គារនេះ បានឲ្យដឹងថា ភាគីកម្ពុជានិងអ.ស.ប បានចុះហត្ថលេខាលើអនុសារណៈយោគយល់គ្នាមួយ ដើម្បីបន្តសុពលភាពកាលពីថ្ងៃច័ន្ទ ទី១៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦ ដោយក្នុងនោះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបញ្ជាក់ពីជំហរប្ដេជ្ញាក្នុងការលើកកម្ពស់ការការពារសិទ្ធិមនុស្ស សេរីភាព ប្រជាធិបតេយ្យជាមួយអ.ស.ប ដោយឈរលើភាពជាដៃគូស្មោះត្រង់ គោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយនឹងមិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែគេមិនបានបញ្ជាក់ថាអ្វីជាកិច្ចការផ្ទៃក្នុងនោះទេ ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងសិទ្ធិមនុស្សនេះ។ សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានគ្រាន់តែសរសេរថា៖
«គោលបំណងនៃអនុសារណៈដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី១៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦ គឺជាការប្រកាសពីបំណងរបស់ភាគីទាំងពីរក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអនុវត្តកម្មវិធី សហប្រតិបត្តិការបច្ចេកទេសលើវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស និងដើម្បីបង្កើតក្របខ័ណ្ឌសហប្រតិបត្តិការដោយឈរលើមូលដ្ឋាននៃគោលបំណង និងគោលការណ៍ដែលមានចែងក្នុងធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិមាត្រា២ កថាខណ្ឌ៧ ដែលបានគូសបញ្ជាក់ថា ពុំមានបទបញ្ញត្តិណាមួយនៅក្នុងធម្មនុញ្ញអ.ស.ប អនុញ្ញាតឲ្យអ.ស.ប ចូលជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការដែលស្ថិតក្រោមយុត្តាធិការរបស់ប្រទេសជាសមាជិកនីមួយៗឡើយ»។
នៅមុនពេលនៃសេចក្ដីថ្លែងការណ៍បានប្រកាស លោក ជុំ សុន្ទរី អ្នកនាំពាក្យក្រសួង ការបរទេសកម្ពុជាបានបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA ថា កិច្ចចរចាបានដំណើរការទៅល្អ ហើយរំពឹងថា មានការចុះហត្ថលេខារវាងភាគីទាំងពីរ។
«ហើយមានសង្ឃឹមថា យើងអាចឈានទៅដល់ទៅដល់ការដែលអាចសម្រេចបាននូវ កិច្ចព្រមព្រៀងគ្នានៅមុនដំណាច់ឆ្នាំ២០១៦»។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសលោក ប្រាក់ សុខុន កាលពីខែមុន បានរិះគន់ការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអ.ស.បផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាថា បានជ្រៀតជ្រែកចូលក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងកម្ពុជា ហើយការិយាល័យនេះអាចនឹងបិទទ្វារនៅដំណាច់ឆ្នាំ២០១៦នេះ ប្រសិនការិយាល័យនេះមិនបញ្ឈប់សកម្មភាពបែបនេះរបស់ខ្លួននោះ។
ការវាយប្រហារធ្ងន់ៗនេះកើតឡើង ក្រោយពេលក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអ.ស.ប បាន រិះគន់ខ្លាំងៗលើការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាកាលពីខែកញ្ញាកន្លងទៅ ក្នុងពេល មានរបាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្សនានា រួមទាំងការិយាល័យអ.ស.បនៅកម្ពុជាផងនោះ។
ជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសកម្ពុជាសន្យាជាមួយ អន្តរជាតិថា នឹងធ្វើឲ្យស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សមានការរីកចម្រើន អនុញ្ញាតឲ្យមាន ការិយាល័យសិទ្ធិមនុស្សអ.ស.ប និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិនានាដើម្បីឃ្លាំមើលការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
កម្ពុជាក៏បានសន្យាបន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរហូតទាល់មានការរីកចម្រើនផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនិងប្រជាធិបតេយ្យ។
