បន្ទាប់ពីការប្រកាសបង្កើតគណបក្សថ្មីរបស់លោក គង់ មុនីកា ដែលត្រូវជាកូនប្រុសម្នាក់របស់លោក គង់ គាំ គណបក្សកាន់អំណាច បានសម្ដែងការសាទរ ដោយថានេះគឺការចូលរួមឲ្យមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែអតីតថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមួយចំនួន បានរិះគន់ ដោយចាត់ទុកថាការបង្កើតគណបក្សថ្មីនេះ គឺជាការក្បត់នឹងឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
រូបឯកសារ៖ លោក គង់ គាំ ទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅក្នុងពិធីបង្សុកូល រំឭក ខួបលើកទី២០ នៃព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារ ៥-៦ កក្កដា នៅស្នាក់ការគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅថ្ងៃទី៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៧។ (VOA)
កូនប្រុសម្នាក់របស់លោក គង់ គាំ ដែលជាមន្ត្រីចាស់វស្សារបស់គណបក្សប្រឆាំង នៅសប្ដាហ៍នេះ បានប្រកាសបង្កើតគណបក្សនយោបាយថ្មី ដើម្បីចូលរួមបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២០១៨ ដែលការណ៍នេះ នាំឱ្យមានការសាទរពីគណបក្សកាន់អំណាចតែការរិះគន់ពីអតីតថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោក គង់ មុនីកា កូនប្រុសពៅរបស់លោក គង់ គាំ អតីតប្រធានគណបក្សសម រង្ស៊ី និងជាទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់មួយរូបរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានប្រកាសបង្កើតគណបក្សនយោបាយថ្មីមួយឈ្មោះថា «គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ» ព្រមទាំងប្រកាសអំពាវនាវសុំស្នាមមេដៃប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីបង្កើតគណបក្សនេះឲ្យចេញជារូបរាងទាន់ពេល ដើម្បីចូលរួមការបោះឆ្នោតនៅខែកក្កដាខាងមុខ។
លិខិតមួយច្បាប់របស់លោក គង់ មុនីកា ចេញនៅថ្ងៃទី២៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៨ បញ្ជាក់ថា ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដ៏ស្មុគស្មាញ តឹងតែងនៅពេលបច្ចុប្បន្ន លោកមិនមានការរំពឹងថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧ អាចនឹងឈរឈ្មោះសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨នេះឡើយ។ដូច្នេះ លោកសម្រេចបង្កើតគណបក្ស ឆន្ទៈខ្មែរ នេះឡើង ដើម្បីបម្រើឆន្ទៈប្រជារាស្ត្រខ្មែរ ដើម្បីឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរជាវិជ្ជមានក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ។
លោក គង់ មុនីកា តំណាងគណបក្សថ្មីដែលចេញពីពន្លកសាច់ឈាមអតីតមេដឹកនាំមួយរូប របស់គណបក្សប្រឆាំង ក៏បានបញ្ជាក់ក្នុងលិខិតនោះ ដោយអំពាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស គាំទ្រ និងចូលរួមជាមួយគណបក្សរបស់លោក ឲ្យទាន់ពេល ចាប់ពីពេលចេញលិខិតនេះ។
លិខិតនោះត្រូវបានសរសេរក្នុងន័យដើមថា៖
«គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ ជារូបកាយថ្មី តែព្រលឹង ស្មារតីពីឆ្នាំ២០១៣ និងឆ្នាំ២០១៧ របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលរូបកាយ រួមចិត្តជាធ្លុងមួយ ដើម្បីឈានទៅសម្រេចឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរនោះ ប្រាកដជាដណ្ដើមបានជ័យជំនះជាប្រវត្តិសាស្រ្ត និងត្រចះត្រចង់ នៅឆ្នាំ២០១៨នេះជាក់ជាមិនខានឡើយ»។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាចប្រាប់ VOA នារសៀលថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថាលោកសាទរចំពោះការបង្កើតគណបក្សនយោបាយថ្មី ដើម្បីចូលរួមប្រកួតប្រជែងជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលដឹកនាំប្រទេសជាង៤០ឆ្នាំ។
លោកបន្ថែមថា កាបង្កើតគណបក្សថ្មីនេះ គឺជាការចូលរួមបង្កើតឲ្យមានការបោះឆ្នោតស្របតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជា។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«យើងស្វាគមន៍នូវការបង្កើតគណបក្សថ្មីៗមួយចំនួនដែលទើបនឹងត្រូវបានបង្កើតឡើងនោះ ដើម្បីឲ្យមានការប្រកួតប្រជែងស្របទៅតាមគោលការណ៍នៃរបបនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយក៏វាស្របទៅតាមស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ស្ដីពីបញ្ហាកម្ពុជាដែរ»។
ខណៈគណបក្សកាន់អំណាចស្វាគមន៍គណបក្សថ្មីនេះ គេឃើញមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយចំនួនដែលត្រូវព្យួរសិទ្ធិធ្វើនយោបាយម្នាក់ៗ៥ឆ្នាំ របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយ បានបង្ហាញការមិនពេញចិត្ត ចំពោះការបង្កើតគណបក្សនេះ។
រូបឯកសារ៖ លោក ម៉ៅ មុន្នីវណ្ណ អ្នកតំណាងរាស្ត្រខេត្តកំពង់ចាមមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ (រូបថតដកស្រងពីហ្វេសប៊ុក Mao Monyvann)
