ប្រេសិតពិសេសរបស់ប្រធានអាស៊ាន លោក ប្រាក់ សុខុន ដែលជារដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសកម្ពុជា នៅថ្ងៃចន្ទនេះ បានចាកចេញពីប្រទេសទៅបំពេញទស្សនកិច្ចដំបូងរបស់ខ្លួននៅមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលជាដំណើរទស្សនកិច្ចមួយ ដើម្បីស្វះស្វែងរកវិធីសាស្រ្តសម្របសម្រួលដោះស្រាយវិបត្តិនៅក្នុងប្រទេសមួយនេះ។
អ្នកតាមដាន និងអ្នកស្រាវជ្រាវបញ្ហាសង្គម យល់ថា ការទៅបំពេញទស្សនកិច្ចរបស់ប្រេសិតពិសេស រយៈពេល៣ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី២១ ខែមីនានេះ បានបង្ហាញពីការបំពេញតួនាទី មុខមាត់របស់ប្រទេសកម្ពុជា និងឆន្ទៈរបស់កម្ពុជាក្នុងការព្យាយាមដោះស្រាយវិបត្តិនៅភូមា។ ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកតាមដានថា ប្រេសិតពិសេសគួរតែប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្លួន កុំឲ្យចាកឆ្ងាយពីគោលការណ៍៥ចំណុចរបស់អាស៊ាន ដែលមេដឹកនាំរបស់សមាគមអាស៊ានបានសម្រេចកាលពីឆ្នាំមុន។
បើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមីនាឲ្យដឹងថា ការអញ្ជើញអមដំណើរជាមួយប្រេសិតពិសេសរបស់ប្រធានអាស៊ានទៅកាន់មីយ៉ាន់ម៉ា រួមមាន លោក ចម ប្រសិទ្ធិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងឧស្សាហកម្ម វិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍ លោក លឹម ចុកហ៊ុយ អគ្គលេខាធិការអាស៊ាន លោក លី យ៉ាមមីង នាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលសម្របសម្រួលអាស៊ាន ដើម្បីជំនួយមនុស្សធម៌ និងការគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្តរាយ (AHA Centre) និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនទៀត។
ក្រសួងការបរទេសបញ្ជាក់ថា គោលបំណងទៅកាន់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានេះ គឺដើម្បីបង្កើតលក្ខខណ្ឌអំណោយផល និងឈានទៅដល់ការបញ្ចប់អំពើហិង្សា ការអត់ធ្មត់ឲ្យបានខ្ពស់បំផុតពីគ្រប់ភាគីទាំងអស់ ការចែកចាយជំនួយមនុស្សធម៌ និងលើកទឹកចិត្តឲ្យមានកិច្ចពិគ្រោះយោបល់ ឬកិច្ចសន្ទនានយោបាយក្នុងចំណោមភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។
គេមិនទាន់ដឹងនៅឡើយទេថា តើប្រេសិតរបស់ប្រធានអាស៊ាន នឹងអាចមានឱកាសជួបជាមួយមន្រ្តីណាម្នាក់ដែលស្និទ្ធនឹងអ្នកស្រី Aung San Suu Kyi ឬយ៉ាងណានៅឡើយទេ។
វីអូអេមិនទាន់អាចសុំការបញ្ជាក់ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាលោក ជុំ សុន្ទរី បានទេនៅថ្ងៃចន្ទនេះ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ក៏បានថ្លែងបញ្ជាក់គោលបំណងមួយចំនួនអំពីការធ្វើដំណើររបស់ប្រេសិតពិសេសដែរ។
ក្នុងពិធីសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការនូវមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន ព្រះកុសុមៈ ឬហៅថាពេទ្យលោកសង្ឃ លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា៖ «ថ្ងៃនេះឯកឧត្តម ប្រាក់ សុខុន ក្នុងនាមជាប្រេសិតពិសេសរបស់ប្រធានអាស៊ាននឹងធ្វើដំណើរទៅមីយ៉ាន់ម៉ា ដើម្បីស្វះស្វែងរកវិធីសម្របសម្រួលសភាពការណ៍ រាប់ទាំងការផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌នៅឯមីយ៉ាន់ម៉ាផងដែរ»។
លោក វណ្ណ ប៊ុនណា អ្នកស្រាវជ្រាវនៅវិទ្យាស្ថានខ្មែរសម្រាប់សហប្រតិបត្តិការ និងសន្តិភាព បានកត់សម្គាល់ថា ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ បង្ហាញពីការបំពេញតួនាទីរបស់ប្រេសិតពិសេស និងបង្ហាញពីឆន្ទៈរបស់កម្ពុជាក្នុងការព្យាយាមដោះស្រាយវិបត្តិនៅភូមា បើទោះដោះស្រាយបាន ឬមិនបានយ៉ាងណាក្តី។ លោកបន្ថែមថា កម្ពុជាត្រូវតែប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការសម្រេចចិត្តណាមួយ ដើម្បីកុំឲ្យចាកឆ្ងាយពីចំណុចឯកភាពរួមគ្នាទាំង៥របស់អាស៊ាន និងមិនត្រូវធ្វើរឿងធ្វើអ្វីផ្សេងក្រៅពីនេះ ដែលអាចធ្វើឲ្យរបបយោធាចំណេញដោយប្រការណាមួយទៅលើកិច្ចចរចានេះ។
