អវត្តមានរបស់សាក្សី២រូបក្នុងសំណុំរឿង«សូកប៉ាន់សាក្សី និងសមគំនិតសូកប៉ាន់សាក្សី»របស់បុគ្គលិក និងអតីតបុគ្គលិកសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សចំនួន៥រូប នៅពេលមានការបើកការជំនុំជម្រះលើបណ្តឹងសារទុក្ខនៅសាលាឧទ្ធរណ៍កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ នាំឱ្យសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនមានការរិះគន់ទៅលើលទ្ធភាពទទួលបានយុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវក្នុងតុលាការកម្ពុជា។
តួអង្គសំខាន់២រូបដែលជនជាប់ចោទបានស្នើឱ្យតុលាការហៅមកធ្វើជាសាក្សីតទល់ក្នុងសំណុំរឿងសូកប៉ាន់នេះ គឺនាង ខុម ចាន់តារ៉ាទី ហៅស្រីមុំ និងអ្នកស្រី ទ្រី ឈួន ដែលជាអតីតមេធាវីបម្រើការនៅសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកផងដែរ។
កាលពីរសៀលថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៨ ខែមេសា បុគ្គលិករបស់សមាគមអាដហុក៣រូប គឺលោក នី សុខា លោក យី សុខសាន្ត និងអ្នកស្រី លឹម មុន្នី និងអតីតបុគ្គលិកសមាគមនេះគឺលោក ណៃ វង់ដា បានបង្ហាញខ្លួនក្នុងសវនាការសាលាឧទ្ធរណ៍។ ក៏ប៉ុន្តែលោក នី ចរិយា ដែលបច្ចុប្បន្នជាអគ្គលេខាធិការរងនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) និងជាអតីតអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សសមាគមអាដហុកមិនត្រូវបានគេឃើញមានវត្តមាននោះទេ។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាអ្នកស្រី ចក់ សុភាព ដែលបានចូលឃ្លាំមើលសវនាការនេះ ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃ សុក្រនេះថា ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ របស់សាលាឧទ្ធរណ៍បានដំណើរការសវនាការ ដោយគ្មានការចូលរួមពីសាក្សី ដែលរួមមាននាងស្រីមុំ និងអ្នកស្រី ទ្រី ឈួន ហើយថា ចៅក្រមបានសំអាងជាសំខាន់តែទៅលើសក្ខីកម្មជាលាយលក្ខណ៍អក្សររបស់នាងស្រីមុំ ដែលមេធាវីការពារក្តីអះអាងថា គ្មានឋានៈជាសាក្សីច្បាស់លាស់។
មេដឹកនាំអង្គការសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះកត់សម្គាល់ថា សាក្សីទាំង២រូបនោះ មិនបានបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងសវនាការតាំងពីនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ក្រោយការស្នើសុំពីមេធាវីរបស់ជនជាប់ចោទ។ ការណ៍នេះនាំឱ្យជនជាប់ចោទបាត់បង់ប្រយោជន៍តាមផ្លូវច្បាប់ក្នុងការទទួលបានយុត្តិធម៌។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «ដើម្បីផលប្រយោជន៍យុត្តិធម៌សម្រាប់ជន ដែលគាត់ត្រូវរងបទចោទប្រកាន់ហ្នឹងគួរតែមានការដំណើរទៅតាមនីតិវិធី ដែលត្រូវបានការពារដោយច្បាប់ដែលត្រូវមានវត្តមាន ដើមបណ្តឹងនិងសាក្សីដើម្បីឱ្យមានការដេញដោល»។
