ប្រទេសចិនបានក្លាយជា ប្រភពទេសចរណ៍លំដាប់កំពូលរបស់វៀតណាមចាប់តាំងពីឆ្នាំកន្លងទៅ។ ការណ៍នេះបានជួយស្តារទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសចិននិងវៀតណាមឲ្យបានទូលំទូលាយជាងមុនខណៈដែលទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរកំពុងរងការប៉ះពាល់ដោយជម្លោះដែនសមុទ្រនិងភាពមិនជឿជាក់លើគ្នានៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត។ លោក ជូនសេចក្តីរាយការណ៍ពីទីក្រុង ។
ចំនួនភ្ញៀវទេសចរចិនដែលធ្វើដំណើរទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម ដែលជាប្រទេសជិតខាងស្ថិតនៅប៉ែកអាស៊ីអាគ្នេយ៍ បានកើនឡើងរហូតដល់២សែន៥ម៉ឺននាក់កាលពីខែខែមករា ដែលនាំមុខបណ្តាប្រទេសដទៃទៀត ជាមួយនឹងចំនួនអ្នកទេសចរប្រហែលជាមួយភាគបួននៃចំនួនអ្នកទេសចរសរុបប្រចាំខែមករា។ ចំនួនភ្ញៀវទេសចរសរុបមកពីប្រទេសចិនបានកើនឡើង ៦៨ ភាគរយក្នុងខែមករាឆ្នាំ២០១៦។ នេះបើយោងតាមតួលេខរដ្ឋាភិបាលវៀតណាមដែលបង្ហាញដោយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់រដ្ឋ។
ភ្ញៀវទេសចរចិនបានកែប្រែសេដ្ឋកិច្ចក្រុងហុងកុង និងកោះតៃវ៉ាន់កាលពីទសវត្សរ៍កន្លងទៅ ដោយធ្វើឲ្យក្រុងហុងកុងនិងកោះតៃវ៉ាន់មានទំនាក់ទំនងជិតដិតជាងមុនជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង បន្ទាប់ពីមានទំនាក់ទំនងដ៏រកាំរកូសនាពេលកន្លងមក។
លោក Frederick Burke ដៃគូនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនច្បាប់ពហុជាតិដែលមានឈ្មោះថា Baker & McKenzie នៅក្នុងទីក្រុងហូជីមីញបានថ្លែងថា៖
«មានភាពតានតឹងទាក់ទងនឹងសមុទ្រខាងកើត ឬសមុទ្រចិនខាងត្បូង ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រទេសវៀតណាមគឺជាកន្លែងដែលអ្នកទេសចរចិនមានអារម្មណ៍ថាស្រួលក្នុងការទៅដើរកម្សាន្ត។ ប្រទេសវៀតណាមងាយស្រួលសម្រាប់ទេសចរចិនចូលទៅកម្សាន្ត។ ប្រទេសនេះនៅក្បែរប្រទេសចិន។ វប្បធម៌របស់វៀតណាមនិងចិនមានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នា ប៉ុន្តែប្រទេសទាំងពីរគឺខុសប្លែកពីគ្នា ដូច្នេះវាគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ណាស់។ ការទៅកម្សាន្តនៅប្រទេសវៀតណាមមិនថ្លៃនោះទេ ហើយនៅវៀតណាមក៏មានម្ហូបចិនផងដែរ»។
ជម្នះភាពតានតឹង
ការកើនឡើងនៃចំនួនភ្ញៀវទេសចរចិន បានទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍របស់ប្រទេសវៀតណាមកាលពីឆ្នាំមុន នៅពេលដែលតួលេខភ្ញៀវទេសចរចិនមកកាន់ប្រទេសនេះបានឈានដល់ប្រហែល២លាន២សែននាក់គិតចាប់ពីខែមករាដល់ខែតុលា។
