ក្នុងពិធីប្រារព្ធទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកនៅថ្ងៃពុធនេះ ឯកអគ្គរដ្ឋទូត និងរាជទូតប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗ និងអ្នកសារព័ត៌មាន អំពាវនាវឱ្យគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធធានាបរិយាកាសសុវត្ថិភាពសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន ជាពិសេសអំឡុងពេលបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិខាងមុខ។
ការអំពាវនាវនេះ គឺស្រដៀងគ្នានឹងសំណើរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួននៅប្រទេសកម្ពុជា ដែលបានស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលនិងដៃគូពាក់ព័ន្ធធានានូវបរិយាកាសប្រកបដោយសេរីភាព សន្តិភាព និងសុវត្ថិភាពពេញលេញសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន និងស្ថាប័នសារព័ត៌មាន ក្នុងការបំពេញការងារវិជ្ជាជីវៈ ដោយមិនមានការរឹតត្បិត និងភ័យខ្លាច ពេលធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនៅថ្ងៃទី ២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៣នេះ។
អំឡុងពេលប្រារព្ធទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកលើកទី៣០ នៅថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០២៣ នេះ ឯកអគ្គរាជទូត និងរដ្ឋទូត ដូចជាជប៉ុន សហរដ្ឋអាមេរិក អូស្ត្រាលី បារាំង សហគមន៍អឺរ៉ុប និងស៊ុយអែត ព្រមទាំងមន្ត្រីស្ថានទូត និងអ្នកសារព័ត៌មានប្រមាណជា ៤០ នាក់ បានជួបជុំគ្នានៅស្តូបរំឭកវិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកសារព័ត៌មាន ៣៧ រូប ដែលមានសញ្ជាតិ ៩ ខុសគ្នា ដែលបានបាត់បង់ជីវិតក្នុងពេលប្រកបវិជ្ជាជីវៈ អំឡុងសង្គ្រាមស៊ីវិលនាដើមទសវត្សទី ៧០។
ក្នុងពិធីជួបជុំនោះ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតបារាំងលោក Jacques Pellet ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក លោក Patrick Murphy ឯកអគ្គរាជទូតជប៉ុនលោក Ueno Atsushi និងប្រធានក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានស្រ្តីកម្ពុជា អ្នកស្រី ហង្ស សម្ផស្ស បានថ្លែងសារដោយលើកឡើងអំពីសារៈសំខាន់នៃសេរីភាពសារព័ត៌មានក្នុងការពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានិងនៅជុំវិញពិភពលោក។ ពួកគេក៏បានអំពាវនាវឱ្យគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធបើកលម្ហសេរីភាព ព្រមទាំងធានាសុវត្ថិភាពរបស់អ្នកសារព័ត៌មានក្នុងការបំពេញការងាររបស់ពួកគេ។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជាលោក Patrick Murphy ថ្លែងថា អ្នកសារព័ត៌មានដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការលើកកម្ពស់គោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ លើកកម្ពស់ការបញ្ចេញមតិ តម្លាភាព និងធានាថា សំឡេងរបស់ពលរដ្ឋត្រូវបានគេយកទៅផ្សព្វផ្សាយ។ លោកបន្ថែមថា ទន្ទឹមនឹងតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នេះ អ្នកសារព័ត៌មានក៏ប្រឈមនឹងការបៀតបៀនជាច្រើនរូបភាព ដែលលោកជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរលើកកម្ពស់សេរីភាពសារព័ត៌មាន និងធានាថា អ្នកសារព័ត៌មានអាចធ្វើការងារបានដោយគ្មានការភ័យខ្លាច។
លោកបន្ថែមថា៖ «យើងក៏ជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរការពារអ្នកសារព័ត៌មានពីការប្រើអំពើហិង្សា និងការយាយី មិនមែនឱ្យពួកគេជាប្រភពនៃការយាយី និងលើកទឹកចិត្តឱ្យមានអំពើហិង្សានោះទេ ប៉ុន្តែត្រូវការពារអ្នកសារព័ត៌មានដោយសារពួកគេគឺត្រូវតែទទួលបានការការពារ»។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតបារាំងលោក Jacques Pellet និងឯកអគ្គរាជទូតជប៉ុនលោក Ueno Atsushi លើកឡើងស្រដៀងគ្នាថា ខណៈដែលកម្ពុជានឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិនាខែកក្កដាខាងមុខ ការធានានូវបរិយាកាសប្រកបដោយសុវត្ថិភាពសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យក្នុងការរាយការណ៍ព័ត៌មានពិត និងមានតម្លាភាពទៅឱ្យសាធារណៈជនកាន់តែមានសារសំខាន់។
