មេដឹកនាំសហជីពជាង២០ បានលើកពីក្ដីកង្វល់ជាច្រើន ពាក់ព័ន្ធនឹងស្ថានភាពសិទ្ធិកម្មករ និងកុមារ ក្នុងកិច្ចពិភាក្សាជាមួយ អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ដែលកំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចរយៈពេល ១០ថ្ងៃនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ នេះបើយោងតាមការបញ្ជាក់ពីប្រធានសហជីពមួយចំនួនដែលធ្វើការបម្រើប្រយោជន៍កម្មករក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរនាថ្ងៃពុធ។
ក្រោយពីកិច្ចជំនួបរវាងអ្នករាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ លោក អាត់ ធន់ ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជាថ្លែងប្រាប់ VOA ថា ក្រុមសហជីពបានលើកឡើងថា ច្បាប់សហជីពដែលត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រខ្មែរព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមនាថនរោត្តម សីហមុនី ឡាយព្រះហត្ថលេខា ដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់កាលពីឆ្នាំ ២០១៦ បានរំខានដល់កិច្ចចុះបញ្ជីសហជីព និងរារាំងមិនឲ្យមានការធ្វើជាតំណាងកម្មករក្នុងការតស៊ូមតិ។
លោក អាត់ ធន់ ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជាថ្លែងប្រាប់ VOA នាថ្ងៃពុធនេះថា៖
«របៀបចុះបញ្ជីការសហជីពហ្នឹងគឺ យើងនៅមានលក្ខខណ្ឌស្មុគស្មាញ ដែលពិបាកនៅក្នុងការចុះបញ្ជី ហើយអាការចុះបញ្ជីហ្នឹងទៀតសោត ច្បាប់តម្រូវហើយ ប៉ុន្តែលក្ខខណ្ឌតម្រូវក្រៅពីច្បាប់ហ្នឹងមានទៀត ដូចជាតម្រូវឲ្យមានសៀវភៅការងារ និងតម្រូវឲ្យមាន លេខបេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គមនៅក្នុងហ្នឹងជាដើម ហើយរួមទាំង សហជីព កាលមុនគឺយើងតំណាងកម្មករបាន ឥឡូវយើងមិនអាចតំណាងបានទេ បើយើងតំណាងគេថា យើងខុសច្បាប់»។
លោកបានពន្យល់បន្ថែមថា តាមលក្ខខណ្ឌបច្ចុប្បន្ននេះ បើទោះជាកម្មករបង្កើតបានសហជីពក្ដី តែបើសហជីពនោះគ្មានភាពជាតំណាងទេ សហជីពនោះនឹងមិនអាចចូលរួមដោះស្រាយវិវាទរបស់កម្មករបានដែរ។
លោក អាត់ ធន់ ឲ្យដឹងបន្តថា ការប្ដឹងផ្ដល់នានាមកលើរូបលោក និងសមាជិកសហជីពរបស់លោក បានធ្វើឲ្យសហជីពលោក ខកខានមិនបានធ្វើសកម្មភាពតស៊ូមតិ ដើម្បីជួយកម្មករ ដែលនៅប្រឈមការខ្វះខាតក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។
លោក អាត់ ធន់ មានប្រសាសន៍ថា៖