ចំនួនភ្ញៀវទេសចរចិនបានធ្លាក់ចុះកាលពីឆ្នាំ២០១៤ បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបានអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុនប្រេងរដ្ឋមួយបោះទីតាំងខួងប្រេងមួយកន្លែងក្នុងតំបន់ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលបានបង្កឲ្យមានកុប្បកម្មដ៏ប្រល័យប្រឆាំងនឹងចិនក្នុងប្រទេសវៀតណាម។
រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង និងរដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយមានជម្លោះអធិបតេយ្យភាពដែនសមុទ្រដ៏ជូរចត់ ដែលក្នុងនោះរួមមានជម្លោះទៅលើខ្សែសង្វាក់កូនកោះតូចៗចំនួនពីរផងដែរ។
ក្រុមអ្នកវិភាគបាននិយាយថា ទោះជាយ៉ាងណា ការនៅតែបន្តហូរចូលនៃចំនួនភ្ញៀវ អាចផ្សះផ្សាទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាពលរដ្ឋនិងប្រជាពលរដ្ឋ ដែលរងការប៉ះពាល់ដោយការប្រកួតប្រជែងនយោបាយ និងសង្គ្រាមព្រំដែននៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ក៏ដូចជា ដែនជម្លោះសមុទ្រផងដែរ។
លោក Hoang Viet Phuong ជាប្រធានវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវនិងជាទីប្រឹក្សាវិនិយោគនៅក្រុមហ៊ុន SSI Securities Services នៅក្នុងទីក្រុងហាណូយបានឱ្យដឹងថា ការរីកចម្រើននៅក្នុងវិស័យទេសចរណ៍នេះគឺជាចំណុចវិជ្ជមាននៃទំនាក់ទំនងអាជីវកម្មរវាងចិននិងវៀតណាមរហូតដល់ចុងឆ្នាំ ២០១៦ ។
លោក Louie Nguyen និពន្ធនាយក និងជាស្ថាបនិកគេហទំព័រព័ត៌មាន VietnamAdvisors បានថ្លែងថា៖
«វៀតណាមចង់ងាកចេញពីការដែលគ្រាន់តែជាមជ្ឈមណ្ឌលផលិតកម្ម។ អ្នកអាចមើលឃើញតាមរយៈកំណើននៃគំនិតផ្តួចផ្តើមអាជីវកម្មបង្កើតថ្មី ក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យា។ សូម្បីតែនៅក្នុងវិស័យភាពយន្ត ភាពយន្តដែលមានចំណងជើងថា«King Kong» ដែលភាពយន្តខ្នាតធំថ្មីបំផុតមួយ ក៏ត្រូវបានផលិតនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាមផងដែរ។ ដូច្នេះមានគំនិតផ្ដួចផ្ដើមផ្សេងៗដែលងាកចេញពីវិស័យផលិតកម្ម។ វិស័យទេសចរណ៍ក៏ជាផ្នែកមួយនៃគំនិតផ្តួចផ្តើមទាំងនេះផងដែរ»។
ប្រទេសចិនឥឡូវនេះគឺជា ប្រភពទេសចរណ៍ធំបំផុតរបស់វៀតណាម។ នេះបើយោងតាមទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានស៊ីនហួដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋរបស់ប្រទេសចិន។
លោក Burke បានថ្លែងថា ទោះបីជាប្រទេសវៀតណាមពឹងផ្អែកខ្លាំងទៅលើឧស្សាហកម្មនាំចេញក៏ដោយក្តី ក៏ការងារមួយក្នុងចំណោមការងារចំនួនប្រាំបីគឺស្ថិតនៅក្នុងវិស័យបដិសណ្ឋារកិច្ច។ កាលពីឆ្នាំមុន វិស័យទេសចរណ៍រ៉ាប់រង ៦.៦ ភាគរយនៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប។
ការលើកស្ទួយជំហានដំបូង
