ជាលើកទី១ហើយដែលរដ្ឋាភិបាលក្រុងកង់បេរ៉ានឹងស្នើផ្តល់ឱ្យពួកអ្នកស្រុកដែលប្រឈមការគ្មានទីកន្លែងរស់នៅពីការឡើងកម្តៅសាកលនៅក្នុងប្រទេសផ្សេងៗនូវឱកាសដើម្បីតាំងទីលំនៅថ្មីនៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី។
រដ្ឋាភិបាល Tuvalu និយាយថា កម្រិតទឹកសមុទ្រកើនឡើងបណ្តាលឱ្យមានការគំរាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំងដល់ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន១ម៉ឺន១ពាន់នាក់របស់ប្រទេសនេះដែលរស់នៅប្រជុំកោះទាបៗចំនួន៩។ ផែនការទិដ្ឋាការមួយនឹងអនុញ្ញាតឱ្យពួកអ្នកកោះ២៨០នាក់ផ្លាស់ទីលំនៅទៅកាន់ប្រទេសអូស្ត្រាលីក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ ពួកអ្នកវិភាគនិយាយថា នេះជាចំនួនមធ្យម ក៏ប៉ុន្តែ អាចកើនឡើង ប្រសិនបើហានិភ័យនៃអាកាសធាតុកើនឡើងនោះ។
ក៏នឹងមានថវិកាសម្រាប់ការរៀបចំឡើងវិញនៅក្នុងប្រទេស Tuvalu ដើម្បីពង្រីកដីនៅក្នុងរដ្ឋធានី Funafuti ប្រហែល ៦ ភាគរយ។ ប្រជុំកោះនេះលាតសន្ធឹងនៅពាក់កណ្តាលរវាងអូស្ត្រាលី និងកោះហាវ៉ៃ។
ការប្រកាសនេះត្រូវបានធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃសុក្រសប្តាហ៍មុនដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រីអូស្ត្រាលីលោក Anthony Albanese នៅឯវេទិកាប្រជុំកោះប៉ាស៊ីហ្វិកនៅប្រជុំកោះ Cook។
លោក Anthony Albanese ថ្លែងថា៖ «នេះជាកិច្ចព្រមព្រៀងដ៏សំខាន់បំផុតមួយរវាងប្រទេសអូស្ត្រាលីនិងប្រទេសជាតិជាកោះនៅមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក។ សន្ធិសញ្ញានេះគ្របដណ្តប់លើវិស័យនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិ ការចំនួន៣គឺការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ បម្លាស់ទីមនុស្សនិងសន្តិសុខ។ អូស្ត្រាលីតាំង ចិត្តផ្តល់ការជួយឧបត្ថម្ភដល់ប្រទេស Tuvalu នៅក្នុងការឆ្លើយតបដល់គ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិដ៏សំខាន់ៗ ដល់ការរាតត្បាតនៃជំងឺឆ្លងឬដល់ភាពគឃ្លើនខាងយោធា»។
កិច្ចព្រមព្រៀងនេះធ្វើឱ្យអូស្ត្រាលីជាដៃគូសន្តិសុខដ៏សំខាន់មួយរបស់កោះ Tuvalu។
ស្របពេលដែលប្រទេសជាកោះនៅមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិកភាគច្រើនមានទំនាក់ទំនងផ្លូវការជាមួយចិន កោះ Tuvalu ទទួលស្គាល់កោះតៃវ៉ាន់។ អូស្ត្រាលីមានការព្រួយកង្វល់កើនឡើងពីមហិច្ឆតារបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងនៅក្នុងតំបន់។ កាលពីឆ្នាំទៅ ចិនបានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខដែលមិនធ្លាប់មានកាលពីពេលមុនជាមួយប្រទេស Solomon Islands ដែលជាប្រជុំកោះយុទ្ធសាស្ត្រមួយនៅភាគឦសាន្តប្រទេសអូស្ត្រាលី។
