ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំទីក្រុងភ្នំពេញ បានច្រានចោលព័ត៌មានដែលចុះផ្សាយដោយកាសែត The Sunday Guardian អំពីការនៅពីក្រោយខ្នងរបស់អាមេរិកនៃចលនាបដិវត្តន៍ពណ៌នៅកម្ពុជាថា ជាព័ត៌មាន«ខុសពីការកំណត់នៃគោលនយោបាយការបរទេសអាមេរិក»។
កាលពីថ្ងៃទី ១០ ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៤ កាសែត The Sunday Guardian ដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសឥណ្ឌា បានចេញសេចក្តីរាយការណ៍មួយ ដោយបានចោទប្រកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកថាជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹង «បដិវត្តន៍ពណ៌» នៅកម្ពុជា ដែលដឹកនាំដោយក្រុមសង្គមស៊ីវិល និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិក។
ជាការឆ្លើយតបនឹងសេចក្តីរាយការណ៍ដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះ អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជាអ្នកស្រី Katherine Diop បញ្ជាក់វីអូអេឱ្យដឹងតាមសារអ៊ីមែលថា៖ «អត្ថបទដែលបានបោះពុម្ពនៅក្នុង The Sunday Guardian មានលក្ខណៈមិនពិត និងជាការនាំឱ្យយល់ខុសទៅលើគោលនយោបាយការបរទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក»។
សេចក្តីរាយការណ៍របស់កាសែត The Sunday Guardian បានដកស្រង់ទំនាក់ទំនងផ្ទៃក្នុង និងឯកសារនានាដែលអះអាងថា អង្គការមួយចំនួនដូចជាមូលនិធិសង្គមបើកចំហរ (Open Society Foundations) ហៅកាត់ថា OSF របស់លោក George Soros និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដូចជាវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ (NDI) និងទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីការអភិវឌ្ឍអន្តរជាតិ USAID បានផ្តល់មូលនិធិ និងគាំទ្រដល់ក្រុមប្រឆាំងនៅកម្ពុជា រួមទាំងចលនាខ្មែរដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ (KMD)។
របាយការណ៍របស់កាសែតដដែល បានពណ៌នាទៀតថា ក្រុមទាំងនេះបានប្រើប្រាស់កិច្ចព្រមព្រៀងតំបន់ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា-ឡាវ-វៀតណាម (CLV-DTA) ដើម្បីប្រមូលការតវ៉ា ដោយចោទរដ្ឋាភិបាលថាបានប្រគល់ដីកម្ពុជាទៅឱ្យវៀតណាម។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏បានឆ្លើយតប ដោយការប្រកាសដកកម្ពុជាចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀង CLV-DTA ដើម្បីបន្សាបយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ក្រុមប្រឆាំង និងរក្សាស្ថិរភាពនយោបាយក្នុងប្រទេស ក្រោយមានមនុស្សយ៉ាងហោចណាស់ ៩៤ នាក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនតាំងពីចុងខែកក្កដា ពាក់ព័ន្ធនឹងការបញ្ចេញមតិរិះគន់លើកិច្ចព្រមព្រៀងត្រីភាគីនេះ។ នេះបើយោងតាមក្រុមអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។
បន្ទាប់ពីអត្ថបទរបស់កាសែត The Sunday Guardian ត្រូវបានចុះផ្សាយ មានស្ថាប័នសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកបកប្រែទាំងមូលជាភាសាខ្មែរ ហើយអានជាសំឡេងដើម្បីចុះផ្សាយ។ ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជាលោក ហ៊ុន សែន ក៏បានយកអត្ថបទដែលបានបកប្រែនោះមកបង្ហោះនៅក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោកផងដែរ។
អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាលោក ហ៊ុន សែន ថ្មីៗនេះបានបង្កើនវោហារសាស្ត្រជាច្រើនលើកច្រើនសារប្រឆាំងនឹងការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេសដោយចោទប្រកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកថាបានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹង «បដិវត្តន៍ពណ៌» ក្នុងគោលបំណងធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកជួបអស្ថិរភាព។
លោក ហ៊ុន សែន បានអំពាវនាវដល់មហាអំណាចដែលហៅខ្លួនឯងថា «បិតាប្រជាធិបតេយ្យ» កុំឱ្យអូសកម្ពុជាចូលទៅក្នុងជម្លោះភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ហើយកសាងកំហុសលើកទី ៣ មកលើកម្ពុជា ដែលលោកថា លើកទី ១ គាំទ្ររដ្ឋប្រហាររបបដឹកនាំលន់ នល់ ឆ្នាំ ១៩៧០ និងលើកទី ២ ទទួលស្គាល់របបខ្មែរក្រហម ដោយអនុញ្ញាតឱ្យមានអាសនៈនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ រហូតដល់ ១២ ឆ្នាំ។
អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាលោក ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ថ្លែងអំពីគម្រោង«តំបន់ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍»រវាងកម្ពុជា ឡាវ និងវៀតណាម នៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤។ (Facebook / Samdech Hun Sen of Cambodia)
ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជាលោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី ២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៤ បានបញ្ជាក់ថា៖ «ដូច្នេះយើងខ្ញុំតែងតែដាស់តឿនគេថា កុំកសាងកំហុសលើកទី ៣ នៅកម្ពុជា ទុកឱ្យពួកខ្ញុំបានទទួលសេចក្តីសុខ និងកសាងប្រទេសៗ។ ដូច្នេះ បើទោះបីគេគោរពឬមិនគោរព ប៉ុន្តែយើងខ្ញុំត្រូវមានការទទួលខុសត្រូវខ្លួនឯងទៅលើការគ្រប់គ្រងស្ថានការណ៍នៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួនដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍ»។
អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតអាមេរិកមិនឆ្លើយចំៗទៅនឹងសំណួរពាក់ព័ន្ធនឹងការថ្លែងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទេ ប៉ុន្តែអ្នកស្រី Katherine អះអាងថា សហរដ្ឋអាមេរិកព្យាយាមធ្វើការជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីជំរុញចក្ខុវិស័យរួមអំពីតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកដែលមានលក្ខណៈសេរី វិបុលភាព សុវត្ថិភាព និងភាពធន់។
អ្នកស្រីលើកឡើងតាមសារអ៊ីមែលថា៖ «សហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះប្រជាជនកម្ពុជា និងបំណងប្រាថ្នារបស់ពួកគេសម្រាប់ប្រទេសមួយដែលកាន់តែរីកចម្រើន ប្រជាធិបតេយ្យ និងឯករាជ្យ ដែលសំឡេងទាំងអស់ត្រូវបានស្តាប់ និងគោរព ហើយអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជាត្រូវបានការពារ»។
វីអូអេបានទាក់ទងទៅអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលោក ប៉ែន បូណា ដើម្បីសួរពាក់ព័ន្ធនឹងការលើកឡើងអំពីបញ្ហាបដិវត្តន៍ពណ៌នេះ ប៉ុន្តែលោកមិនផ្តល់ការអត្ថាធិប្បាយហើយបានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានឱ្យសួរទៅខាងកាសែត The Sunday Guardian។
នៅពេលសួរថា តើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពិតជាជឿថាសហរដ្ឋអាមេរិកនៅពីក្រោយខ្នងនៃការធ្វើបដិវត្តពណ៌នៅកម្ពុជាមែនឬយ៉ាងណានោះ អ្នកនាំពាក្យរូបនេះមិនឆ្លើយតបនឹងសំណួរនោះឡើយ។
ប្រធានវេទិកាអនាគត Future Forum លោក អ៊ូ វីរៈ ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃចន្ទថា បញ្ហាបដិវត្តន៍ពណ៌ មិនមែនជារឿងថ្មីទេ ព្រោះកន្លងមកមានការអត្ថាធិប្បាយ និងការចោទប្រកាន់ជុំវិញរឿងនេះ តែបានស្ងប់ស្ងាត់ទៅវិញ។
