ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានស្នើរដ្ឋាភិបាលឱ្យបើកលម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មានបន្ថែមទៀត និងបញ្ឈប់រាល់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទាំងតាមផ្លូវច្បាប់ ឬការគំរាមកំហែងលើស្ថាប័នសារព័ត៌មាន និងអ្នកកាសែតដែលមិនខ្លាចក្នុងការធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍អំពីចំណុចអវិជ្ជមានផ្សេងៗនៅក្នុងសង្គម និងការដឹកនាំរបស់របស់រដ្ឋាភិបាល។
ការស្នើនេះ កើតឡើងនៅពេលក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលប្រារព្ធទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានឆ្នាំ ២០២៣ នេះ។ ពួកគេក៏ស្នើជាពិសេសឱ្យរដ្ឋាភិបាលពិចារណាបើកស្ថាប័នសារព័ត៌មានសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ ហៅកាត់ថា វីអូឌី (VOD) ឡើងវិញ ដើម្បីឱ្យបើកផ្លូវឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទទួលបានព័ត៌មានទូលំទូលាយ និងសម្រេចចិត្តត្រឹមត្រូវសម្រាប់ការរើសមេដឹកនាំក្នុងពេលបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិនាខែកក្កដាខាងមុខ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា លោក ណុប វី ថ្លែងក្នុងពិធីប្រារព្ធទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានលើកទី ៣០ ឆ្នាំ ២០២៣ នៅថ្ងៃអង្គារនេះ ថា សេរីភាពបញ្ចេញមតិ «គឺជាចលករនៃសិទ្ធិមនុស្សដទៃទៀត»។ ដូច្នេះភាគីពាក់ព័ន្ធគួរយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែម ក្នុងការបើកឱ្យមានលម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មាន ដើម្បីជាប្រយោជន៍សម្រាប់សាធារណជន និងថ្នាក់ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល។
លោកថ្លែងថា៖ «សេរីភាពបញ្ចេញមតិ គឺជាកម្លាំងចលករនៃសិទ្ធិមនុស្សដទៃទៀត គឺជាប្រធានបទ ដែលយើងបានលើកយកមកពិភាក្សា និងជំរុញឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែមទៀតពីភាគីពាក់ព័ន្ធ។ ការបើកឱ្យមានលម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មាន គឺជាកត្តាចំបាច់បំផុត ដែលអាចលើកម្ពស់សេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដែលជាសសរស្តម្ភយ៉ាងសំខាន់ក្នុងដំណើរការរីកលូតលាស់នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «យ៉ាងនេះក្តី ការធ្លាក់ចុះលម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មានតាំងពីឆ្នាំ ២០១៧ និងការបន្តប្រភពព័ត៌មានឯករាជ្យ។ តួយ៉ាង ដូចជាវិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ វីអូឌី បានធ្វើឱ្យមានការរួមកាន់តែតូចចង្អៀតនៃប្រភពដែលផ្តល់ព័ត៌មានរបស់ជនងាយរងគ្រោះ និងប្រភពព័ត៌មានដែលអាចជឿទុកចិត្តបាននៅក្នុងការជំរុញឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវ និងយុត្តិធម៌នៅក្នុងសង្គម»។
នៅមុនពេលមានការប្រារព្ធទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកឆ្នាំនេះ សមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ហៅកាត់ថា (Camboja) បានឱ្យដឹងតាមរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំមួយថា អ្នកកាសែតនៅប្រទេសកម្ពុជានៅបន្តប្រឈមមុខនឹងការយាយីផ្សេងៗ ដែលរួមមានវិធានការច្បាប់ និងការដកហូតអាជ្ញាបណ្ណ ក៏ដូចជាការគំរាមកំហែង និងអំពើហិង្សា។