លោក Kausea Natano ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីកោះ Tuvalu។ លោកបានប្រាប់ពួកអ្នកយកព័ត៌មានថា ប្រទេសរបស់លោកក៏ស្វះស្វែងរកទំនាក់ទំនងល្អជាមួយចិនដែរ។
លោក Kausea Natano ថ្លែងថា៖ «ចិនក៏បានមកស្នើសុំបង្កើតចំណងទាក់ទងការទូតជាមួយយើងដែរ ហើយយើងបាននិយាយថាបាន។ យើងបានយល់ព្រម។ ក៏ប៉ុន្តែ ពីព្រោះតែ គោលនយោបាយចិនតែមួយ គេមិនអនុញ្ញាតឱ្យយើងមានចំណងទាក់ទងការទូត២ជាមួយកោះតៃវ៉ាន់និងពួកគេទេ»។
ពួកអ្នកវិភាគជឿថា កិច្ចព្រមព្រៀងនោះជាការប៉ុនប៉ងមួយដោយអូស្ត្រាលីដើម្បីបង្កើនវត្តមានរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់នៅពេលដែលចិនស្វះស្វែងពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅក្នុងមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក។
លោកស្រី Meg Keen ជានាយិកាកម្មវិធីប្រជុំកោះប៉ាស៊ី ហ្វិកនៅឯវិទ្យាស្ថាន Lowy ដែលជាអង្គការស្រាវជ្រាវមួយមានទីតាំងនៅក្នុងទីក្រុងស៊ីដនីប្រទេសអូស្ត្រាលី។ លោកស្រីបានប្រាប់បណ្តាញទូរទស្សន៍អូស្ត្រាលី ABCថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះជំរុញចំណងទាក់ទងសន្តិសុខរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងកង់បេរ៉ាជាមួយប្រទេស Tuvalu។
លោកស្រី Meg Keen ថ្លែងថា៖ «អ្វីដែលជាប្រយោជន៍ផ្តល់ឱ្យយើងដែលអាចមើលឃើញនោះគឺពួកគេចង់ចូលរួមក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងជារដ្ឋអធិបតេយ្យមួយដែលពួកគេមានសិទ្ធិធ្វើជាមួយចិននិងប្តូរការគោរពរបស់ពួកគេពីកោះតៃវ៉ាន់ទៅចិនដីគោកឬមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិសុខខ្លះជាមួយចិនក៏បាន។ ប៉ុន្តែមុនដំបូងពួកគេត្រូវអនុញ្ញាតឱ្យយើងដឹងសិន ហើយបន្ទាប់មកនឹងមានការសន្ទនាអំពីបញ្ហានេះ។ វាមិនមែនជាការបោះឆ្នោតវ៉េតូដែលយើងទទួលបានតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងនេះទេ»។
កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលីលោកស្រី Penny Wong បានបញ្ជាក់ឡើងវិញពីបំណងរបស់អូស្ត្រាលីដើម្បីបង្កើនឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិកដោយបានប្រាប់បណ្តាញព័ត៌មានក្នុងស្រុកថា «យើងទទួលស្គាល់ថាយើងរស់នៅក្នុងតំបន់ដែលមានការប្រកួតប្រជែងកាន់តែខ្លាំងឡើង ហើយយើងត្រូវតែធ្វើការឱ្យកាន់តែខ្លាំងឡើងដើម្បីក្លាយជាដៃគូជម្រើសមួយ»។
រហូតមកទល់ពេលនេះ នៅមិនមានប្រតិកម្មមកពីពួកមន្ត្រីចិនដល់កិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគីរបស់អូស្ត្រាលីជាមួយប្រទេស Tuvalu ទេ។ សន្ធិសញ្ញា Falepili ជាកិច្ចព្រមព្រៀងមួយដែលបានដាក់ឈ្មោះតាមភាសាTuvaluមានន័យថាភាពជាអ្នកជិតខាងល្អ ថែទាំគ្នានិងគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ជឹង ប៉ូជីន