ការណ៍នេះបានធ្វើឲ្យក្រុមមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សមួយចំនួនបាននិយាយថា កម្ពុជាមិនទាន់អាចបិទទ្វារការិយាល័យ អ.ស.បផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សបានទេ ហើយអន្តរជាតិនឹងមិនព្រមឲ្យបិទទ្វារនៅឡើយដែរ ក្នុងដំណាក់កាលដែលកម្ពុជានៅមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញក្រុមជំទាស់ អង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងពលរដ្ឋ ដោយការប្រើប្រាស់តុលាការ។
ក្រុមអ្នករិះគន់បន្តថា ឃាតកម្មនៅបន្តកើតឡើងលើក្រុមអ្នកតស៊ូមតិដូចជាលោក កែម ឡី និងឃាតកម្មផ្សេងៗទៀតដោយគ្មានការផ្ដន្ទាទោសជនដៃដល់ពិតប្រាកដ រួមជាមួយការរំលោភដីធ្លី ការបិតសិទ្ធិសេរីភាព បញ្ចេញមតិ សិទ្ធិជួបប្រជុំនិងសិទ្ធិប្រមូលផ្ដុំជាដើម។
លោក ប្រេដ អាដាមស៍ (Brad Adams) នាយកអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ប្រចាំតំបន់អាស៊ី បានថ្លែងថា ការិយាល័យ អ.ស.ប មានសារៈសំខាន់ណាស់ សម្រាប់វិស័យសិទ្ធិមនុស្ស ដែលនេះជាផ្នែកមួយកើតឡើងដោយសារតែកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស កាលពី២៥ឆ្នាំមុន។
«កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស បានផ្ដល់ទស្សនវិស័យចំពោះការបន្តតួនាទី របស់អ.ស.ប។ ទាំងអស់គ្នាគិតថា ការិយាល័យនេះត្រូវមានអាណត្តិតែ២ឬ៣ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ព្រោះថាយើងគិតថា កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ទំនងជាអាចនាំទៅដល់ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងការស្ថាបនាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលទោះជាមិនងាយក្ដី ក៏យើងគិតថា វាដំណើរការទៅតាមផ្លូវវិជ្ជមានដែរ។ តែជាការពិត គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងលោកហ៊ុន សែន បានគ្រប់គ្រងប្រទេសអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំតាមរបៀបផ្ដាច់ការមកដល់ពេលនេះ ដូចជាមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដ៏ធំធេង ដែលមានអំពើសម្លាប់លោក កែម ឡី ជាឧទាហរណ៍ ហើយនឹងការសម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងទៅ។ កម្ពុជាគ្មានការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវ តុលាការមិនឯករាជ្យ យោធានិងប៉ូលិសប្រតិបត្តិការជាអាវុធនយោបាយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជាដើម ដែលបង្ហាញថាបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សមានស្ថានភាពអាក្រក់ទាំងស្រុង»។
លោក ប្រេដ អាដាមស៍ បានបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាមិនអាចបិទការិយាល័យសិទ្ធិមនុស្ស អ.ស.ប បានទេ ព្រោះកម្ពុជានឹងមានផលវិបាកទាំងពាណិជ្ជកម្ម ទាំងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ហើយនិងមានការសង្ស័យថា រដ្ឋាភិបាលនឹងមានបំណងចង់ប្រព្រឹត្តអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅពេលខាងមុខ ឬក៏ក្នុងពេលបោះឆ្នោត។
តែលោក ប្រេដ អាដាមស៍ បានអះអាងថា លោកបានឭមុននឹងភាគីទាំងពីរត្រូវចុះហត្ថលេខាកាលពីថ្ងៃអង្គារថា កម្ពុជានឹងមិនបិទទ្វារការិយាល័យអ.ស.ប ដែលសហគមន៍អន្តរជាតិនៅតែចង់ឲ្យមានការបន្តអាណត្តិនេះទេ។
លោក ធន សារាយ នាយកនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកដែលមានបុគ្គលិករបស់ លោក៤នាក់ ត្រូវជាប់ឃុំឃាំងដោយសារអ្វីមួយដែលគេចាត់ទុកថា ជាការចោទប្រកាន់តាមបែបប្រឌិតរឿងនោះ បានថ្លែងប្រាប់ VOA ក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនកាលពីសប្ដាហ៍មុនថា លោកបានឭពីការរីកចម្រើនដែលថាកម្ពុជានិងអ.ស.ប នឹងអាចឈានដល់ការបន្តអាណត្តិការិយាល័យអ.ស.បទៅមុខទៀត។
«ខ្ញុំគិតថានៅពេលដែលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សដែលមិនសូវល្អនៅកម្ពុជាអញ្ចឹងហើយ មកបិទការិយាល័យសិទ្ធិមនុស្សរបស់អ.ស.បអញ្ចឹងថែមទៀត នោះគឺថារូបភាពដែល ឃើញពីក្រៅទៅហាក់ដូចជាកាន់តែមិនសូវល្អឡើង ហើយនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិ មនុស្សរបស់អ.ស.ប គឺកាន់តែមានជំហរមិនសប្បាយចិត្តកាន់តែខ្លាំងឡើងថែមទៀតទៅដល់កម្ពុជាយើង ហើយនិងមានការជះឥទ្ធិពលទៅដល់ជាទ្វេភាគី ពហុភាគីជាមួយនិងប្រទេសនានាក្នុងពិភពលោកថែមទៀតដែរ ប្រសិនបើយើងប្រកាន់នូវការសម្រេចចិត្តបែបនេះ»។
