ភ្នំពេញ៖ ក្រោយពីរដូវវស្សាបានកន្លងផុតទៅ អាងទន្លេមេគង្គជាច្រើនកន្លែងបានរីងនិងបានក្លាយទៅជាកោះខ្សាច់ល្ហល្ហេវ។
លោកមាគ ភឿន បានសង់ខ្ទមតូចមួយនៅលើពំនូកខ្សាច់ពណ៌សនៅបាតទន្លេសន្ធឹងតាមបណ្តោយខ្សែទឹកដែលចាំងផ្លាតដោយកំដៅព្រះអាទិត្យ នៅក្នុងភូមិកោះព្រះ ស្រុកសៀមបូក ខេត្តស្ទឹងត្រែង។
ថ្វីត្បិតតែនៅដាច់ឆ្ងាយពីភូមិដែលខណ្ឌចែកដោយផ្ទៃទឹកបុរសអាយុ៦០ឆ្នាំរូបនេះចាត់ទុកកោះខ្សាច់តូចមួយនេះជាទីសំចតសម្រាប់រកចំណូលទ្រទ្រង់គ្រួសារយ៉ាងកាក់កប។
នោះគឺការចូលរួមការពារនិងអភិរក្សសត្វកន្ធាយក្បាលកង្កែបដែលស្ទើរតែផុតពូជអស់ទៅហើយក្នុងពិភពលោកនិងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
រូបគាត់និងកូនៗរបស់គាត់ពីរនាក់ទៀតដែលបានរៀបការរួចហើយនោះត្រូវធ្វើដំណើរស្វែងរកពងសត្វកន្ធាយនេះយកមកនៅតាមឆ្នេរខ្សាច់នៃដងទន្លេមេគង្គយកមករក្សាទុកនិងភ្ញាស់នៅពំនូកខ្សាច់ដែលគាត់ព័ទ្ធរនាំងជុំវិញនៅក្បែរខ្ទមរបស់គាត់។
លោកបានពន្យល់ប្រាប់វីអូអេថា៖
«ដំបូងវាឡើងពងនៅក្នុងដីខ្សាច់ រួចហើយយើងរកឃើញហើយ យើងយកវាមកភ្ងាស់ យើងដាក់ដូចវាវិញ។ យើងមិនធ្វើខុសពីមេវាទេ ទោះវាកាយជម្រៅណា ក៏យើងយកវាមកដាក់តាមជម្រៅដូចវាវិញហើយ របៀបចាប់ពង យើងចាប់ធម្មតា ធ្វើយ៉ាងម៉េចកុំឲ្យល្អៀង។ បើសិនជាល្អៀង យើងដាក់ទៅវិញ វាមិនញាស់ទេ»។
កាលពីថ្ងៃសៅរ៍សប្តាហ៍មុនលោកលោកមាគ ភឿន បានប្រគល់កូនកន្ធាយតូចៗចំនួន១២៥ក្បាល ដែលទើបនឹងញាស់ប៉ុន្មានសប្តាហ៍ទៅឲ្យមន្ត្រីអភិរក្សចម្រុះរបស់រដ្ឋាភិបាលនិងអង្គការCIក្រោមការជួយឧបត្ថម្ភរបស់អង្គការWWF។ កូនកន្ធាយតូចៗទាំងនោះមានទំហំធំជាងមេជើងបន្តិចនិងមានសំបុរពណ៌ស ស្រគាំ។
លោកភឿន ទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភចំនួន៨ដុល្លារអាមេរិកសម្រាប់កូនកន្ធាយមួយក្បាលឬស្មើនឹង១.០០០ដុល្លារអាមេរិកសម្រាប់កូនកន្ធាយទាំង១២៥ក្បាលនេះ។
មានសំបុរស្រអែម លោកមាគ ភឿន បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ទីកន្លែងភ្ញាស់កូនកន្ធាយកាត់ខ្សាច់ដែលផុងជាប់ស្បែកជើង។
លោកបានពន្យល់បន្តថា៖
«នៅកន្លែងនេះ វាមានចំនួនបួនសំបុក។ បួនសំបុក បើគិតជាពង វាមានជាងមួយរយ។ ប៉ុន្តែជាក់ស្តែងសុខចិត្តកាយឲ្យអង្គការមើល។ បើពីព្រលឹមមិនមានបញ្ហាអីទេ។ បើថ្ងៃក្តៅអីចឹង វាគ្រោះថ្នាក់ ព្រោះអីជាតិក្តៅវាចូល។ ការភ្ញាស់នេះមិនមែនជារឿងងាយស្រួលទេ វាទាល់តែយើងថ្នាក់ថ្នមវាណាស់។ ព្រោះប្រើដៃធ្ងន់ក៏មិនបាន គឺចាប់ស្រាលៗ បើអីចឹងខ្លាចវាត្រួតពងវា ព្រោះពងវាទន់មិនអាចប្រើទំងន់ដៃបានទេ»។
