ប្រែសម្រួលដោយ ឌី ខាំបូលី
ក្រុមសកម្មជនភូមានិយាយថា មូលនិធិអន្តរជាតិដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីជំរុញឲ្យមានសន្តិភាព នៅក្នុងតំបន់បះបោរខាងជាតិពន្ធុ ប្រថុយប្រថានដល់ការបំផ្លាញដល់ដំណើរការនេះ។ ក្រុមអ្នករិះគន់និយាយថា «មូលនិធិសន្តិភាព»ដែលដឹកនាំដោយប្រទេស ន័រវេ (Norway) និងធនាគារពិភពលោក (World Bank) កំពុងផ្តល់អាទិភាពដល់ការអភិវឌ្ឍន៍ ជាជាងដំណោះស្រាយនយោបាយដ៏យូរអង្វែងមួយ។ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតរបស់ប្រទេស ន័រវេ បដិសេធទស្សនបែបនោះ ហើយនិយាយថា ចំណុចរួមរបស់ពួកគេគឺសន្តិភាពដ៏យូរអង្វែងមួយ។
ក្រុមសកម្មជនភូមានិយាយថា គំនិតផ្តួចផ្តើមផ្នែកមូលនិធិនាពេលថ្មីៗនេះ ដើម្បីជំរុញឲ្យមានសន្តិភាព នៅក្នុងតំបន់ជនជាតិភាគតិច ដែលទើបងើបចេញពីជម្លោះ គឺមានចេតនាល្អ ប៉ុន្តែអាចផ្តល់ផលអាក្រក់ជាងផលល្អ។
ផែនការផ្តល់ជំនួយទាំងឡាយ ត្រូវបានចាប់ដំណើរការកាលពីដើមឆ្នាំនេះដោយប្រទេស ន័រវេ ធនាគារពិភពលោក សហគមអឺរ៉ុប (European Union) ចក្រភពអង់គ្លេស (United Kingdom) អង្គការសហប្រជាជាតិ (United Nations) និងប្រទេស អូស្រ្តាលី (Australia)។
លោកប្រធានាធិបតី ថេន សេន (Thein Sein) ដែលមានគំនិតកំណែរទម្រង់របស់ភូមា និងដែលចាប់តាំងពីចូលកាន់អំណាចមក បានចុះហត្ថលេខាទៅលើកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់គ្នា ជាមួយនឹងក្រុមបះបោរខាងជាតិពន្ធភាគច្រើន គាំទ្រយន្តការទាំងនេះ។
ប៉ុន្តែ ក្រុមសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សរបស់ភូមា ត្អូញត្អែរថា គំនិតផ្តួចផ្តើមទាំងនេះមិនបានដាក់បញ្ចូលផ្នែកផ្សេងៗទៀតឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ ហើយផ្តោតខ្លាំងពេកទៅលើផែនការអភិវឌ្ឍន៍របស់រដ្ឋាភិបាល មុនពេលសន្តិភាពយ៉ាងរឹងមាំមួយ ត្រូវបានបង្កើតឡើង។
លោកស្រី ឃីន អូម៉ារ៍ (Khin Ohmar) នៃអង្គការភាពជាដៃគូភូមា បាននិយាយនៅឯក្លឹបអ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មានបរទេសនៃប្រទេសថៃ (Foreign Correspondents Club of Thailand)។ លោកស្រីណ និយាយថា ការអភិវឌ្ឍន៍មិនគួរជាការជំនួសឲ្យដំណោះស្រាយនយោបាយនោះទេ។
«រដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់អាទិភាពយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅលើការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច ជាងការសម្រេចបាននូវសន្តិភាពប្រកបដោយនិរន្តភាព តាមរយៈការចរចានយោបាយ។ ហើយអ្វីដែលយើងកំពុងមើលឃើញនាពេលឥឡូវនេះ គឺភាពខ្វះការចូលរួមពីស្រ្តីនិងសង្គមស៊ីវិលនៅក្នុងដំណើរការនេះកន្លងមក»។
