ភ្ជាប់​ទៅ​គេហទំព័រ​ទាក់ទង

ព័ត៌មាន​​ថ្មី

ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ

ថ្ងៃអង្គារ ៣ ធ្នូ ២០២៤

ប្រក្រតីទិន
ខែ ធ្នូ ២០២៤
អាទិ. ច. អ. ពុ ព្រហ. សុ. ស.
១០ ១១ ១២ ១៣ ១៤
១៥ ១៦ ១៧ ១៨ ១៩ ២០ ២១
២២ ២៣ ២៤ ២៥ ២៦ ២៧ ២៨
២៩ ៣០ ៣១
រូបឯកសារ៖ ហ្វូង​ត្រី​ហែល​ពីលើ​ផ្កាថ្ម​នៅ​លើ​ថ្មប៉ប្រះទឹក Moore ក្នុង​តំបន់​សមុទ្រ Gunggandji Sea Country នៅ​ឆ្នេរ Queensland ភាគ​ខាង​កើត​ប្រទេស​អូស្ត្រាលី កាលពី​ថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២។
រូបឯកសារ៖ ហ្វូង​ត្រី​ហែល​ពីលើ​ផ្កាថ្ម​នៅ​លើ​ថ្មប៉ប្រះទឹក Moore ក្នុង​តំបន់​សមុទ្រ Gunggandji Sea Country នៅ​ឆ្នេរ Queensland ភាគ​ខាង​កើត​ប្រទេស​អូស្ត្រាលី កាលពី​ថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២។

នៅក្នុង​អំឡុង​ចន្លោះ​ពី​ឆ្នាំ២០១៦​ដល់​ឆ្នាំ២០២៤​នេះ ផ្កាថ្ម​ប៉ប្រះទឹក Great Barrier Reef ដែល​ជា​ប្រព័ន្ធ​អេកូឡូស៊ី​នៃ​ផ្កាថ្ម​ប៉ប្រះទឹក​ធំ​ជាងគេ​បំផុត​នៅ​លើ​ពិភពលោក និង​ដែល​មាន​ជីវចម្រុះ​បំផុត​មួយ​បាន​ទទួលរង​នូវ​ព្រឹត្តិការណ៍​នៃ​ការប្រែ​ពណ៌​ផ្កាថ្ម​យ៉ាងខ្លាំង​។ នោះ​គឺ​ជា​ពេល​ដែល​សីតុណ្ហភាព​ទឹក​ឡើង​ក្តៅ​ខ្លាំង ហើយ​ផ្កាថ្ម​បាន​បណ្តេញ​សារាយ​ដែល​ផ្តល់​ពណ៌ និង​អាហារ​ដល់​ពួកវា​ចេញ ហើយ​ជួនកាល​បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​ផ្កាថ្ម​ងាប់។ កាលពី​ដើម​ឆ្នាំ​នេះ ​រូបថត​ពី​លើ​អាកាស​ដែល​បង្ហាញ​នូវ​ផ្កាថ្ម​ប៉ប្រះ​ទឹក​ជាង​៣០០ នៅក្នុង​ប្រព័ន្ធ​នៅ​ឆ្នេរ​សមុទ្រ​ភាគឦសាន​នៃ​ប្រទេស​អូស្ត្រាលី បាន​រកឃើញ​ថា ផ្កាថ្ម​បាន​ប្រែពណ៌​នៅ​តំបន់​ទឹករាក់​ដែល​លាត​សន្ធឹង​លើ​ទំហំ​២​ភាគ​បី​នៃ​តំបន់​ថ្មប៉ប្រះ​ទឹក។ នេះ​បើ​យោង​តាម​អាជ្ញាធរ​ឧទ្យាន​ជាតិ Great Barrier Reef Marine Park Authority។