កាលពីមុនក្រុមគ្រួសាររបស់លោកមាគ ភឿង ប្រកបរបរនេសាទ។ ហើយគាត់មិនដែលដឹងថាសត្វកន្ធាយក្បាលកង្កែបនេះជាពូជសត្វដែលកំពុងជិតផុតពូជនោះទេ។ កន្ធាយអំបូរនេះមានក្បាលទម្រង់ដូចក្បាលសត្វកង្កែបនិងអាចមានទម្ងន់រហូតដល់ជាង២០គីឡូក្រាមនៅពេលដែលវាលូតលាស់ពេញវ័យ។
អ្នកស្រីជីន ឡោម ជាភរិយារបស់លោកមាគ ភឿង។ គាត់ហាក់ដូចជាអៀនប្រៀនបន្តិច។
អ្នកស្រីក៏បញ្ជាក់ដែរថា៖
«រយៈពេលជាងពីរខែហើយបានមួយពាន់នេសាទ ពីរ ឬបីឆ្នាំមិនបានមួយលានផង។ វាខុសប្លែក ហើយរកមុខរបរនេះជាងបីឆ្នាំហើយ»។
ក្រុមអ្នកអភិរក្សបានធ្វើដំណើរតាមទូកម៉ាស៊ីនដោយយកកូនកន្ធាយដែលទើបនឹងប្រមូលពីលោកមាគ ភឿន ចំនួន១២៥ក្បាលនេះទៅព្រលែងតាមតំបន់ដែលឃ្លាតឆ្ងាយពីការទន្ទ្រានរបស់មនុស្សនិងសត្វពាហនៈនិងមួយចំនួនទៀតត្រូវយកទុកក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សអណ្តើកនិងកន្ធាយក្នុងវត្តសរសរ១០០ទីរួមខេត្តក្រចេះ។ កូនកន្ធាយនឹងត្រូវថៃរក្សានៅទីនេះចំនួនដប់ខែមុននឹងព្រលែងទៅក្នុងទឹកទន្លេមេគង្គវិញ។
លោកស៊ុន យឿង អ្នកដឹកនាំគម្រោងអណ្តើកនិងកន្ធាយមេគង្គកម្ពុជារបស់អង្គការCI (Conservation Intenational)។ លោករៀបរាប់ថាសត្វចតុបាទប្រភេទកម្រនេះត្រូវដាក់ឲ្យស្ថិតក្រោមការការពារចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៧មកម្ល៉េះ។
លោកបន្ថែមថា៖
«មុនដំបូងគិតថា ប្រភេទកន្ធាយក្បាលកង្កែបហ្នឹងគឺវាដាច់ពូជហើយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប៉ុន្តែដោយសារនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៧ហ្នឹង អង្គការCI សហការជាមួយអង្គការ WWF ហើយនឹងរដ្ឋបាលជលផលកម្ពុជាហ្នឹងគឺបានធ្វើការស្រាវជ្រាវតាមដងទន្លេមេគង្គគឺយើងបានរកឃើញមេពូជមួយ។ ហើយចាប់ពីឆ្នាំ២០០៧ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នហ្នឹង គឺយើងធ្វើការអភិរក្សប្រភេទហ្នឹង ដោយធ្វើការលើកទឹកចិត្តប្រជាជនហ្នឹងឲ្យគាត់ថែរក្សា»។
ប្រាំឆ្នាំមកនេះកូនសត្វកន្ធាយក្បាលកង្កែបចំនួន២.៦៤៥ក្បាលត្រូវបានប្រមូលនិងព្រលែងទៅកាន់ជម្រកធម្មជាតិវិញ។ សត្វប្រភេទនេះត្រូវរកឃើញថាមានជីវិតរស់នៅតែក្នុងខេត្តចំនួនបីតែប៉ុណ្ណោះក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺខេត្តដែលជាប់ដងទន្លេមេគង្ក មានកំពង់ចាម ក្រចេះនិងខេត្តស្ទឹងត្រែង។
