ការសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មីមួយដោយមជ្ឈមណ្ឌល Stimson ហៅថា «Letters from the Mekong» ឬដែលមានន័យថា «លិខិតពីទន្លេមេគង្គ» បានពិនិត្យទៅលើតួនាទីរបស់ប្រទេសឡាវក្នុងការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គីសនីកាត់ទន្លេមេគង្គ ដែលជាគោលនយោបាយមួយដែលបង្កភាពភ័យខ្លាចដល់អ្នកដែលរស់នៅផ្នែកខាងក្រោមនៃទន្លេមេគង្គនោះ។
ប្រទេសឡាវ ដែលជាប្រទេសតែមួយគត់ដែលពុំមានសមុទ្រនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នោះ គ្រោងនឹងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គីសនីចំនួនជាងមួយរយ នៅលើទន្លេមេគង្គ ក្នុងគោលបំណងប្រែក្លាយខ្លូនជា «អាគុយនៃតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍»។
បញ្ហាចម្រូងចម្រាសជុំវិញការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គីសនីធំៗពីររួមមានទំនប់វារីអគ្គីសនី សាយ៉ាបូរី (Xayaburi) និងទំនប់វារីអគ្គីសនី ដង សាហុង (Dong Sahong) នៅមិនទាន់ដោះស្រាយបាននៅឡើយ ប៉ុន្តែឡាវកំពុងតែរៀបចំបើកការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គីសនីធំមួយទៀតគឺទំនប់វារីអគ្គីសនី ប៉ាក់បេង (Pak Beng) នៅលើទន្លេមេគង្គ ដែលត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានទៅលើសន្តិសុខស្បៀងអាហារនិងបរិស្ថាននៅទូទាំងតំបន់។ នេះបើយោងតាមអ្នកនាង Courtney Weatherby អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនៅឯមជ្ឈមណ្ឌល Stimson។
«ជាដំបូងគឺបញ្ហាគ្រោះរាំងស្ងួតកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៥ និងដើមឆ្នាំ២០១៦ ដែលបានកើតឡើងនៅទូទាំងតំបន់ទន្លេមេគង្គនោះ នៅមិនទាន់ដោះស្រាយនៅឡើយទេ។ វាគឺជាគ្រោះរាំងស្ងួតដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតនៅក្នុងរយៈពេល៩០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ»។
អ្នកនាង Weatherby បានបន្ថែមថា ទំនប់វារីអគ្គីសនីនៅក្នុងប្រទេសឡាវអាចនឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់បណ្តាប្រទេសនៅក្នុងតំបន់ផ្នែកខាងក្រោមទន្លេមេគង្គ ដូចជាប្រទេសកម្ពុជានិងវៀតណាមជាដើម។
«វាមិនខុសពីអ្វីដែលយើងឃើញនៅក្នុងប្រទេសឡាវនោះទេ ដូច្នេះហើយអ្វីដែលយើងឃើញនៅទីនេះគឺកង្វះខាតទឹក ដែលបានកើតមានឡើងក្នុងអំឡុងពេលគ្រោះរាំងស្ងួតនោះ នឹងក្លាយទៅជាប្រភពនៃចំណាប់អារម្មណ៍នៅតំបន់នេះ ដែលយើងបានឃើញពីការព្រួយបារម្ភនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិងប្រទេសវៀតណាម ជាពិសេសទៅលើបញ្ហានេះ»។
ឡាវមិនមានគម្រោងទូលំទូលាយក្នុងការរក្សាតុល្យភាពរវាងតម្រូវការខាងផ្នែកថាមពល និងផលប៉ះពាល់ទៅលើប្រទេសដែលស្ថិតនៅផ្នែកខាងក្រោមទន្លេមេគង្គនោះទេ។ នេះបើយោងតាមលោក Brian Eyler នាយកផ្នែកតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅឯមជ្ឈមណ្ឌល Stimson។
