នៅសប្ដាហ៍នេះ រាជបណ្ឌិតសភាវិជ្ជាជីវៈតុលាការរៀបចំការប្រឡងជ្រើសរើសចៅក្រមចំនួន៥០នាក់បន្ថែម ដើម្បីបំពេញតម្រូវការតាមតុលាការនានាទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។ នេះបើតាមមន្ត្រីតុលាការនិងសេចក្ដីជូនដំណឹងដែល VOA បានទទួល។
សេចក្ដីជូនដំណឹង ចេញកាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៨ និងត្រូវបានបង្ហោះលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់រាជបណ្ឌិតសភាវិជ្ជាជីវៈតុលាការ បញ្ជាក់ថា បេក្ខជនចៅក្រមចំនួនជាង៧០០នាក់ បានចូលរួមការប្រឡងក្នុងការជ្រើសរើសសិស្សចៅក្រមជំនាន់ទី៩ ចំនួន៥០នាក់។ ការប្រឡងនោះ ត្រូវធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេល២ថ្ងៃ គឺនៅថ្ងៃទី៦ និងទី៧ ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០១៨ លើមុខវិជ្ជាសំខាន់ៗចំនួន៤ គឺក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ ក្រមរដ្ឋប្បវេណី និងក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណី។
លោក កេង សុម៉ារិទ្ធ នាយកសាលាភូមិន្ទចៅក្រមនៃរាជបណ្ឌិតសភាវិជ្ជាជីវៈតុលាការ ប្រាប់ VOA តាមរយៈសារអេឡិចត្រូនិកតេឡេក្រាម នៅថ្ងៃអាទិត្យនេះថា ការប្រឡងជ្រើសរើសសិស្សចៅក្រម ត្រូវបានធ្វើឡើងចំនួន៨ជំនាន់រួចមកហើយ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៣មក។ លោកបន្ថែមថា ក្នុងមួយជំនាន់ៗត្រូវជ្រើសរើសចៅក្រមចំនួន៥០រូប តាមរយៈការប្រឡងដែលមានវិញ្ញាសាសរសេរ និងផ្ទាល់មាត់ចំនួន២ថ្ងៃ និង៥រូបផ្សេងទៀតត្រូវបានធ្វើឡើងតាមរយៈការស្បថ។
បេក្ខជនដែលជាប់វិញ្ញាសាសរសេរ ត្រូវឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលទី២ ដែលជាវិញ្ញាសាផ្ទាល់មាត់ លើមុខវិជ្ជាចំនួនបី គឺនីតិរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នីតិភូមិបាល និងវប្បធម៌ទូទៅ។
លោកបញ្ជាក់តាមន័យដើមថា៖
«ការប្រឡងជ្រើសរើសសិស្សចៅក្រមត្រូវបានធ្វើឡើងរៀងរាល់២ឆ្នាំម្ដង ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ជំនាន់ទី៧ និងជំនាន់ទី៨ និងជំនាន់ទី៩នេះ ការប្រឡងជ្រើសរើសសិស្សចៅក្រម ត្រូវបានធ្វើឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដោយផ្អែកតាមតម្រូវការចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញាជាក់ស្ដែងនៅតាមសាលាដំបូង និងអយ្យការអមសាលាដំបូង»។
លោក កេង សុម៉ារិទ្ធ បន្ថែមថា បេក្ខជនដែលអាចប្រឡងសិស្សចៅក្រមបាន ត្រូវបានសញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើត មានអាយុ៣៥ឆ្នាំយ៉ាងច្រើន សម្រាប់បេក្ខជនជានិស្សិត និងមានអាយុ៤០ឆ្នាំយ៉ាងច្រើនសម្រាប់បេក្ខជនជាមន្ត្រីរាជការ។ បេក្ខជនត្រូវមានសញ្ញាប័ត្រចាប់ពីបរិញ្ញាបត្រឡើងទៅ និងមិនដែលមានទោសពីបទមជ្ឈិម ឬបទឧក្រិដ្ឋ ហើយត្រូវមានកាយសម្បទាគ្រប់គ្រាន់ ដែលអាចបំពេញការងារបាន។
ជាទូទៅ វិស័យតុលាការនៅកម្ពុជា តែងរងការរិះគន់ពីមជ្ឈដ្ឋានមួយចំនួន ថាមានភាពមិនប្រក្រតីក្នុងការអនុវត្តការងារ ជាពិសេសចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញាជាដើម។
លោក កេង សុម៉ារិទ្ធ នាយកសាលាភូមិន្ទចៅក្រម និងជាកូនប្រុសរបស់លោក ជីវ កេង អនុប្រធានតុលាការកំពូលផងនោះ លើកឡើងថា ការប្រឡងប្រជែងសិស្សចៅក្រមក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានជំនាន់ចុងក្រោយនេះ ជាការប្រឡងដែលមានភាពសុក្រឹត្យបំផុត ដោយសារមានស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធជាច្រើនចូលរួម ដូចជា ក្រសួងយុត្តិធម៌ និងអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយជាដើម។