ប្រធានក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានស្រ្តីកម្ពុជា អ្នកស្រី ហង្ស សម្ផស្ស លើកឡើងថា សេរីភាពសារព័ត៌មានបានធ្លាក់ចុះតាំងពីឆ្នាំ ២០១៧ មក និងបន្តធ្លាក់ចុះ ដោយសារមានការបិទស្ថាប័នសារព័ត៌មានឯករាជ្យជាបន្តបន្ទាប់ ហើយអ្នកសារព័ត៌មានបន្តរងការយាយី។ អ្នកស្រីថា អ្នកស្រីចង់ឱ្យអាជ្ញាធរបញ្ចប់និទណ្ឌភាព និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកសារព័ត៌មាន។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «យើងចង់ឃើញរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការបញ្ចប់និទណ្ឌភាព និង [ផ្តន្តាទោស] នូវរាល់បទឧក្រិដ្ឋទាំងឡាយណាប្រឆាំងនឹងអ្នកសារព័ត៌មាន ដើម្បីពង្រឹងភាពជាដៃគូរវាងអ្នកសារព័ត៌មាន និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា»។
ចាប់តាំងពីចុងឆ្នាំ ២០១៧ មក ស្ថាប័នសារព័ត៌មានឯករាជ្យមួយចំនួនត្រូវបានបិទ ខ្លះត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរម្ចាស់ ខណៈអ្នកសារព័ត៌មានមួយចំនួនត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់អំឡុងពេលនៃការអនុវត្តការងាររបស់ពួកគេ។ ជាក់ស្តែងកាលពីខែមីនាកន្លងទៅ វិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ (VOD) ត្រូវបានបិទ ស្របពេលដែលស្ថាប័នសារព័ត៌មានមួយចំនួនត្រូវបានដកអាជ្ញាបណ្ណ។
លោក មាស សុភ័ណ្ឌ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន ប្រាប់ VOA តាមបណ្តាញសង្គមតេឡេក្រាមថា សិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មានត្រូវបានធានា និងការពារយ៉ាងពេញលេញដោយច្បាប់ស្តីពីរបបសារព័ត៌មាន ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។ លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាតែងយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន ដោយតែងមានជំនួបប្រចាំឆ្នាំរវាងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីជាមួយអ្នកសារព័ត៌មាន ការផ្តល់ជំនួយផ្លូវច្បាប់ដល់អ្នកសារព័ត៌មាន ការបង្កើតអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល និងក្រុមអ្នកនាំពាក្យតាមស្ថាប័នរដ្ឋនានាទូទាំងប្រទេសជាដើម។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «បច្ចុប្បន្ននេះអង្គភាពសារព័ត៌មាន និងអ្នកសារព័ត៌មានប្រកបដោយភាពចម្រុះ និងមានទស្សនៈគ្រប់និន្នាការមានការកើនឡើងជាលំដាប់ ព្រមទាំងបាននិងកំពុងបំពេញតួនាទី ភារកិច្ច និងអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ខ្លួនយ៉ាងសកម្មក្នុងការផ្សព្វផ្សាយ ឬរាយការណ៍ព័ត៌មានយ៉ាងទូលំទូលាយជូនប្រជាពលរដ្ឋដោយសេរី គ្មានការគំរាមកំហែង រឹតត្បិត បៀតបៀននោះឡើយ»។
លោក មាស សុភ័ណ្ឌ បន្ថែមថា ការបញ្ចេញមតិ ឬទស្សនៈរបស់បុគ្គលណាម្នាក់ គឺជាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេ ប៉ុន្តែលោកថា៖ «ការបញ្ចេញមតិ ឬទស្សនៈណាមួយដែលមើលឃើញតែមួយជ្រុង ឬចង់បិទ បាំងទោសកំហុសឱ្យអ្នកទាំងឡាយណាដែលបានប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ ខុសក្រមសីលធម៌ វិជ្ជាជីវៈ មិនអាចយកមកធ្វើការវាយតម្លៃអំពីស្ថានភាពសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជានោះទេ ហើយការវាយតម្លៃ ឬសន្និដ្ឋានបែបនេះ ជាការសន្និដ្ឋានដែលមានស្តង់ដាពីរ ដែលនាំឱ្យមានការរើសអើង ការបែងចែក ឬបែកបាក់សាមគ្គីរបស់អ្នកសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាទៅវិញទេ»។
អង្គការអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន (Reporters Without Borders) បានចាត់ថ្នាក់សេរីភាពសារព័ត៌មានកម្ពុជាស្ថិតនៅក្នុងចំណាត់ថា្នក់ទី ១៤៧ ក្នុងចំណោម ១៨០ ប្រទេស សម្រាប់ឆ្នាំ ២០២៣។ ចំណាត់ថ្នាក់នេះបង្ហាញថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជានៅតែស្ថិតក្នុងស្ថានភាពអាក្រក់៕