គួររំឭកឡើងវិញផងដែរ មូលហេតុនៃការចាប់ខ្លួនបុគ្គលិក និងអតីតបុគ្គលិកអាដហុកទាំង៥រូបយកទៅឃុំខ្លួនកាលពីខែមេសាឆ្នាំ២០១៦គឺផ្តើមចេញពីការផ្តល់សេវាផ្លូវច្បាប់ដល់នាង ខុម ចាន់តារ៉ាទី ហៅស្រីមុំដែលពេលនោះនាងបានរងការវាយប្រហារតាមរយៈការបង្ហោះផ្សព្វផ្សាយខ្សែអាត់សំឡេងមួយចំនួនដែលត្រូវបានជនមិនស្គាល់មុខព្យាយាមបង្ហាញថា នាងមានទំនាក់ទំនងស្នេហាជាមួយលោក កឹម សុខា។
ក្រោយទទួលបានជំនួយពីមេធាវីគឺអ្នកស្រី ទ្រី ឈួន ជាអ្នកការពារក្តីចាត់តាំងដោយសមាគមអាដហុក នាពេលនោះ រួមនិងទឹកប្រាក់ប្រមាណជា២០០ដុល្លារពីបុគ្គលិក និងអតីតបុគ្គលិកអាដហុកទាំង៥រូប ដូចដែលតែងជួយជនរងគ្រោះផ្សេងៗនាពេលកន្លងទៅនោះ នាង ខុម ចាន់តារ៉ាទី ហៅស្រីមុំបានធ្វើឱ្យមេដឹកនាំអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាស្រ្តីនិងមន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សមានការភ្ញាក់ផ្អើល និងសោកស្តាយ បន្ទាប់ពីនាងបានចោទក្រុមមន្រ្តីអាដហុកទាំងនោះថា បានធ្វើសកម្មភាពបង្គាប់មិនឱ្យនាងទទួលស្គាល់ខ្សែអាត់សំឡេង ដែលគេសង្ស័យថា ជាសំឡេងរបស់នាង និងសំឡេងរបស់លោក កឹម សុខា នោះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ បទចោទប្រកាន់សូកប៉ាន់សាក្សី និងសមគំនិតសូកប៉ាន់សាក្សីខាងលើនោះ ផ្តោតតែលើបុគ្គលិក និងអតីតបុគ្គលិកទាំង៥នាក់នោះតែប៉ុណ្ណោះ។ ហើយថវិកាចំនួន២០០ដុល្លារ ដែលអាដហុកបានផ្តល់ទៅឲ្យនាងស្រីមុំនោះ ស្ថិតនៅចំណុចកណ្តាល ដែលនាំឱ្យតុលាការសាលាដំបូងចោទប្រកាន់អ្នកទាំង៥រូបកន្លងមកនោះ។
អ្នកទាំង៥រូប ដែលរងការចោទប្រកាន់ពីបទសូកប៉ាន់សាក្សីនិងសមគំនិតសូកប៉ាន់សាក្សីនេះត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីខែមេសាឆ្នាំ២០១៦។ ពួកគេត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំកាលពីចុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ បន្ទាប់ពីតុលាការឃុំខ្លួនពួកគេក្នុងពន្ធនាគារអស់រយៈពេលជាង១ឆ្នាំ។ ការដោះលែងនោះកើតឡើង ក្រោយមានប្រតិកម្មរិះគន់ពីអង្គការសិទ្ធិមនុស្សជាតិនិងអន្តរជាតិជាបន្តបន្ទាប់។
ក្រោយមកគឺនៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៨ ចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានសម្រេចកាត់ទោសអ្នកទាំង៥ ម្នាក់ៗឱ្យមានទោសជាប់ពន្ធនាគារចំនួន៥ឆ្នាំ ពីបទសូកប៉ាន់សាក្សីនិងសមគំនិតសូកប៉ាន់សាក្សីក្នុងសំណុំរឿងអាស្រូវស្នេហារបស់អតីតមេបក្សប្រឆាំងគឺលោក កឹម សុខា ជាមួយនាង ខុម ចាន់តារ៉ាទី។ ប៉ុន្តែទោសនេះត្រូវព្យួរ។ ដោយមិនសុខចិត្តនឹងការសម្រេចនោះ អ្នកទាំង៥បានប្តឹងទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញកាលពីអំឡុងខែតុលា ឆ្នាំ២០១៨។