នៅក្នុង​អត្ថបទ​ស្រាវជ្រាវ​មួយ​ដែល​បាន​ចេញ​ផ្សាយ​នៅ​ក្នុង​ទស្សនាវដ្តី Natureកាលពី​ថ្ងៃទី៧ ខែសីហា បាន​ឱ្យ​ដឹង​ថា ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវ​មកពី​សាកល​វិទ្យាល័យ Melbourne និង​សាកល​វិទ្យាល័យ​ផ្សេង​ទៀត​ក្នុង​ប្រទេស​អូស្ត្រាលី អាច​ប្រៀបធៀប​សីតុណ្ហភាព​ទឹក​សមុទ្រ​នា​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ​ទៅ​នឹង​កំណត់ត្រា​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​ដោយ​ប្រើ​គំរូ​គ្រោង​ផ្កាថ្ម​ពី​ផ្កាថ្ម​នៅ​តំបន់​នោះ​ដើម្បី​បង្កើត​ទិន្នន័យ​សីតុណ្ហភាព​ផ្ទៃ​ទឹក​សមុទ្រ​ឡើងវិញ​ពី​ឆ្នាំ​១៦១៨ ដល់​ឆ្នាំ១៩៩៥។ ពួកគេ​បាន​ភ្ជាប់​ជាមួយ​ទិន្នន័យ​សីតុណ្ហភាព​ផ្ទៃ​ទឹក​សមុទ្រ​ពី​ឆ្នាំ​១៩០០ ដល់​ឆ្នាំ២០២៤។

ពួកគេ​បាន​សង្កេត​ឃើញ​ថា ជាទូទៅ​សីតុណ្ហភាព​មាន​ភាព​ថេរ​នៅ​មុន​ឆ្នាំ​១៩០០ និង​កម្តៅ​ឡើង​ថេរ​ពី​ខែមករា​ដល់​ខែមីនា​ពី​ឆ្នាំ១៩៦០ ដល់​ឆ្នាំ២០២៤។ ហើយ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ ៥ ឆ្នាំ​នៃ​ការប្រែ​ពណ៌​នៅក្នុង​ទសវត្សរ៍​កន្លង​ទៅ​នេះ គឺ​ក្នុង​អំឡុង​ឆ្នាំ ២០១៦ ឆ្នាំ ២០១៧ ឆ្នាំ ២០២០ ឆ្នាំ ២០២២ និងឆ្នាំ ២០២៤នេះ សីតុណ្ហភាព​ក្នុង​ខែមករា និង​ខែ​មីនា គឺ​ខ្ពស់​ជាង​ពី​ឆ្នាំ​មុនៗ​ដោយ​រាប់​ចាប់​ពី​ឆ្នាំ១៦១៨។ ពួកគេ​បាន​ប្រើ​គំរូ​អាកាសធាតុ​ដើម្បី​សិក្សា​មើល​ថា​តើ​អត្រា​ឡើង​កម្ដៅ​ក្រោយ​ឆ្នាំ១៩០០ បណ្តាល​មក​ពី​មនុស្ស​ដែរ​ឬ​ទេ? ឆ្នាំ​តែ​មួយ​គត់​ដែល​ក្តៅ​ជិត​ដូច​ឆ្នាំ​នៃ​ការប្រែ​ពណ៌​ផ្កាថ្ម​ដ៏​ច្រើន​ក្នុង​មួយ​ទសវត្សរ៍​កន្លង​មក​នេះ គឺ​ឆ្នាំ​២០០៤។

លោក Benjamin Henley ដែល​ជា​អ្នក​និពន្ធ​នាំមុខ​លើការ​ស្រាវជ្រាវ​នេះ និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ផ្នែក​គ្រប់គ្រង​ទីក្រុង​ប្រកប​ដោយ​និរន្តរភាព​នៅ​សាកល​វិទ្យាល័យ Melbourne បាន​និយាយ​ថា៖ «‍ផ្កាថ្ម​ប៉ប្រះទឹក​កំពុង​ស្ថិត​ក្នុង​ភាពគ្រោះថ្នាក់ ហើយ​ប្រសិនបើ​យើង​មិន​ផ្លាស់ប្តូរ​អ្វី​ដែល​កំពុងតែ​កើតឡើង​នៅក្នុង​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ទេ មនុស្ស​ជំនាន់​យើង​ទំនងជា​នឹង​បាន​ឃើញ​ការបាត់បង់​នៃ​អច្ឆរិយ​ធម្មជាតិ​ដ៏​អស្ចារ្យ​ទាំងនោះ។ ហើយ​ប្រសិនបើ​អ្នក​ដាក់​ភ័ស្តុតាង​ទាំងអស់​រួមគ្នា យើង​នឹង​ឃើញ​ថា កម្ដៅ​ខ្លាំង​កំពុង​កើតឡើង​ញឹកញាប់​ពេក​ដែល​មិន​អាច​ឱ្យ​ផ្កាថ្ម​ទាំងនោះ​សម្របខ្លួន និង​វិវត្តប្រកប​ដោយ​ប្រសិទ្ធភាព​បាន​ឡើយ»។