លោកស៊ុន យឿង ពន្យល់ថាសត្វកន្ធាយប្រភេទនេះងាយទទួលរងការវាយប្រហារពីសត្វដទៃនិងត្រូវបំផ្លាញដោយការចាប់ធ្វើជាចំណីរបស់មនុស្សឬការបំផ្លាញពងរបស់វា។ ពងរបស់វាដែលអាចមានពី១០ទៅ៥០ក្នុងមួយសំបុកតាមប្រភេទមេក្មេងឬចាស់។ ប្រសិនមេចាស់ពងកាន់តែច្រើន។
លោកបន្តថា៖
«ទីមួយគឺដោយសារមានត្រី មានពស់ មានអន្សង មានត្រកួកអីហ្នឹង វាអាចស៊ីពង ស៊ីកូនរបស់វាតាមធម្មជាតិរបស់វា។ ប៉ុន្តែចំពោះមនុស្ស អាចចាប់ធ្វើម្ហូប ឬធ្វើជាឱសថបុរាណនាំចេញទៅស្រុកខាងក្រៅ ដោយប្រើសន្ទូចប្រើអីហ្នឹង ហើយវាក៏ជាប់តាមប្រភេទពួកហ្នឹង។ កត្តាដែលមានភ្លៀងមុនរដូវ វាអាចធ្វើឲ្យវាញាស់មិនបានហើយរលួយនៅក្នុងហ្នឹង ហើយពងវារលួយ ជួនកាលវាញាស់ហើយវាឡើងមិនរួចដោយសារតែវាហាប់ដី»។
រដូវបង្កកំណើតរបស់សត្វកន្ធាយក្បាលកង្កែបចាប់ពីខែវិច្ឆិការហូតដល់ខែឧសភា។ មេកន្ធាយត្រូវកាយដីខ្សាច់កប់ពងរបស់វាជម្រៅប្រមាណ៤០សង់ទីម៉ែត្រឬបួនតឹកហើយវាត្រូវការរយៈពេលពី៥០ទៅ៥២ថ្ងៃទើបញាស់។
លោកសុខ គោ នាយសង្កាត់រដ្ឋបាលព្រៃឈើកន្ទួតរបស់ខេត្តក្រចេះដែលបានធ្វើដំណើរត្រួតពិនិត្យស្ថានភាពសត្វជិតផុតពូជនៅតាមដងទន្លេមេគង្គជាមួយក្រុមអភិរក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលបានលើកឡើងថាពលរដ្ឋនៅតាមដងទន្លេមួយចំនួនបានយល់ដឹងពីការការពារធនធានសត្វកម្រនេះ។
«ក្រោយពីយើងបានចុះផ្សព្វផ្សាយសហការជាមួយខាងCI យើងក៏បានចុះផ្សព្វផ្សាយដល់អ្នកភូមិហ្នឹង។ អ្នកភូមិចាប់ផ្តើមយល់អំពីច្បាប់ជលផលខ្លះ គឺគេបានងាកមកការពារ ក៏ប៉ុន្តែវាមិនអាចទាន់បានទាំងអស់ទេ យើងនឹងព្យាយាមបន្តទៀត»។
ដូចលោកសុខ គោ បញ្ជាក់ស្រាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជាមួយចំនួននៅតាមដងទន្លេមេគង្គនៅមិនទាន់បានចូលរួមអភិរក្សសត្វកន្ធាយក្បាលកង្កែបស្រុះគ្នានៅឡើយ។
ពលរដ្ឋមួយចំនួនបានយកពងអណ្តើកទាំងនេះទៅបរិភោគជាជាងការយកទៅភ្ញាស់ក្នុងវាលខ្សាច់ដើម្បីប្តូរយកលុយចំនួនប្រាំបីដុល្លារសម្រាប់កូនកន្ធាយមួយក្បាល។
យ៉ាងណាក៏ដោយសត្វស្លាបមួយចំនួននៅតាមតំបន់ព្រៃលិចទឹកនៃដងទន្លេមេគង្គក៏កំពុងស្ថិតក្នុងការគំរាមកំហែងនៃការបំផ្លាញផងដែរ។ កត្តានេះនៅតែជាស្នូលនៃការព្រួយបារម្ភរបស់ក្រុមអ្នកការពារបរិស្ថាន៕