ធនាគារពិភពលោក បានឲ្យដឹងថា កម្មវិធីលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍន៍សហគមរបស់ខ្លួន នឹងផ្តល់មូលនិធិចំនួន៨៥លានដុល្លាសម្រាប់សាលារៀន ផ្លូវថ្នល់ ទឹក និងគម្រោងផ្សេងៗទៀត ដែលនឹងត្រូវសម្រេចចិត្តដោយសហគមមូលដ្ឋាន។
មូលនិធិរាប់រយលានដុល្លាបន្ថែមទៀត នឹងត្រូវបានរំពឹងថា នឹងអាចផ្តល់ឱ្យ នៅពេលដែលភូមាដោះស្រាយបំណុលកាលអតីតកាលជាមួយធនាគារពិភពលោក។
ក្រុមម្ចាស់ជំនួយគាំទ្រសន្តិភាព ដែលបង្កើតឡើងដោយប្រទេស ន័រវេ និងលេចចេញជារូបរាងកាលពីខែមិថុនាតាមការស្នើឡើងពីលោកប្រធានាធិបតី ថេន សេន បានសន្យាផ្តល់ថវិការដំបូងចំនួន៣០លានដុល្លា សម្រាប់តំបន់ដែលទទួលរងគ្រោះដោយសារជម្លោះ។
ការផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ជាចម្បង គឺទៅលើជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ ដែលដោយរាប់បញ្ចូលទាំង ការជួយសង្រ្គោះរយៈពេលខ្លី ការដោះមីន ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងការអប់រំជាដើម។
ប៉ុន្តែ បន្ទាប់ពីការប្រឹក្សាយោបល់ជាមួយក្រុមសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សនិងក្រុមបះបោរ គម្រោងផ្សេងៗទៀតដែលកំពុងត្រូវបានបង្កើតឡើង ផ្តោតទៅលើការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់គ្នា ដូចជាការផ្តល់មូលនិធិទៅឱ្យការិយាល័យទំនាក់ទំនងនិងត្រួតពិនិត្យ។
លោកស្រី កាតយ៉ា ន័ដហ្គាដ (Katja Nordgaard) គឺជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតន័រវេ ប្រចាំនៅប្រទេសភូមា កម្ពុជា និងឡាវ។ ដោយបានថ្លែងទៅកាន់វីអូអេតាមទូរស័ព្ទក្នុងកំឡុងពេលនៃដំណើរទស្សនកិច្ចមួយនៅក្នុងសប្តាហ៍នេះទៅកាន់ប្រទេសភូមា អ្នកស្រីបាននិយាយថា គោលដៅរបស់មូលនិធិសន្តិភាព គឺដើម្បីលើកទឹកចិត្តដល់ការចរចានយោបាយ។
អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដែលយើងកំពុងធ្វើ គឺព្យាយាមដើម្បីធានាឱ្យបាននូវសន្តិភាពយូរអង្វែងមួយ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំចង់និយាយថា យើងកំពុងធ្វើកិច្ចការនេះ ដោយមានការពិគ្រោះយោបល់យ៉ាងជិតដិតជាមួយនឹងក្រុមប្រដាប់អាវុធ ដោយរដ្ឋាភិបាលព្យាយាមកសាងការជឿទុកចិត្ត ព្យាយាមកសាងទំនាក់ទំនង បង្កើតឳកាសដើម្បីទទួលជំនួយអន្តរាគមជាធម្មតាដែលនឹងផ្តល់ជូន។ កិច្ចការទាំងអស់នេះនឹងមានសារសំខាន់សម្រាប់សន្តិភាពយូរអង្វែងមួយ»។
ប៉ុន្តែ ក្រុមសិទ្ធិមនុស្សថ្លែងថា មូលនិធិសន្តិភាព ខកខានមិនបានដោះស្រាយបុព្វហេតុជម្លោះជាមូលដ្ឋានមួយចំនួន ដូចជាប្រភពធនធានជាដើម។