«យើងរកឃើញថា ដោយសារតែរបៀបដែលប្រព័ន្ធនោះបានបង្កើតឡើងសម្រាប់ការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គីសនីនៅលើទន្លេនោះ ទើបឡាវមិនមានគម្រោងយុទ្ធសាស្ត្រក្នុងការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គីសនីទាំងនោះ ពិសេសក្នុងការពិចារណាទៅលើការធ្វើឲ្យធនធានថាមពលកាន់តែមានភាពប្រសើរឡើងនិងការគ្រប់គ្រងទៅលើគម្រោងនិមួយៗ ហើយអ្វីដែលសំខាន់គឺលទ្ធភាពក្នុងការរក្សាតុល្យភាពរវាងថាមពលដែលទាញយកបានពីទំនប់វារីអគ្គីសនីទាំងនោះនិងផលប៉ះពាល់របស់វា»។
អ្នកនាង Ana Maria Quintero អ្នកសិក្សាគោលនយោបាយនៅឯអង្គការ Nature Conservancy បានស្នើថា ដើម្បីកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ទាំងនោះ ឡាវមិនគួរផ្តោតតែទៅលើទំនប់វារីអគ្គីសនីតែមួយមុខនោះទេ ប៉ុន្តែគួរតែពិចារណាទៅលើការទាញយកថាមពលពីវិធីផ្សេងទៀតដូចជា ពីខ្យល់និងពន្លឺព្រះអាទិត្យជាដើម។
«យើងមានការប៉ាន់ប្រមាណដំបូងទៅលើការផ្តួចផ្តើមនៅក្នុងរបាយការណ៍របស់យើង។ មិនត្រូវផ្តោតតែទៅលើទំនប់វារីអគ្គីសនីតែមួយមុខនោះទេ ប៉ុន្តែគួរផ្តោតទៅលើអនុភាពនៃថាមពលដែលអាចផលិតឡើងវិញបានសម្រាប់ប្រទេស។ ដូច្នេះមិនគួរផ្តោតតែទៅលើទំនប់វារីអគ្គីសនីប៉ុណ្ណោះនោះទេ ប៉ុន្តែថាតើទំនប់វារីអគ្គីសនីសាកសមនៅក្នុងថាមពលដែលអាចកើតឡើងវិញបានដោយរបៀបណា»។
លោក Eyler បានថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលបរទេសនិងសហគមន៍អន្តរជាតិក៏មានតួនាទីក្នុងការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាននៃការអភិវឌ្ឍទំនប់វារីអគ្គីសនីនេះផងដែរ។
«វាមិនទាន់យឺតពេលនោះទេ ក្នុងការងាកទៅរកប្រភពថាមពលផ្សេងទៀត ហើយសហគមន៍ខាងក្រៅ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកនិងធនាគារផ្តល់ជំនួយ អាចផ្តល់ជាការណែនាំនិងការគាំទ្រ ដើម្បីជួយដល់ប្រទេសឡាវឲ្យងាកទៅរកទិសដៅនោះ។ ជំនួយរវាងរដ្ឋាភិបាលទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលប្រហែលជាមិនគ្រប់គ្រាន់នោះទេ។ យើងត្រូវការអង្គការនានាដូចជាអង្គការ Nature Conservancy ហើយនិងវិធីសាស្ត្រផ្សេងៗទៅក្នុងប្រព័ន្ធនេះ ដើម្បីជួយឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរទាំងនោះឲ្យបានឆាប់រហ័ស»។
តំបន់មេគង្គគឺជាតំបន់ជនផលទឹកសាបធំជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោកនិងជាតំបន់ដែលមានជីវៈចម្រុះច្រើនប្រភេទបំផុត បន្ទាប់ពីតំបន់ Amazon។ ប៉ុន្តែ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ការអភិវឌ្ឍយ៉ាងឆាប់រហ័សកំពុងតែកែប្រែទ្រង់ទ្រាយតំបន់នោះ៕