អ្នកស្រី ឆន សុគន្ធា នាយិកាស្តីទីនៃមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) ដែលជាវាគ្មិន នៅក្នុងទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានលើកទី ៣០ នេះ បានលើកឡើងថា តួនាទីអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យមានសារសំខាន់ ព្រោះពួកគេជាអ្នកពាំនាំបញ្ហានៅតាមមូលដ្ឋាន ដែលមន្ត្រីមូលដ្ឋានមិនបានរាយការណ៍ទៅដល់ថ្នាក់ដឹកនាំ ដើម្បីឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំដោះស្រាយ ខណៈនៅពេលនេះសារព័ត៌មានដែលហ៊ានផ្សាយអំពីបញ្ហារបស់ពលរដ្ឋ គឺមិនមានច្រើននោះទេ។
អ្នកស្រីថា៖ «រហូតដល់ពេលដែលវីអូឌីបិទ ក៏ខ្ញុំបានទទួលការខល[ទំនាក់ទំនង]ច្រើនពីពលរដ្ឋ នៅពេលដែលគាត់មកធ្វើការទាមទារ ការតវ៉ានៅមុខខាងក្រសួងផ្សេងៗ គាត់ថា ចុះឥឡូវបាត់អ្នកសារព័ត៌មានទៅណាអស់ហើយ។ នៅពេលដែលពួកគាត់ មកទាមទារតវ៉ាអីនៅមុខសភា ឬនៅមុខស្ថាប័នផ្សេងៗ អត់ឃើញមានសារព័ត៌មានមកផ្សាយអំពីបញ្ហារបស់ពួកគាត់។ នេះគឺជាបញ្ហាមួយ ដែលយើងមើលឃើញថា មានសារព័ត៌មានច្រើន ប៉ុន្តែសួរថាមានព័ត៌មានប៉ុន្មាន ដែលហ៊ានធ្វើការផ្សាយអំពីបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹង?»។
ចំណែកនាយិកាប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អ្នកស្រី ចក់ សុភាព ដែលចូលរួមធ្វើជាវាគ្មិនម្នាក់ទៀត នៅក្នុងទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានលើកទី ៣០ នេះដែរ ចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលបើកចិត្តឱ្យទូលាយ ក្នុងការបើកស្ថាប័នវីអូឌីឡើងវិញ។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំសង្ឃឹមថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី នឹងអាចពិចារណា ដោយក្តីមេត្តា ដោយចិត្តករុណា ព្រោះកន្លងមកយើងឃើញហើយករណីច្រើនណាស់ គឺថានាយករដ្ឋមន្ត្រី [ដែល]ពាក់ព័ន្ធជាមួយគណបក្សនយោបាយសរសេរលិខិតសុំទោសឡើងជារដ្ឋលេខាធិការ ឡើងជាអនុរដ្ឋលេខាធិការ។ ចុះវីអូឌី តើបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសស្អី? ច៎ា! កន្លែងនេះ ខ្ញុំស្នើសុំថា ដើម្បីធានាសេរីភាពសារព័ត៌មាន [សូម] នាយករដ្ឋមន្ត្រី ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគួរតែពិនិត្យឡើងវិញចំពោះការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្លួន»។
អ្នកស្រីបន្តថា សូម្បីនៅក្នុងខួប ២០ ឆ្នាំរបស់ស្ថាប័នសារព័ត៌មានវីអូឌី អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ក៏បានលើកឡើងថា ស្ថាប័នវីអូឌី ក៏បានផ្តល់ឱកាសឱ្យគណបក្សកាន់អំណាច់ផ្សព្វផ្សាយគោលនយោបាយរបស់គណបក្សផងដែរ ហើយគណបក្សតូចៗ ក៏ចង់ឱ្យវីអូឌី បន្លឺសំឡេងពួកគេផងដែរ។ ដូច្នេះអ្នកស្រី ថា រដ្ឋាភិបាល គួរបើកចិត្តឱ្យទូលាយ ក្នុងការផ្តល់ឱកាសឱ្យស្ថាប័នវីអូឌីអាចដំណើរការឡើងវិញ ដើម្បីធានានូវសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «បើសិនជាយើងពិតជាធ្វើដំណើរក្នុងការធានាសេរីភាពសារព័ត៌មាន ហើយតាមរយៈឯកឧត្តម ខ្ញុំគិតថា យើងគួរតែអាចគិតគូរពិចារណា បើសិនជាកំហុសមួយថា វីអូឌីធ្វើខុសទៅចុះ ហើយវីអូឌីក៏បានសុំទោសហើយ។ ហើយកន្លងមកមានសមាជិកគណបក្សខ្លះ គេធ្វើខុសរហូតដល់ចូលពន្ធនាគារទៀត ហេតុអ្វីរដ្ឋាភិបាល អាចបើកចិត្តទទួលបាន? ហេតុអ្វីវីអូឌីមិនអាចបើកចិត្តទទួលបាន?»