ការប្រយុទ្ធគ្នានៅតែបន្តរវាងកងយោធាភូមា និងក្រុមបះបោរជនជាតិ កាជិន (Kachin) ចាប់តាំងពីជម្លោះនេះបានផ្ទុះឡើងកាលពីឆ្នាំមុន នៅក្បែរគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គីសនីនិងបំពង់បង្ហូរប្រេងដែលគាំទ្រដោយចិន។
ក្រុមសារព័ត៌មាន កាជិន ដែលស្ថិតនៅនិរទេស (Kachin News Group) រាយការថា ការប្រយុទ្ធគ្នាកើនឡើង ចាប់តាំងពីខែសីហា នៅក្បែរតំបន់ ផាហ៍កានត៍ (Hpakant) ដែលជាកន្លែងដែលត្បូងថ្មដែលមានគុណភាពល្អបំផុតរបស់ពិភពលោក ត្រូវបានជីករុករក។
ទោះបីជារបាយការណ៍មិនអាចត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយឯករាជ្យក៏ដោយ វាច្បាស់ណាស់ថា ភាគច្រើននៃការប្រយុទ្ធគ្នានៅក្នុងរដ្ឋកាជិន គឺនិយាយអំពីថាតើអ្នកណាជាគ្រប់គ្រងធនធាន។
លោក ប៉ូល សេនត្វា (Paul Sein Twa) ធ្វើការឱ្យបណ្តាញសកម្មភាពសង្គមបរិស្ថានការ៉ែន (Karen Environmental Social Action Network)។
«ធនធានធម្មជាតិគឺជាមូលហេតុចម្បងមួយនៃជម្លោះនៅក្នុងតំបន់នោះ ដែលអ្នកអាចមើលឃើញគម្រោងធំៗជាច្រើន ហើយអ្នកអាចមើលឃើញបញ្ហានៃការពង្រីកកងយោធា និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ ហើយ ខ្ញុំគិតថា នៅក្នុងកំឡុងពេលនៃការកសាងសន្តិភាព ជាពិសេសនៅក្នុងដំណាក់កាលដំបូងដូចជាពេលឥឡូវនេះដែរ ដែលបញ្ហាទាំងនេះត្រូវបានដោះស្រាយ។ ហើយ បញ្ហាទាក់ទងទៅនឹងការចែករំលែកផលប្រយោជន៍ បញ្ហានៃការគ្រប់គ្រង ឬការសម្រេចចិត្តនយោបាយ ជុំវិញការគ្រប់គ្រងធនធានទាំងនេះ។ ដូច្នេះ បើសិនជាយើងមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះពីដំបូងទេ ខ្ញុំគិតថា វាក៏នឹងអាចនាំឲ្យមានជម្លោះច្រើនបន្ថែមទៀត»។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតន័រវេ លោកស្រី ន័ដហ្គាដ និយាយថា ទោះបីជាការគ្រប់គ្រងធនធានមិនត្រូវបានដោះស្រាយតាមរយៈមូលនិធិសន្តិភាពក៏ដោយ បញ្ហានេះត្រូវតែត្រូវបានដោះស្រាយតាមរយៈការចរចានយោបាយ។
ហើយ ទោះបីជាលោកស្រីទទួលស្គាល់ថា ដំណើរការសន្តិភាពមានភាពផុយស្រួយក៏ដោយ លោកស្រីបដិសេធការរិះគន់ ដែលថាមូលនិធិមកដល់លឿនពេក។
«មិនមែនទេ ខ្ញុំអាចនិយាយថា វាគឺជារឿងផ្ទុយទៅវិញទេ។ វាពិតជាមានសារសំខាន់ខ្លាំងណាស់ក្នុងការគាំទ្របទឈប់បាញ់គ្នា ដូចដែលពូកគេមាន និងក្នុងការលើកទឹកចិត្ត»។
គម្រោងផ្តួចផ្តើមការគាំទ្រសន្តិភាពដល់ភូមារបស់ប្រទេស ន័រវេ បានផ្តល់តួនាទីនៃការចាត់ចែងនិងសម្របសម្រួល រវាងក្រុមឈប់បាញ់គ្នា អាជ្ញាធរ និងពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន ចាប់តាំងពីខែមករាមក៕
