កម្មវិធីរាយការណ៍ទម្លាយបទល្មើសសត្វព្រៃ គឺជាការកម្មវិធីផ្ដួចផ្ដើម របស់មជ្ឈមណ្ឌលជាតិទម្លាយការណ៍សម្ងាត់ National Whisterblower Center មានទីតាំងនៅក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន។ កម្មវិធីនេះអនុញ្ញាតឲ្យគេរាយការណ៍ជាអនាមិកតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត អំពីបទល្មើសសត្វព្រៃ។ បទល្មើសដែលគេអាចរាយការណ៍មកបាន មានដូចជា ការលួចបរបាញ់ និងការជួញដូរសត្វព្រៃខុសច្បាប់ ការកាប់បំផ្លាញ់ព្រៃស្រោង និងការចាប់សត្វផ្សោតដោយមិនសមស្រប។
កម្មវិធីជាអន្តរជាតិនេះ ផ្ដល់ការសម្ងាត់ និងរង្វាន់ជាថវិកាដល់អ្នករាយការណ៍ពីបទល្មើសទាំងនោះ ប្រសិនបើមានរឿងក្ដីណាមួយអាចឈានទៅដល់ការផ្តន្ទាទោសដោយជោគជ័យ។
មជ្ឈមណ្ឌលជាតិទម្លាយការណ៍សម្ងាត់ ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន បានថ្លែងថា មជ្ឈមណ្ឌលនេះ គឺជាអង្គការតស៊ូមតិផ្នែកច្បាប់ សម្រាប់ការពារដល់«សិទ្ធិបុគ្គលណាដែលរាយការណ៍ពីទង្វើខុសច្បាប់ ដោយគ្មានការភ័យខ្លាចថានឹងមានសងសឹកត្រឡប់មកវិញ»។
លោកស្រី Ashley Binetti ប្រធានផ្នែកប្រតិបត្តិកម្មវិធីនេះបាននិយាយថា កម្មវិធីជីវិតសត្វព្រៃនេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ទាប់ពីនាយកប្រតិបត្តិ បានដឹងច្បាស់អំពីច្បាប់ការពារជីវិតសត្វព្រៃរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលមានរួមបញ្ចូលការផ្ដល់រង្វាន់លើកទឹកចិត្ត ប៉ុន្តែការផ្តល់រង្វាន់នេះមិនត្រូវបានអនុវត្តឲ្យបានពេញលេញឡើយ។
លោកស្រីយល់ថា ការធ្វើបែបនេះនឹងមានការផ្លាស់ប្តូរ ដោយសារតែអ្នកដែលរាយការណ៍ពីបទល្មើសនោះ ដឹងថាអត្តសញ្ញាណរបស់ពួកគេ នឹងត្រូវបានរក្សាជាការសម្ងាត់។
លោកស្រីនិយាយថា៖ «កម្មវិធីនេះមានគោលដៅ២យ៉ាង។ មួយគឺការបង្រៀនដល់អ្នកដែលរាយការណ៍អំពីឱកាសនេះ និងមួយទៀត គឺការបង្កើតទម្រង់រាយការណ៍តាមប្រព័ន្ធអ៊ីធឺណេតដែលមានសុវត្ថិភាព។ ក្នុងនោះបុគ្គលដែលមានព័ត៌មានត្រូវរាយការណ៍ អាចបញ្ជូនសេចក្តីរាយការណ៍នេះមកបាន ហើយបន្ទាប់មកអាចទាក់ទងទៅមេធាវីដែលជួយបញ្ជូនព័ត៌មានទាំងនោះទៅកាន់ស្ថាប័នដែលទទួលខុសត្រូវ»។
លោកស្រី Binetti បន្ថែមថា៖ «វាមិនមែនដូចការរាយការណ៍តាមប្រព័ន្ធបន្ទាន់មួយ ដែលអ្នកមិនដឹងថាតើព័ត៌មានរបស់អ្នកនឹងត្រូវរក្សាជាការសម្ងាត់ឬយ៉ាងណានោះទេ»។
លោកស្រីនិយាយថា ចំណុចសំខាន់មួយទៀតនៃគម្រោងប្រឆាំងការលួចបរបាញ់សត្វដោយខុសច្បាប់នេះ គឺមានរង្វាន់លើកទឹកចិត្តជាទឹកប្រាក់។