«បាទ រឿងបណ្ដឹង ភាគច្រើននៃបណ្ដឹងដូចជាករណី ខ្ញុំហ្នឹង ៧បណ្ដឹង រឿងធ្វើការជាមួយនឹងកម្មករហ្នឹងឯង។ កន្លែងខ្លះ យើងមិនទាំងបានចូលរួមតវ៉ាកូដកម្មផង ក៏គេចោទប្រកាន់យើងហ្នឹងបង្កអំពើហិង្សាអីដែរ។ វារឿងហ្នឹងចង់និយាយថា រឿងហ្នឹងវាអយុត្តិធម៌ វាអត់មានអីពាក់ព័ន្ធគ្នាសោះ ហើយមានអ្នកខ្លះទៀតហ្នឹងគឺ ក៏អត់មានពាក់ព័ន្ធ ក៏ចោទប្រកាន់ស្អីអញ្ចឹង។ វាមានន័យថា តុលាការហ្នឹង ហាក់បីដូចជា មិនបានស៊ើបអង្កេត មិនបានធ្វើអី ធ្វើទៅតាមបណ្ដឹងរបស់ ក្រុមហ៊ុន ឬក៏តាមរបាយការណ៍របស់ប៉ូលិសអីចឹង ដែលដាក់ទៅហ្នឹង។ អញ្ចឹងរឿងវា ជារឿងអយុត្តិធម៌ ហើយដាក់ក្រោមពិនិត្យមិនឲ្យយើង ដូចជាធ្វើសកម្មភាព កូដកម្ម បាតុកម្ម ឬក៏អីធំៗបានទៀត អញ្ចឹងបានន័យថា យើងមានការលំបាក»។
រូបឯកសារ៖ លោក អាត់ ធន់ និងអ្នកស្រី យ៉ាង សោភ័ណ ថ្លែងទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មានរួមគ្នាអំពីគោលជំហរសហជីពក្រោយពីកិច្ចបញ្ចប់ការប្រជុំត្រីភាគីចរចាការដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលកម្មកររោងចក្រសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៧ នៅថ្ងៃពុធ ទី២៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦។ (ខាន់ សុគុំមនោ/VOA)
អ្នកស្រី ស្មីត អ្នកជំនាញការរបស់ អ.ស.ប. ស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានចាប់ផ្ដើមទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រីកាលពីថ្ងៃអង្គារ ដោយបានជួបជាមួយមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ ទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រីដែលនឹងពិនិត្យមើលសិទ្ធិកុមារ និងស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សទូទៅ នឹងបញ្ចប់ទៅនៅថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ខាងមុខនេះ។ អ្នកស្រី ស្មីត គ្រោងនឹងជួបជាមួយនឹងមន្ត្រីសំខាន់ៗរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រីនៅកម្ពុជាជាលើកទីបួននេះ។
អ្នកស្រី យ៉ាង សោភ័ណ្ឌ ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា ដែលបានជួបជាមួយលោកស្រី ស្មីតផងនោះ បានថ្លែងប្រាប់ VOA ថា ការអនុវត្តច្បាប់សហជីព គឺជារបាំងធ្ងន់ធ្ងរមួយដល់ក្រុមកម្មករ ដែលចង់បានបរិយាកាស និងលក្ខខណ្ឌការងារល្អប្រសើរនៅតាមសហគ្រាស និងរោងចក្រ ដែលពួកគេកំពុងធ្វើការរកប្រាក់កម្រៃ។
«ឧទាហរណ៍ថា បន្ទប់ទឹកខូចអីអញ្ចឹងទៅ គាត់ចង់ស្នើឲ្យមានការកែប្រែ ចុះបើអាសហជីពដែល គាំទ្រ អត់គាំទ្រ ដល់រោងចក្រដែលមានភាពជាតំណាងបំផុត ដែលគាត់អត់ចង់កែប្រែអាហ្នឹង គាត់អត់ធ្វើការទាមទារ។ អ្ហាចំណុច អស់ហ្នឹង អីចឹងអាចំណុចព្រួយបារម្ភរបស់កម្មករ ដែលជាទុក្ខលំបាករបស់កម្មករ នៅតែជាទុក្ខលំបាករបស់កម្មករ។ ដដែលត្រង់នេះ ជាបញ្ហា»។
អ្នកការពារសិទ្ធិកម្មកររូបនេះ បន្ថែមថា មេដឹកនាំសហជីពខ្លះទៀត ក៏បានលើកពីបញ្ហាកង្វះកន្លែង ថែរក្សាទារករបស់កម្មករនៅតាមបណ្ដាសហគ្រាស រោងចក្រ ដែលបានបង្កការលំបាកដល់ឪពុកម្ដាយ របស់កម្មករក្នុងការថែទាំ គ្រាដែលកម្មករទាំងនោះជាប់បំពេញការងារ។