លោក អ៊ូ វីរៈ បន្តថា មិនមានសញ្ញានៃការបដិវត្តន៍ពណ៌នៅកម្ពុជាទេ ហើយក៏គ្មានប្រទេសលោកខាងលិចណាគាំទ្រចំពោះសកម្មភាពបែបនេះដែរ ខណៈពិភពលោកកំពុងតែយកចិត្តទុកដាក់នឹងបញ្ហាជាច្រើន ដូចជាសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន និងកម្មវិធីនុយក្លែអ៊ែរបស់កូរ៉េខាងជើងជាដើម។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «រឿងច្រើនណាស់ដែលពិភពលោកកំពុងយកចិត្តទុកដាក់ ប៉ុន្តែ រឿងបដិវត្តន៍ពណ៌ ខ្ញុំថា មិនមែនជាប្រធានបទមួយខ្ញុំឃើញគេជជែកគ្នាទាល់តែសោះខាងពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំមើលទៅ គឺដូចខ្ញុំថាអ៊ីចឹង មិនមែនជាព័ត៌មានអីប្លែក មិនមែនជាព័ត៌មានថ្មី ហើយក៏មិនមែនជាប្រធានបទត្រូវជជែកទេ។ ដោយសារ អ៊ីចឹងហើយ ខ្ញុំគ្មាន[ជំនឿ]ថានៅក្នុងកម្ពុជាមានការជជែកគ្នា ឬក៏ការគិតគូរដល់រឿងហ្នឹងទេ»។
ស្ថាបនិកវេទិកាអនាគត លោក អ៊ូ វីរៈ ថ្លែងក្នុងកិច្ចពិភ្សាអំពីអំពើពុករលួយខាងនយោបាយ ទីក្រុងភ្នំពេញ ថ្ងៃទី៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២។ (ហ៊ុល រស្មី/វីអូអេ)
បើតាមលោក អ៊ូ វីរៈ បើសិនជាបញ្ហានេះត្រូវបានជជែក ហើយថែមទាំងយកបញ្ហានេះទៅរឹតបន្តឹងសិទ្ធិសេរីភាពប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងការបញ្ចេញមតិដោយសន្តិវិធី នោះវាជាការធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋ។
ចំណែកអ្នកជំនាញភូមិសាស្ត្រនយោបាយអន្តរជាតិលោក សេង វណ្ណលី ប្រាប់វីអូអេថា ការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាញឹកញាប់ដែលទាក់ទិនការចុះផ្សាយរបស់កាសែតឥណ្ឌាដែលគ្មានប្រភពច្បាស់លាស់នោះ ជាការបង្ហាញអំពីការព្រួយបារម្ភរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើចលនាបដិវត្តន៍ ដែលអាចកើតមានឡើង។
លោកថ្លែងថា៖ «បញ្ហាចម្បងដែលលោកអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីតែងតែលើកឡើងគឺបង្ហាញពីការព្រួយបារម្ភរបស់លោកអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដោយសារតែរបបភ្នំពេញនេះមានបញ្ហាអវិជ្ជមានច្រើន មានកេរ្តិ៍ឈ្មោះអសោចពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ហើយក៏ដូចជាការបើកឱ្យមានការរកស៊ីរបស់មន្ត្រីដែលមានឥទ្ធិពលនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលជាមួយនឹងក្រុមឧក្រិដ្ឋជនឆ្លងដែនជាដើម»។
បើតាមអ្នកជំនាញរូបនេះ ការលើកឡើងម្តងហើយម្តងទៀតបែបនេះអំពីសហរដ្ឋអាមេរិកនៅពីក្រោយនៃការធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌នៅកម្ពុជា អាចជារនាំងនៃការស្តារទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ។
ចំណែកលោក សេក សុជាតិ អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិតនិងការស្រាវជ្រាវ បានកត់សម្គាល់ថា សារនយោបាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន អំពីបដិវត្តន៍ពណ៌នេះ គ្រាន់តែជាការបង្ហាញកី្តបារម្ភ នៅពេលកម្ពុជាត្រូវបានគេសង្កេតឃើញថា មានការបន្តរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងការចូលរួមនៅក្នុងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងនយោបាយ។
សេក សុជាតិ ថា ការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋមិនល្អទេ សម្រាប់ប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ដែលនាំឱ្យមានការមិនពេញចិត្ត ហើយបង្កើតព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងៗដើម្បីទាមទារសិទ្ធិនោះមកវិញ៕