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានលោក មាស សុភ័ណ្ឌ ដែលជាវាគ្មិនមកពីភាគីរដ្ឋាភិបាលលើកឡើងថា លម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា នៅតែរក្សាបានភាពល្អប្រសើរ។ ដោយឡែក ទាក់ទងនឹងការបិទវីអូឌី លោកថា ការបិទនេះ មិនបានសម្លាប់លម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មាន ឬសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជានោះទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ម្តងទៀតថា ការបិទវីអូឌី មិនមែនធ្វើឱ្យសេរីភាពនៅកម្ពុជាស្លាប់នោះទេ។ សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា មិនអាចយកអង្គភាពដែលល្មើសច្បាប់មួយ មកធ្វើជាកត្តាកំណត់អំពីលម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាបានទេ។ ដូច្នេះការបិទវីអូឌីនេះមិនបានសម្លាប់លម្ហសេរីភាពសារព័ត៌មាន ឬសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជានោះទេ។ សេរីភាពសារព័ត៌មាន សេរីភាពនៃការបោះពុម្ពផ្សាយ ត្រូវបានធានា ដោយច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់របបសារព័ត៌មាននៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា»។
ជាមួយគ្នានេះ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលចំនួន ១៣ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយផងដែរ ដោយពួកគេស្នើរដ្ឋាភិបាលនិងដៃគូពាក់ព័ន្ធ ឱ្យបន្តយកចិត្តទុកដាក់ចំនួន ៦ ចំណុច ដូចជាការធានានូវបរិយាកាសប្រកបដោយសេរីភាព សន្តិភាព និងសុវត្ថិភាពពេញលេញសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន និងស្ថាប័នសារព័ត៌មាន ក្នុងបំពេញការងារវិជ្ជាជីវៈ ដោយមិនមានការរឹតត្បិត និងភ័យខ្លាច ជាពិសេសនៅក្នុងអំឡុងពេល និងក្រោយពេលបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនៅខែកក្កដាខាងមុខ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលក៏ស្នើឱ្យមានការបញ្ឈប់រាល់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគ្រប់ប្រភេទទៅលើអង្គភាពសារព័ត៌មាន និងអ្នកកាសែត ដែលហ៊ានរាយការណ៍បញ្ហាអសកម្ម ឬបញ្ហារសើបផ្សេងៗនៅក្នុងសង្គម ហើយដោះលែងអ្នកសារព័ត៌មានទាំងឡាយណា ដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារដោយសារការបំពេញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន ជាពិសេសបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់ច្បាប់ស្តីពីក្រមព្រហ្មទណ្ឌដាក់ទោសអ្នកសារព័ត៌មាន។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន ១៣ ដែលចេញផ្សាយនៅថ្ងៃអង្គារនេះ។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលចំនួន ១៣ ដែលរួមមាន សមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា (Camboja) មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ (CCIM) មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR ) គណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាជាដើម ក៏បានស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងសភាជាតិ អនុម័តឱ្យបានឆាប់នូវច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន ដែលស្របតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិ និងមានប្រសិទ្ធិភាពក្នុងការអនុវត្តដើម្បីធានាបានសេរីភាពសារព័ត៌មានពេញលេញ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល លោក គឹម ឈន បានលើកឡើងក្នុងវេទិកានៃទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានលើកទី ៣០ នេះថា ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអាចមានឥទ្ធិពលខ្លាំងណាស់ និងធ្វើឱ្យពលរដ្ឋអាចដឹងព័ត៌មាននានាដែលកើតឡើងក្នុងសង្គម ក្នុងការឈានទៅសម្រេចចិត្តបានត្រឹមត្រូវសម្រាប់ការបោះឆ្នោត។
លោកបន្តថា ប្រសិនបើខ្វះខាតនូវប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ នោះវានឹងបណ្តាលឱ្យខ្វះខាតព័ត៌មានឯករាជ្យ និងតម្លាភាពសម្រាប់ម្ចាស់សន្លឹកឆ្នោតធ្វើការសម្រេចចិត្ត៕