នៅ​ទូទាំង​ពិភពលោក ផ្កាថ្ម​គឺជា​គន្លឹះ​ដ៏​សំខាន់​សម្រាប់​ការផលិត​អាហារ​សមុទ្រ និង​វិស័យ​ទេសចរណ៍។ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​បាន​និយាយ​ជា​យូរ​មក​ហើយ​ថា ការបាត់បង់​ផ្កាថ្ម​បន្ថែម​ទៀត​ទំនង​ជា​កើត​មាន​ដោយសារតែ​ការឡើង​កម្ដៅ​នា​ពេល​អនាគត នៅ​ពេល​ដែល​ពិភពលោក​ខិត​ជិត​ដល់​កម្រិត​នៃ​ការឡើង​កម្តៅ​ ១,៥ អង្សាសេ​ថែម​ទៀត​ដែល​វា​ជា​ចំនួន​ដែល​ប្រទេស​នានា​បាន​យល់ព្រម​នឹងគ្នា​ក្នុងការ​ព្យាយាម និង​រក្សា​នៅ​ក្រោម​កិច្ចព្រមព្រៀង​ស្តីពី​អាកាសធាតុ​ទីក្រុង​ប៉ារីស​ឆ្នាំ២០១៥។

អ្នក​និពន្ធនៃ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​នេះ​បាន​និយាយ​ទៀត​ថា ទោះបីជា​ការឡើង​កម្តៅ​ផែនដី​ត្រូវបាន​រក្សា​នៅ​ក្រោម​គោលដៅ​នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ស្តីពី​អាកាសធាតុ​ទីក្រុង​ប៉ារីស​ដែល​អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​និយាយ​ថា ទំនង​ជា​មិន​អាច​រក្សា​បាន​នោះ ក៏​ផ្កាថ្ម​ពី​៧០ភាគរយ​ទៅ​៩០ភាគរយ នៅ​ជុំវិញ​ពិភពលោក​អាច​នឹង​ត្រូវ​បាន​គំរាមកំហែង។ ជា​លទ្ធផល ផ្កាថ្ម​ប៉ប្រះ​ទឹក​នា​ពេល​អនាគត ទំនងជា​នឹង​មាន​ភាពចម្រុះ​តិច​ជាង​មុន​ដែល​រឿង​នេះ​កំពុង​កើត​ឡើង​រួច​ទៅហើយ ខណៈ​ដែល​ទឹក​សមុទ្រ​កាន់តែ​ក្តៅ។

លោក Michael McPhaden អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ​ជាន់ខ្ពស់​ផ្នែក​អាកាសធាតុ​នៅ​រដ្ឋបាល​មហា​សមុទ្រ​និង​បរិយាកាស​ជាតិ បាន​និយាយ​ថា ផ្កាថ្ម​ប៉ប្រះទឹក​កំពុង​វិវត្ត​ក្នុង​រយៈពេល​២៥​ឆ្នាំ​កន្លង​មក​នេះ​ដើម្បី​ឆ្លើយតប​ទៅ​នឹង​ព្រឹត្តិការណ៍​ប្រែ​ពណ៌​ដូច​អ្វី​ដែល​អ្នកនិពន្ធ​នៃ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​នេះ​បាន​គូស​បញ្ជាក់។ ក៏ប៉ុន្តែ សូម្បីតែ​ផ្កាថ្ម​ដែល​រឹងមាំ​បំផុត ក៏​ប្រហែល​ជា​មិន​អាច​ទប់ទល់​នឹង​សីតុណ្ហភាព​ដែល​គេ​រំពឹង​ថា​នឹង​កើនឡើង​រួមជាមួយនឹង​«ការកើនឡើង​ឥតឈប់ឈរ​នៃ​កំហាប់​ឧស្ម័ន​ផ្ទះកញ្ចក់​នៅក្នុង​បរិយាកាស‍​បាន​នោះ​ឡើយ»។

ផ្កាថ្ម​ប៉ប្រះទឹក Great Barrier Reef គឺជា​ធនធាន​សេដ្ឋកិច្ច​សម្រាប់​តំបន់​នេះ ហើយវាក៏​ជួយ​ការពារ​ទប់ទល់​នឹង​ព្យុះត្រូពិក​ដែល​មាន​កម្លាំង​ខ្លាំង​ផងដែរ។