ការឆ្លងកាត់ព្រំដែនដីគោកនិងការហោះហើររយៈពេលខ្លីពីទីក្រុងនានានៅភាគខាងត្បូងប្រទេសចិនគឺជាការលើកស្ទួយជំហានដំបូងដល់វិស័យទេសចរណ៍របស់វៀតណាម។
កាលពីខែមករា ខេត្ត Quan Ninh តាមបណ្តោយព្រំដែនវៀតណាម ដែលជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៏ពេញនិយមមួយ បានអនុញ្ញាតឱ្យភ្ញៀវទេសចរចិនស្នាក់នៅរយៈពេលបីថ្ងៃដោយមិនចាំបាច់មានទិដ្ឋាការ។
ប្រជាជនចិនចូលចិត្តទេសភាពតាមឆ្នេរសមុទ្រ ចូលចិត្តការដើរទិញទំនិញ និងចូលចិត្តអាហារប៊ូហ្វេ នេះបើយោងតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងស្រុក។
លោក Ma Wensheng អាយុ ៤៨ ឆ្នាំ ជាភ្ញៀវទេសចរមកពីទីក្រុងប៉េកាំងដែលទើបតែចំណាយពេលបីថ្ងៃជាមួយនឹងក្រុមគ្រួសាររបស់លោកនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសវៀតណាមបាននិយាយថា ទោះបីជាលោកមិនបានជួបប្រទះអារម្មណ៍ប្រឆាំងនឹងជនជាតិចិនក៏ដោយ ក៏មិនមែនអ្វីៗទាំងអស់សុទ្ធតែល្អឥតខ្ចោះនោះទេ។
«យើងបានទៅប្រទេសថៃ និងម៉ាល់ឌីវ (Maldives) ក្នុងអំឡុងពេលពីរឆ្នាំកន្លងទៅនេះ បន្ទាប់មកយើងបានឃើញការណែនាំមួយចំនួន ហើយយើងបានគិតថា ប្រទេសវៀតណាមនឹងល្អប្រសើរជាងប្រទេសទាំងនេះបន្តិច និងមានការទាក់ទាញជាច្រើនទៀត។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទេសចរណ៍មួយចំនួននៅមានភាពខ្វះខាត មិនទាន់ពេញលេញនៅឡើយ។ ហើយគុណសម្បត្តិរបស់វៀតណាម គឺថា ការចំណាយនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាមនៅតែថោកជាងប្រទេសថៃ ម៉ាល់ឌីវនិងប្រទេសដទៃទៀត»។
ចំនួនក្រុមអ្នកទេសចរចិនដែលទៅកម្សាន្តនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី និងប្រទេសថៃ មានចំនួនច្រើនជាធម្មតា ព្រោះប្រទេសទាំងបីនេះបានក្លាយជាទីផ្សារទេសចរណ៍ក្រៅប្រទេសដំបូងគេនៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៣។
ប៉ុន្តែការបាត់យន្តហោះដឹកអ្នកដំណើរម៉ាឡេស៊ី MH 370 កាលពីខែមីនាឆ្នាំ ២០១៤ បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ចំនួនភ្ញៀវទេសចរទៅកាន់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ហើយប្រទេសសិង្ហបុរីបានរាយការណ៍ពីការធ្លាក់ចុះនៃចំនួនភ្ញៀវទេសចរ ២៤ភាគរយនៅចន្លោះឆ្នាំ២០១៣និងឆ្នាំ ២០១៤ មុនពេលដែលប្រទេសនេះចាប់ផ្តើមសម្រួលលក្ខខណ្ឌអនុញ្ញាតសម្រាប់ការធ្វើដំណើរជាលក្ខណៈគ្រួសារ។
ប្រទេសថៃមិនទាន់ឃើញមានការធ្លាក់ចុះរយៈពេលយូរណាមួយនៃការមកលេងរបស់ភ្ញៀវទេសចរពីប្រទេសចិននោះទេ។ ចំនួនភ្ញៀវទេសចរចិនធ្វើដំណើរកម្សាន្តក្រៅស្រុកពីប្រទេសចិនបានកើនឡើង២០ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១៥។
ហុងកុង និងតៃវ៉ាន់