លោកបញ្ជាក់ក្នុងន័យដើមថា៖
«ការលើកឡើងថា ការប្រឡងប្រជែងជ្រើសរើសសិស្សចៅក្រមតែងតែមានអំពើពុករលួយ និងការសូកប៉ាន់ជាថ្នូរដើម្បីបានជាប់ជាដើម វាជាការលើកឡើងមួយដែលគ្មានមូលដ្ឋាន និងសម្អាងអ្វីទាំងអស់ ហើយវាជាពាក្យចចាមអារ៉ាម ដែលយើងតែងតែឮវាកាលពីពីយូរណាស់មកហើយ ប៉ុន្តែយើងមិនដែលបន្តឮវាឡើយនៅក្នុងអំឡុងនៃការជ្រើសរើសពីរបីជាន់ចុងក្រោយនេះ»។
ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាមានចៅក្រមចំនួន២៥៩រូប និងព្រះរាជអាជ្ញាចំនួន១៤០រូប កំពុងធ្វើការក្នុងតុលាការនានាទូទាំងប្រទេស។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ស្ថិតិសិស្សចៅក្រម ដែលផ្ដល់ដោយលោក កេង សុម៉ារិទ្ធ។
លោក សន ជ័យ នាយកប្រតិបត្តិនៃសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជាប្រាប់ VOA ថា ការប្រឡងប្រជែងចៅក្រមប្រកបដោយភាពសុក្រឹត មិនមានការសូកប៉ាន់ និងធ្វើឲ្យដំណើរការនៃការអនុវត្តការងាររបស់ចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញា មានភាពយុត្តិធម៌សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ។
ផ្ទុយទៅវិញលោកថា ប្រសិនបើចៅក្រមកើតចេញពីការសូកប៉ាន់ដើម្បីបានក្លាយជាចៅក្រម នោះនឹងធ្វើឲ្យការកាត់សេចក្ដីមានភាពអយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គម។
លោកបញ្ជាក់ថា៖
«ចៅក្រមជាអ្នកសម្រេចរឿងក្ដី អញ្ចឹងបើសិនជាពួកគេបានប្រព្រឹត្តការសូកប៉ាន់ណាមួយដើម្បីបានតំណែង ពេលនោះហើយវាគឺជាភាពអស់សង្ឃឹមមួយសម្រាប់ភាពយុត្តិធម៌នៅក្នុងសំណុំរឿង ជាពិសេសអ្នកក្រីក្រ អ្នកដែលមិនមានលទ្ធភាពដើម្បីសូកប៉ាន់ ហើយពួកគេក៏មិនសង្ឃឹមថានឹងបានយុត្តិធម៌ដែរ»។
កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៧ អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ (Transparency International) បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍មួយស្ដីពីការវាស់វែងអំពីអំពើពុករលួយជាសាកលឆ្នាំ២០១៦ ដោយបង្ហាញថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ បានចាត់ទុកមន្ត្រីតុលាការ ប៉ូលិស និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលថា ពុករលួយជាងគេ។
កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៧ អង្គការតម្លាភាពក៏បានចេញរបាយការណ៍មួយផ្សេងទៀត ស្ដីពីស្ថានភាពអំពើពុករលួយនៅទូទាំងពិភពលោកសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៦។ របាយការណ៍នោះបានឲ្យដឹងថា ស្ថានភាពអំពើពុករលួយនៅកម្ពុជា គឺជាប់ជាប់លេខ១៥៦ ក្នុងចំណោម១៧៦ប្រទេស នៅទូទាំងពិភពលោក ដែលស្ថិតនៅចំណាត់ថ្នាក់ទាបបំផុតទី៣ នៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក និងជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ក្រោមគេនៅតំបន់អាស៊ាន។
យ៉ាងណាក្ដី ប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ លោក ឱម យ៉ិនទៀង ដែលជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការកណ្ដាលរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាផងដែរនោះ បានច្រានចោលរបាយការណ៍នោះ ដោយចាត់ទុកថា វាត្រូវបានធ្វើឡើងដោយមានចរិតនយោបាយលាបពណ៌៕