នាយករងទទួលបន្ទុកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូលោក អំ សំអាត យល់ថា ជនជាប់ចោទទាំង៥រូបខាងលើ កំពុងបាត់បង់នូវសិទ្ធិទទួលបានការកាត់ក្តីដោយស្មើភាពនៅចំពោះមុខច្បាប់ ខណៈបុគ្គលពាក់ព័ន្ធសំខាន់ៗ២រូបគឺនាង ខុម ចាន់តារ៉ាទី និងអ្នកស្រី ទ្រី ឈួន មិនត្រូវស្ថាប័នតុលាការកោះហៅឱ្យមកធ្វើជាសាក្សី។
លោកបន្ថែមថា៖ «អ៊ីចឹង យើងមានការសោកស្តាយដែរ។ បើសិនជាសវនាការហ្នឹង អាចពន្យារ ហើយកោះហៅសាក្សី ដើម្បីចូលបំភ្លឺ វាជារឿងសំខាន់បានន័យថា ចូលមក ដេញដោលចំពោះ មុខសវនាការហ្នឹង វាជារឿងសំខាន់ដែរ ទាក់ទងនឹងយុត្តិធម៌ ឬក៏ភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ហ្នឹង»។
លោក អំ សំអាត ចាត់ទុកថា ករណីប្តឹងផ្តល់លើអ្នកការពារ និងអតីតអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សរបស់សមាគមអាដហុកនេះជាចេតនាបំបាក់ស្មារតីរបស់អ្នកការពារសិទ្ធិពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេស។ ក៏ប៉ុន្តែលោករំពឹងថា សាលាឧទ្ធរណ៍នឹងផ្តល់ការសម្រេចចិត្តត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់មួយ ដែលអាចឱ្យអ្នកទាំង៥បានរួចផុតពីការចោទប្រកាន់។
វីអូអេមិនទាន់អាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយពីលោក ប្លង់ សំណាង អ្នកនាំពាក្យសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញ បានទេនៅថ្ងៃសុក្រនេះ។
ប្រធានសមាគមអាដហុកលោក នី សុខា យល់ថា អវត្តមានសាក្សីសំខាន់២រូបក្នុងសំណុំរឿងរបស់លោក បានធ្វើឱ្យខូចខាតនីតិវិធីរកយុត្តិធម៌ជូនលោក និងជនជាប់ចោទផ្សេងទៀតនៅរាល់ពេលជំនុំជម្រះក្តី ព្រោះបើតាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា តុលាការមិនអាចអាងតែលើចម្លើយជាអក្សររបស់ភាគី ដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងសំណុំរឿងទេ។
លោកពន្យល់ថា៖ «ក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌបានបញ្ជាក់ហើយ សាក្សីដែលសំខាន់ ដែលសាក្សីដាក់បន្ទុកត្រូវតែមកជួបចំពោះមុខសួរដេញដោលចំពោះមុខ។ ប៉ុន្តែដោយឡែក គ្រប់សវនាការទាំងអស់គឺអត់មានបានដែលជួបដេញដោលចំពោះមុខយើងទេ»។
លោកបន្ថែមថា៖«ហើយតុលាការអះអាងទៅលើ ចម្លើយរបស់គាត់ យកមកអានដែលជាចម្លើយ របស់គាត់ដោយគ្មានមនុស្សមកជាមួយផង។ ហើយអ៊ីចឹង វាអត់បានសួរដេញដោល។ អ៊ីចឹងហើយ បានយើងយល់ថា វាជារឿងអយុត្តិធម៌ ហើយវាជារឿងរំលោភទៅលើគោលការណ៍នីតិច្បាប់ទៀតផង»។
បន្ទាប់ពីការជំនុំជម្រះកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមេសា សាលាឧទ្ធរណ៍នឹងប្រកាសសាលក្រមនៅថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភាខាងមុខនេះ៕