អ្នកស្រីបន្តថា ការលើកឡើងពីបញ្ហានេះ គឺដោយសារតែគោលបំណងចម្បងនៃទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រី ស្មីត ផ្ដោតសំខាន់លើបញ្ហាកុមារ។
អ្នកស្រី យ៉ាង សោភ័ណ្ឌ ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជាថ្លែងថា៖
«នៅគ្រប់សហគ្រាស រោងចក្រជាទូទៅហ្នឹង យើងតម្រូវឲ្យមានការបង្កើតជាទារកដ្ឋាន អីចឹងទៅ ប៉ុន្តែ នៅរោងចក្រមួយចំនួន បង្កើតជាទារកដ្ឋានហ្នឹង បង្កើតគ្រាន់តែជាគោលៗ អីចឹងទៅណា៎ មិនអាចជួយទៅដល់ពួកគាត់នៅក្នុងការដែលឲ្យគាត់យកកូនទៅផ្ញើទេ អញ្ចឹងកូនរបស់គាត់មួយចំនួនត្រូវបានផ្ដល់ទៅឲ្យឪពុកម្ដាយរបស់គាត់ ដើម្បីជួយចិញ្ចឹមជំនួស។ កន្លែងហ្នឹងមួយ វាអត់មានជាដំណោះស្រាយហ្នឹង សម្រាប់ពួកគាត់អីចឹងទៅណា៎»។
VOA ព្យាយាមទាក់ទងសុំការអធិប្បាយតាមសារអេឡិចត្រូនិក ឬ Email ពីមន្ត្រីទំនាក់ទំនងរបស់ការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា ទាក់ទិនជំនួបអ្នកស្រី ស្មីត និងក្រុមសហជីព តែមិនទាន់មានការឆ្លើយតបមកទល់ល្ងាចថ្ងៃពុធនេះ។
VOA ក៏ព្យាយាមសុំការអធិប្បាយពីលោក ហេង សួរ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ តែមិនអាចទាក់ទងបាន ដោយទូរស័ព្ទរបស់លោករោទ៍ តែគ្មានអ្នកទទួល។
លោក អាត់ ធន់ បានឲ្យដឹងបន្ថែមថា មេដឹកនាំសហជីពមួយចំនួន ក៏បានលើកឡើងពីបញ្ហាពលកម្មកុមារដែលនៅកើតមាននៅក្នុងប្រទេស។ លោកថា មេដឹកនាំសហជីពទាំងនេះ ក៏បានស្នើដល់អ្នកស្រី ស្មីត ឲ្យប្រាប់ទៅរដ្ឋាភិបាល បន្តកិច្ចស៊ើបអង្កេតលើការបាញ់សម្លាប់អ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលមួយចំនួន ក្នុងនោះមានលោក ជា វិជ្ជា មេដឹកនាំសហជីពសេរីកម្មករដ៏ល្បីល្បាញ ដែលត្រូវខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់ស្លាប់ក្នុងថ្លុកឈាម នៅតូបលក់កាសែតមួយកន្លែង នៅកណ្ដាលរាជធានីភ្នំពេញ កាលពី១៣ឆ្នាំមុន។
ក្នុងសំណុំរឿងនៃការបាញ់សម្លាប់លោក ជា វិជ្ជានេះ អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានចាប់ខ្លួនលោក ប៊ន សំណាង និងលោក សុខ សំអឿន ដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេលជិត៥ឆ្នាំ ក៏ប៉ុន្តែក្រោយមកដោយមានការរិះគន់ថា ជាឃាតកសិប្បនិម្មិត ទើបតុលាការសម្រេចដោះលែងឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
រហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន មេដឹកនាំសហជីពមួយចំនួន ក៏នៅតែមិនជឿថា ឃាតកដែលអាជ្ញាធរចាប់បាននោះ គឺជាឃាតកពិត តែវាគ្រាន់ជាការប្រឌិតបំបិទការណ៍ពិតប៉ុណ្ណោះ៕