លោក ម៉ៅ មុនីវណ្ណ តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយ លើកឡើងថា ការបង្កើតគណបក្សនយោបាយ ជាសិទ្ធិរបស់បុគ្គល ប៉ុន្តែលោកថា ការបង្កើតគណបក្សនយោបាយថ្មី ដោយមានភ្ជាប់ជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺជាការក្បត់នឹងឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលនៅតែគិតថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កំពុងមានជីវិតក្នុងចិត្តរបស់ពួកគេ។
លោក ម៉ៅ មុនីវណ្ណ ដែលត្រូវបានគេដឹងថាមានទំនោរគាំទ្រលោក កឹម សុខា និងកំពុងរស់នៅកម្ពុជារូបនេះបញ្ជាក់ថា៖
«នៅពេលនេះគឺជាពេលវេលាមួយដែលយើងទាំងអស់គ្នា ដើរឲ្យស្របទៅនឹងឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋ ហើយឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅពេលនេះ គឺតម្រូវឲ្យអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ អ្នកស្រលាញ់ជាតិ គឺតំណាងដោយសង្គ្រោះជាតិហ្នឹង រស់នៅពូតផ្ដុំគ្នា ហើយស្របទៅតាមឆន្ទៈរបស់គាត់។ គាត់ចង់ឲ្យយើងរួបរួមគ្នា សាមគ្គីគ្នា បើធ្វើអីធ្វើទាំងអស់គ្នា»។
VOA មិនអាចទាក់ទងសុំការអធិប្បាយពីលោក លោក គង់ មុនីកា បានទេ រហូតដល់ល្ងាចថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ លោក គង់ មុនីកា បានចេញលិខិតមួយទៀត ដោយបញ្ជាក់ថា គណបក្សរបស់លោកបានទទួលហត្ថលេខាចំនួន៨០ពីអ្នកគាំទ្រ សម្រាប់ដាក់ស្នើទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីបង្កើតគណបក្សក្នុងជំហានដំបូង។
ប៉ុន្តែ នាយឧត្ដមសេនីយ៍ ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃប្រាប់ VOA នា រសៀលថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា លោកមិនទាន់បានទទួលលិខិតណាមួយពាក់ព័ន្ធនឹងការស្នើបង្កើតគណបក្សថ្មីមួយនេះនៅឡើយ។
ទោះយ៉ាងណា លោកថា គណបក្សនយោបាយថ្មីៗដែលមានបំណងបង្កើត ត្រូវរួសរាន់ដាក់ពាក្យបង្កើត ដើម្បីអាចចុះឈ្មោះចូលរួមការបោះឆ្នោតបានទាន់ពេល។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«អាជ្ញាធរនឹងអនុវត្តតាមច្បាប់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ពិនិត្យមើលប៉ុន្មានថ្ងៃ ប៉ុន្មានថ្ងៃ ដែលដាក់ទៅត្រូវថ្ងៃតាមដែលច្បាប់កំណត់ហ្នឹង។ ទី១ ត្រូវមានហត្ថលេខាសុំបង្កើតគណបក្ស៨០នាក់ ដាក់មកហើយក្រសួងមហាផ្ទៃត្រូវតបទៅវិញ ដើម្បីឲ្យបានចុះឈ្មោះត្រូវបានហត្ថលេខាឲ្យបាន៤ពាន់នាក់ទៀត បានក្រសួងមហាផ្ទៃទទួលចុះឈ្មោះ»។
កាលពីចុងខែមីនានេះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) បានជូនដំណឹងពីកាលបរិច្ឆេទនៃការចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ និងបញ្ជីបេក្ខជនឈរឈ្មោះសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៦ ឆ្នាំ២០១៨ ដែលនឹងត្រូវធ្វើឡើងចាប់ពីថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៨ ដល់ថ្ងៃទី១៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ។
បន្ទាប់ពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានរំលាយដោយអំណាចសាលដីការបស់តុលាការកំពូល កាលពីពាក់កណ្ដាលខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំកន្លងទៅ ដោយចោទថាបានឃុបឃិតជាមួយបរទេសផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គេឃើញមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយចំនួនរបស់គណបក្សនេះបានរត់ភៀសខ្លួនទៅបរទេស ខណៈលោក កឹម សុខា មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងមួយរូប កំពុងជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារពីបទក្បត់ជាតិ។
ក្រុមមន្ត្រីដែលភៀសខ្លួនទៅបរទេសទាំងនោះ ភាគច្រើនបានចូលរួមជាមួយលោក សម រង្ស៊ី អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលបានលាលែងពីតំណែង ហើយក្រោយមក បានបង្កើតជាចលនាសង្គ្រោះជាតិ ដើម្បីទាមទារឲ្យមានការដោះលែងលោក កឹម សុខា និងទាមទារឲ្យមានការស្តាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងទាមទារឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរស់ឡើងវិញ ដើម្បីអាចចូលរួមការបោះឆ្នោត។
លោក សម រង្ស៊ី និងមន្ត្រីដែលកំពុងនៅបរទេសទាំងនោះ តែងលើកឡើងថា ការបោះឆ្នោតដែលមិនមានការចូលរួមពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺជាការបោះឆ្នោតដែលមិនស្របតាមច្បាប់ និងថា រដ្ឋាភិបាលដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតនោះ ក៏នឹងក្លាយជារដ្ឋាភិបាលមិនស្របច្បាប់ដូចគ្នា។
ទោះយ៉ាងណា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានអះអាងជាច្រើនដងថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី៦ នៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ នឹងនៅតែប្រព្រឹត្តទៅតាមការគ្រោងទុក បើទោះបីមិនមានអ្នកសង្កេតការណ៍ មិនមានគណបក្សប្រឆាំងចូលរួម ឬមិនមានការទទួលស្គាល់ពីក្រុមប្រទេសប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យធំៗមួយចំនួនក៏ដោយ៕