លោកថ្លែងថា៖ «រឿងសម្រាប់ដែលកម្ពុជាគួរប្រុងប្រយ័ត្ននោះ គឺទី១ការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្លួន គឺត្រូវផ្នែកលើជំហររបស់អាស៊ានទាំងប៉ុន្មាន ហើយជាពិសេសទាក់ទងគោលការណ៍៥ចំណុចដែលបានឯកភាពគ្នាហ្នឹង។ បើសិនជាមានការឯកភាពណាមួយ ឬក៏ការធ្វើសម្បទាននយោបាយណាមួយចាកឆ្ងាយពីចំណុចឯកភាពគ្នាទាំង៥ហ្នឹងទេ កម្ពុជាគួរប្រុងប្រយ័ត្នចំណុចហ្នឹង [ព្រោះ]អាចនឹងទទួលការរិះគន់ ក៏ដូចជាសាធារណៈមតិមើលមកកម្ពុជាក្នុងន័យដែលពិបាកនឹងទទួលយកដែរ»។
លោក វណ្ណ ប៊ុនណា បន្តថា ការទៅកាន់ប្រទសមីយ៉ាន់ម៉ាលើកនេះ គ្រាន់ជា«ការបើកវាំងននរកផ្លូវចរចា»តាមចំណុចឯកភាពទាំង៥ចំណុចរបស់អាស៊ានតែប៉ុណ្ណោះ ខណៈបញ្ហានេះ អាចនឹងបន្តរាប់ឆ្នាំទៀត។ លោកបន្ថែមថា ប្រេសិតពិសេសរបស់ប្រធានអាស៊ាន ក៏អាចពិបាកជួបជាមួយអ្នកស្រី Aung San Suu Kyi ដោយសាររបបយោធាគិតថា ជារឿងគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់ខ្លួន។
កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ មេដឹកនាំអាស៊ានដែលមានទាំងមេដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាផងដែរ បានមូលមតិគ្នាជាឯកច្ឆន្ទទៅលើ៥ចំណុច។ ទី១ បញ្ឈប់រាល់អំពើហិង្សាជាបន្ទាន់ ហើយគ្រប់ភាគីត្រូវរក្សាភាពអត់ធ្មត់ខ្ពស់បំផុត។ ទី២ កិច្ចសន្ទនាប្រកបដោយការស្ថាបនារវាងភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាជន។ ទី៣ ចាត់តាំងប្រេសិតពិសេសរបស់អាស៊ាន ដើម្បីសម្របសម្រួលកិច្ចសន្ទនា ដោយមានជំនួយពីអគ្គលេខាធិការអាស៊ាន។ ទី៤ ផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌តាមរយៈមជ្ឈមណ្ឌលអាស៊ាន។ ទី៥ ទស្សនកិច្ចរបស់ប្រេសិតពិសេសនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាដើម្បីជួបជាមួយគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។
ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាលោក គិន ភា លើកឡើងថា ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រេសិតពិសេសទៅកាន់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានេះ គឺពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់ ដោយវាបង្ហាញពីការបំពេញតួនាទី ខណៈលោកសង្ឃឹមថា វានឹងអាចរួមចំណែកក្នុងផ្នែកណាមួយ ដើម្បីឈានទៅរកដំណោះស្រាយបញ្ហានយោបាយនៅមីយ៉ាន់ម៉ានេះ។ លោកបន្ថែមថា កម្ពុជាត្រូវប្រកាន់ខ្ជាប់គោលការណ៍ធម្មនុញ្ញអាស៊ាន ឬគោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកគ្នាទៅវិញទៅមក និងគោលការណ៍នៃការសម្រេចដោយឈរលើកុងសង់ស៊ីស ឬមូលមតិគ្នា។
លោកបន្តថា ប្រេសិតពិសេស ត្រូវតែព្យាយាមជួបជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ដើម្បីងាយស្រួលរកដំណោះស្រាយ ប៉ុន្តែលោកថាវាពិបាកសន្និដ្ឋានថា លោក ប្រាក់ សុខុន អាចជួបជាមួយអ្នកស្រី Aung San Suu Kyi ឬមន្រ្តីរបស់អ្នកស្រី Aung San Suu Kyi ដោយផ្ទាល់ បានច្រើនកម្រិតណា ព្រោះវាត្រូវការការសម្របសម្រួលពីរបបយោធាភូមា។
លោកថ្លែងថា៖ «ចំណុចបន្ទាប់ទៀតនោះ គឺឯកឧត្តម ប្រាក់ សុខុន ចាំបាច់ខិតខំព្យាយាមជួបជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់នៅមីយ៉ាន់ម៉ា តាមលទ្ធភាពដែលអាចធ្វើទៅបាន ពីព្រោះយើងដឹងថាដំណោះស្រាយនយោបាយមួយមិនអាចដោះស្រាយទៅបានផាត់ចោល ឬទាត់ចោលភាគីណាមួយបាននោះទេ បើធ្វើដូច្នេះគេមិនអាចរកដំណោះស្រាយនយោបាយដែលមានលក្ខណៈស្ថិរភាពយូរអង្វែងបានទេ»។
លោកយល់ថា បេសកកម្មរបស់ប្រេសិតពិសេសរបស់ប្រធានអាស៊ាន អាចនឹងទទួលបានជោគជ័យក្នុងកម្រិតណាមួយ ប៉ុន្តែមិនអាចបានដុំកំភួនទាំង៥ចំណុចឡើយ ដោយសារទំនាក់ទំនងរវាងថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជា និងមីយ៉ាន់ម៉ា មិនឃ្លាតឆ្ងាយពីគ្នាប៉ុន្មាននោះទេ គឺអាចយល់គ្នាបាន។
គួរបញ្ជាក់ថាកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ដែលធ្លាប់ជួបមេដឹកនាំយោធាក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បានអះអាងថា វិធីសាស្រ្តរឹងពេកនឹងមិនអាចដោះស្រាយវិបត្តិនៅភូមាបានឡើយ បើទោះក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំ ទៅ១០ឆ្នាំទៀតក៏ដោយ៕