អ្នកស្រីថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «រង្វាន់សម្រាប់អ្នកឲ្យការណ៍សម្ងាត់នេះ បានធ្វើឡើងដោយជោគជ័យដែលមិននឹកស្មានដល់ ហើយមានហេតុផលគ្រប់យ៉ាង ដែលធ្វើឲ្យយើងជឿជាក់ថាការងារគំរូនេះអាចធ្វើបន្តទៀតបាន ដើម្បីជាការលើកទឹកចិត្តដល់អ្នកទម្លាយការណ៍សម្ងាត់ទាក់ទងនឹងសត្វព្រៃ និងជួយផ្លាស់ប្ដូរវិបត្តិនៃការវិនាសផុតពូជសត្វទាំងនោះ។
វិបសាយទាក់ទងនឹងមជ្ឈមណ្ឌលនៅសហរដ្ឋអាមេរិក
លោកស្រីនិយាយថា អ្នកគ្រប់គ្នាដែលបានដឹងអំពីបទល្មើសសត្វព្រៃ អាចទាក់ទងទៅកាន់មជ្ឈមណ្ឌលបានដោយផ្តល់សញ្ញាតែមួយគត់ ហើយអាចបានទទួលរង្វាន់ទៀតផង។
លោកស្រីពន្យល់បន្ថែមថា៖ «បទល្មើសអាចកើតឡើងនៅគ្រប់កន្លែង ប៉ុន្តែវាត្រូវតែមានជាប់ទាក់ទងនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក។ នៅក្នុងច្បាប់ទាំងនេះ វាអាចមានលក្ខណៈទូលំទូលាយណាស់។ ជាឧទាហរណ៍ តាមច្បាប់ស្តីពីការរក្សាការពារអម្បូរសត្វដែលជិតផុតពូជ (Lacey and Endangered Species Acts) ចែងថា ប្រសិនបើផលិតផលសត្វព្រៃមួយត្រូវនាំចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ឬនាំចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិក ឬពលរដ្ឋអាមេរិកាំងណាម្នាក់មានជាប់ពាក់ព័ន្ធ នោះត្រូវតែមានការទទួលខុសត្រូវលើរឿងនោះ»។ សូមមើលវិបសាយដូចខាងក្រោម៖
https://www.fws.gov/international/laws-treaties-agreements/us-conservation-laws/lacey-act.html និង
https://www.fws.gov/laws/lawsdigest/esact.html
ច្បាប់មួយទៀតដែលអាចយកមកប្រើបានពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសសត្វព្រៃ គឺច្បាប់ស្តីពីការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយបរទេស Foreign Corrupt Practices Act ដែលបានចែងថា បទល្មើសនៃការស៊ីសំណូកក្នុងការអនុញ្ញាតឲ្យដឹកជញ្ជូនទំនិញខុសច្បាប់តាមនាវាឬយន្ដហោះ គឺជាបទឧក្រិដ្ឋ។
សូមចូលទៅកាន់វិបសាយនេះ៖
https://www.justice.gov/criminal-fraud/foreign-corrupt-practices-act
លោកស្រី Binetti បានថ្លែងបន្តថា៖ «ដូច្នេះ ដោយហេតុតែយើងមានច្បាប់ស្ដីពីបទល្មើសសត្វព្រៃ ប៉ុន្តែវាមិនត្រូវបានអនុវត្តពេញលេញ ទាក់ទងនឹងចំណុចអ្នកទម្លាយការណ៍សម្ងាត់នេះ យើងក៏នៅមានច្បាប់ស្តីអំពីអំពើពុករលួយបរទេស ដែលជាផ្លូវដ៏ល្អមួយ ដើម្បីចាប់ផ្ដើមអនុវត្តន៍រឿងនេះ បើទោះបីជាយើងមិនបានឃើញគេយកវាមកប្រើក្នុងបញ្ហានេះឲ្យអស់លទ្ធភាពក៏ដោយ»។
ដើម្បីរាយការណ៍អំពីបទល្មើសសត្វព្រៃ សាក្សីដែលដឹងគួរតែផ្ដល់ព័ត៌មានទៅឲ្យមជ្ឈមណ្ឌលជាតិទម្លាយការណ៍សម្ងាត់តាមគេហទំព័រwildlifewhistleblower.org\submit-a-report៕
ប្រែសម្រួលដោយ សើ សាយ្យាណា