ចំនួនតួលេខដ៏ធំនៃអ្នកធ្វើដំណើររបស់ចិនបានផ្លាស់ប្តូរផ្នែកដទៃទៀតនៃតំបន់អាស៊ីផងដែរ។
ឧទាហរណ៍ ការមកលេងរបស់ភ្ញៀវទេសចរពីប្រទេសចិនបាននាំមកនូវការរីកចម្រើនដល់វិស័យសេវាកម្មនៅទីក្រុងហុងកុង បន្ទាប់ពីមានការបន្ធូរបន្ថយច្បាប់ក្នុងឆ្នាំ ២០០៣។ ទីក្រុងហុងកុងទទួលបានភ្ញៀវទេសចរចិនដីគោកចំនួន៤៥,៨លាននាក់ក្នុងឆ្នាំ២០១៥។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៨ ភ្ញៀវទេសចរចិនបានធ្វើឲ្យរីកចម្រើនដល់វិស័យសេវាកម្មនៅផ្នែកខ្លះនៃកោះតៃវ៉ាន់ ដែលស្ថិតនៅក្បែរតំបន់ទេសចរណ៍។ តួលេខសរុបនៃភ្ញៀវទេសចរបានឈានដល់កម្រិតខ្ពស់បំផុតជិត៣,៥ លាននាក់ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ។
លោក Burke បានថ្លែងថា ប្រទេសចិនហាក់ដូចជាមិនជំរុញវិស័យទេសចរណ៍នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាមដើម្បីយុទ្ធសាស្រ្តចំណេញនោះទេ ប៉ុន្តែទីបំផុតប្រទេសនេះអាចបញ្ជាឲ្យក្រុមហ៊ុនទេសចរណ៍ចិនធ្វើការអូសទាញអ្នកទេសចរមកវិញ ប្រសិនបើទំនាក់ទំនងចុះដុនដាប។
ក្រុមមន្រ្តីកោះតៃវ៉ាន់បានរាយការណ៍ពីការធ្លាក់ចុះនៃចំនួនភ្ញៀវទេសចរជាក្រុមដែលធ្វើដំណើរមកពីប្រទេសចិន ពី៣០ទៅ៤០ភាគរយ ចាប់តាំងពីការឡើងកាន់តំណែងនៅខែឧសភារបស់ប្រធានាធិបតី ដែលជំទាស់នឹងគោលបំណងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងដែលចង់បង្រួបបង្រួមផ្នែកនយោបាយរវាងភាគីទាំងពីរ។ ការធ្លាក់ចុះនៃចំនួនអ្នកទេសចរនេះបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រតិបត្តិការផ្នែកសណ្ឋាគារ និងរថយន្តក្រុងសម្រាប់ទេសចរណ៍។
ភ្ញៀវទេសចរមកពីចិនដីគោកទៅកាន់ក្រុងហុងកុងបានធ្លាក់ចុះ ៣ភាគរយនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ ដែលជាឆ្នាំបន្ទាប់ពីមានចលនាឆ័ត្រ (Umbrella Movement) ដែលជាការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង។ លោក Johathan Spangler នាយកនៃក្រុមវិភាគគោលនយោបាយសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្រុងតៃប៉ិបាននិយាយថាវៀតណាមយល់ពីហានិភ័យនៃការធ្លាក់ចុះចំនួនអ្នកទេសចរ។
«រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងត្រូវបានគេដឹងថា ធ្លាប់បានកំណត់ចំនួនភ្ញៀវទេសចរធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេសដើម្បីប្រើប្រាស់ជាឧបករណ៍នយោបាយ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលវៀតណាមយល់ថា ហានិភ័យនេះគឺគ្រាន់តែជាផ្នែកតូចមួយរវាងទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនជាមួយនឹងប្រទេសចិន ជាមួយនិងផលប្រយោជន៍ការទូតនិងនយោបាយដែលទូលំទូលាយជាងមុនតែប៉ុណ្ណោះ»៕
ប្រែសម្រួលដោយ ផន បុប្ផា