លោក ធន សារាយ បានអះអាងបន្តថា កម្ពុជាត្រូវដូរទស្សនៈរបស់ខ្លួនចេញ ហើយបើកចិត្តទូលាយទទួលយកការរិះគន់អំពីរឿងសិទ្ធិមនុស្ស ដែលជាបញ្ហាសកល និងបញ្ហាមនុស្សជាតិ។
លោកថា ការរិះគន់មិនមែនជារឿងលូកលាន់កិច្ចការផ្ទៃក្នុងកម្ពុជាទេ។
«ប្រសិនបើប្រទេសយើងនៅតែមានះ តាមខ្ញុំយល់ថានៅតែមានះថា រឿងសិទ្ធិមនុស្ស អញធ្វើតែអញទេ ស្រុកអញៗមានសិទ្ធិធ្វើអីស្រេចតែអញ អាហ្នឹងគឺថាខុសហើយពី ព្រោះយើងមិនមែនរស់នៅតែឯងឯកោបានទេ ព្រោះយើងបានចុះហត្ថលេខា យើងឲ្យសច្ចាប័ន ព្រោះគេមិនមែនមកថាឲ្យយើងដោយសារយើងអត់បានទទួលស្គាល់កតិកាសញ្ញា សន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិទាំងអស់ហ្នឹងទេ។ យើងបានស៊ីញេ យើងបានផ្តល់សច្ចាប័ន ឆ្លងកាត់សភាត្រឹមត្រូវ ហើយផ្ញើឲ្យគេតម្កល់ បានន័យថា យើងទទួលព្រមគោរពសន្ធិសញ្ញាអស់ហ្នឹងរួចទៅហើយ»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក ធន សារាយ បានកោតសរសើរដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកន្លងមក ដែលបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងអន្តរជាតិច្រើនជាងគេទាក់ទងនឹងរឿងសិទ្ធិមនុស្សក្នុងតំបន់អាស៊ី និងអាស៊ាន។
លោកថា កម្ពុជាត្រូវគោរពតាមឆន្ទៈរបស់ខ្លួនដើម្បីកុំឲ្យមានភាពអាម៉ាស់ដល់កម្ពុជានិងរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នលើឆាកអន្តរជាតិថា ជាអ្នកកែប្រែជំហរខ្លួន។
លោក អំ សំអាត មន្ត្រីបច្ចេកទេសអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (Licadho) បានសាទរចំពោះការបន្តអាណត្តិ២ឆ្នាំដល់ការិយាល័យផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សរបស់អ.ស.ប ដោយរំពឹងថា ការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនឹងមានការរីកចម្រើនឡើងវិញនៅឆ្នាំខាងមុខៗ។
«ពីព្រោះវត្តមាននៃការិយាល័យឧត្ដមស្នងការសិទ្ធិមនុស្សអ.ស.ប ប្រចាំកម្ពុជានេះ វាមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ការជួយទាក់ទងទៅនឹងបច្ចេកទេសលើវិស័យសិទ្ធិ មនុស្ស ឬជួយជំរុញនិងលើកស្ទួយទៅដល់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេស កម្ពុជាក៏ដូចជាជំរុញឲ្យមានការគោរពសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ដូចជាការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។
លោក អំ សំអាត បានបន្តថា បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានការធ្លាក់ចុះ ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដោយមានសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ជាអន្តរជាតិពីប្រទេសនានាចំនួន៣៩ប្រទេស ដែលរិះគន់បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយបានទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើឲ្យរីកចម្រើនឡើងវិញនៅឆ្នាំខាងមុខ។
សភាសហរដ្ឋអាមេរិក(ស.រ.អ)ថ្មីៗនេះ បានអនុម័តច្បាប់និងសេចក្ដីសម្រេចថ្កោលទោសអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ហើយច្បាប់ចុងក្រោយហៅថា Magnitsky Act របស់ស.រ.អ ផ្ដល់សិទ្ធិឲ្យរដ្ឋាភិបាលស.រ.អ ដាក់ទណ្ឌកម្មដល់រដ្ឋាភិបាលនិងបុគ្គលរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកចូលរួមរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងអំពើពុករលួយក្នុងពិភពលោក ដូចជាការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិ មិនផ្ដល់ទិដ្ឋាការ(Visa) និងមិនផ្ដល់ជំនួយ មិនសហការជាមួយប្រទេសនោះជាដើម។
នេះជាច្បាប់របស់ស.រ.អ ដែលត្រូវបញ្ជូនទៅកាន់ប្រធានាធិបតីដើម្បីចុះហត្ថលេខាឲ្យក្លាយជាច្បាប់៕