លោក McPhaden បាន​និយាយ​ទៀត​ថា ដោយសារ​ផ្កាថ្ម​ដែល​ធន់​នឹង​កម្ដៅ​កាន់តែ​ច្រើន​ឡើង​មក​ជំនួស​ប្រភេទ​សត្វ​ដែល​ធន់​នឹង​កម្ដៅ​ទាប​នៅ​បាតសមុទ្រ​ដែល​មាន​សត្វ​និង​ផ្កាថ្ម​ចម្រុះ​ពណ៌​នោះ ធ្វើ​ឱ្យ​មាន​«ក្តីបារម្ភ​យ៉ាង​ខ្លាំង»​អំពី​ការរំពឹង​ថា​នឹង​មាន​ការបាត់បង់​ចំនួន​ប្រភេទ​សត្វ​ដ៏​ច្រើន​និង​ការថយចុះ​នៃ​តំបន់​ផ្កាថ្ម​ប៉ប្រះទឹក​ដ៏​ធំ​បំផុត​នៅ​ក្នុង​ពិភពលោក។

លោក McPhaden បាន​និយាយ​ទៀត​ថា «វា​គឺជា​សញ្ញា​ព្រមាន​អំពី​គ្រោះថ្នាក់​ទាក់ទិន​នឹង​ការប្រែប្រួល​អាកាសធាតុ‍​នេះ»៕

ប្រែសម្រួល​ដោយ​អ្នកស្រី លី ម៉ូរីវ៉ាន់

រូបឯកសារ៖ បុរស​ម្នាក់​ងូត​​ទឹក​សាប​ក្នុង​ថ្ងៃ​ក្តៅ​ខ្លាំង នៅ​ឆ្នេរ​សាធារណៈ Ramlet al-Baida ក្នុង​ក្រុង Beirut ប្រទេស​លីបង់ ថ្ងៃទី១៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៤។
រូបឯកសារ៖ បុរស​ម្នាក់​ងូត​​ទឹក​សាប​ក្នុង​ថ្ងៃ​ក្តៅ​ខ្លាំង នៅ​ឆ្នេរ​សាធារណៈ Ramlet al-Baida ក្នុង​ក្រុង Beirut ប្រទេស​លីបង់ ថ្ងៃទី១៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៤។

លោក​អគ្គលេខា​ធិការ​អង្គការ​សប្រជាជាតិ​បាន​ព្រមាន​កាលពី​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍​ថា​ផែនដី​កំពុង​កាន់តែ​ក្តៅ​ឡើង​និង​គ្រោះថ្នាក់​ឡើង​សម្រាប់​មនុស្ស​គ្រប់​រូប​ដែល​បាន​សម្លាប់​មនុស្ស​ជិត​កន្លះ​លាននាក់​ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំៗ ហើយ​លោក​បាន​ស្តីបន្ទោស​លើឥន្ធនៈ​ហ្វូស៊ីលថា​កំពុង​ជំរុញ​ឱ្យ​ឡើង​កម្តៅ​ផែនដី។

លោក Antonio Guterres បាន​ប្រាប់​ពួក​អ្នក​យកព័ត៌មាន​ថា៖​«មនុស្ស​រាប់​ពាន់​លាន​នាក់​កំពុង​ប្រឈម​ការរាលដាល​នៃ​កម្តៅ​យ៉ាង​ខ្លាំង ភាព​លំបាក​នៅ​ក្រោម​រលក​កម្តៅ​ដ៏​ប្រល័យ​កើនឡើង ដោយ​មាន​សីតុណ្ហភាព​ឡើង​ដល់៥០អង្សាសេ​នៅ​ជុំវិញ​ពិភព លោក​ដែល​ស្ថិត​ពាក់​កណ្តាល​នៃ​ទឹក​ពុះ»។

រលក​កម្តៅបាន​សម្លាប់​មនុស្ស​រាប់​សិប​នាក់​នៅ​ឆ្នាំ​នេះ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ឥណ្ឌា​និង​តំបន់ Sahelនៃ​ទ្វីប​អាហ្វ្រិក។ កាលពី​ខែ​មុន កម្តៅ​ខ្លាំង​បាន​សម្លាប់ធម្មយាត្រា​អ៊ីស្លាម១ពាន់​៣រយ​នាក់​នៅ​ប្រទេស​អារ៉ាប់ប៊ី សាអូឌីត។

នៅ​ខែ​នេះ ទ្វីប​អឺរ៉ុប ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​និង​អាស៊ី​ក៏​មានកម្តៅ​ដ៏​ខ្លាំងដែរ៕

ព័ត៌មាន​​​​​​ផ្សេង​​​ទៀត

XS
SM
MD
LG