អង្គការតាមឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិបានវាយតម្លៃថា ឆ្នាំ២០២២ កន្លងទៅនេះត្រូវបានកត់សម្គាល់ដោយការបង្ក្រាប«យ៉ាងចាស់ដៃ»ដោយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទៅលើគណបក្សប្រឆាំងនិងសកម្មជនដីធ្លី មេដឹកនាំសហជីព សកម្មជនសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានសំខាន់ៗ។
របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សHuman Rights Watch ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីសប្តាហ៍មុនបានបង្ហាញថាតុលាការកម្ពុជាត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលប្រើប្រាស់ជាឧបករណ៍យកអ្នកដែលមានទស្សនៈផ្ទុយនឹងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនកាត់ទោសនិងដាក់ពន្ធនាគារ«ជាចង្កោម»។
របាយការណ៍បានបន្ថែមថា៖ «ព្រះរាជអាជ្ញាបានចោទប្រកាន់អ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងថាបានប្រព្រឹត្តបទល្មើស«ញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទល្មើសមានស្ថានទម្ងន់ទោស»ដោយគ្រាន់តែបានអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់ក្នុងការសម្តែងមតិ ការបង្កើតសមាគមនិងការជួបជុំជាសាធារណៈដោយសន្តិវិធី»។
មានប្រទេសជិត១០០ដែលអង្គការនេះពិនិត្យមើលការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្សដោយបានចេញផ្សាយ
នៅក្នុងរបាយការណ៍ពិភពលោកឆ្នាំ ២០២៣ ដែលមានកម្រាស់៧១២ទំព័រ។ ឆ្នាំកន្លងទៅនេះបានបង្ហាញនិន្នាការមិនល្អនៅតំបន់ជាច្រើនតាំងពីអាស៊ី មជ្ឈិមបូព៌ាដល់អឺរ៉ុបដោយសារមានការកើនឡើងនូវនិន្នាការនៃការដឹកនាំបែបផ្តាច់ការនិយម។ ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានិងកម្ពុជាមានកំណត់ត្រាមិនល្អបន្ថែមទៅនឹងប្រវត្តិមិនល្អស្រាប់។
អង្គការHuman Rights Watchបានបន្ថែមថា៖
«អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានលុបបំបាត់ចោលនូវអ្វីដែលនៅសេសសល់នៃសេរីភាពប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេស ដោយការយាយី គំរាមកំហែង និងកាត់ទោសអ្នកនយោបាយ និងសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង»។
អង្គការនេះបានកត់សម្គាល់ដល់ការបន្តការកាត់ក្តីសកម្មជនជាង១០០ នាក់ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការរំលាយ រួមទាំងជនជាប់ចោទ២៧ នាក់ដែលកំពុងនិរទេសខ្លួនក្រៅប្រទេសហើយដែលត្រូវបានកាត់ទោសដោយកំបាំងមុខ។
បញ្ហាជាច្រើនទៀតដែលអង្គការនេះសម្តែងការព្រួយបារម្ភមានការបន្តកាត់បន្ថយសេរីភាពប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងប្រទេសនិងការបង្ក្រាបលើកូដកម្មរបស់អតីតកម្មករក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូណាហ្កាវើលដ៍ដែលឈានទៅដល់ការចាប់ខ្លួន ឃុំឃាំងនិងកាត់ទោសសកម្មជនសហជីពរាប់សិបនាក់ពីបទធ្វើកូដកម្ម«ខុសច្បាប់»។
ប៉ុន្តែក្រសួងយុត្តិធម៌កម្ពុជាបានការពារចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងពេលកន្លងមកថាបានអនុវត្តតាមផ្លូវច្បាប់តែប៉ុណ្ណោះ។
លោក ជិន ម៉ាលីន រដ្ឋលេខាធិការនិងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌បានប្រាប់វីអូអេកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា៖
«វិធានការច្បាប់តាមនីតិវិធីតុលាការគឺជាមធ្យោបាយតែមួយគត់ក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ បើកាលណាប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ហើយគឺត្រូវអនុវត្តច្បាប់តាមផ្លូវនិងដំណើរការនីតិវិធីតុលាការហើយអ្នកពាក់ព័ន្ធត្រូវការពារខ្លួនតាមផ្លូវច្បាប់»។
រូបឯកសារ៖ លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានក្រោយបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំនៅក្រសួងយុត្តិធម៌ នាថ្ងៃទី២១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៧។ (កាន់ វិច្ឆិកា/VOA)
លោក ម៉ាលីន ដែលក៏ជាអនុប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាផងដែរបានហៅរបាយការណ៍របស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សHuman Rights Watch ថាបានធ្វើឡើងដោយមាន«លក្ខណៈនយោបាយ»និង«សងសឹក»រាជរដ្ឋាភិបាល។
លោកបានបន្ថែមថា៖
«បើមើលទៅលើវិធានការដែលគាត់រិះគន់ទៅលើវិធានការច្បាប់របស់សមត្ថកិច្ចក្នុងន័យការពារសកម្មជនទាំងអស់នោះគឺមិនមានមូលដ្ឋានផ្លូវច្បាប់ណាមួយដើម្បីដោះបន្ទុកនោះឡើយក្រៅតែពីអះអាងថាអ្នកទាំងហ្នឹងជាសកម្មជននយោបាយរីឯមូលដ្ឋានដោះបន្ទុកផ្លូវច្បាប់គឺអត់មានទេ»។
គណបក្សប្រឆាំងដែលនៅនីរទេសខ្លួនក្រៅប្រទេសបានចាត់ទុករបាយការណ៍របស់អង្គការHuman Rights Watch ថាមានលក្ខណៈ«ជាក់លាក់»ដោយមិនអាចប្រកែកបានឡើយចំពោះស្ថានការណ៍ដែលបានកើតមាននៅប្រទេសកម្ពុជា។
លោកអេង ឆៃអ៊ាងអនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលកំពុងរស់នៅនីរទេសខ្លួនក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកបានប្រាប់វីអូអេកាលពីថ្ងៃសុក្រសប្តាហ៍មុនថា៖
«របបលោកហ៊ុន សែនគាត់ប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ហ្នឹងដើម្បីមកបិទមាត់សំឡេងប្រឆាំងដែលមិនសម្រាប់តែនៅក្រៅប្រទេសទេ ទោះបីអ្នកនៅក្នុងប្រទេសដែលខិតខំតស៊ូនយោបាយដោយអហិង្សាក៏លោកហ៊ុន សែនមិនលើកលែងដែរ»។
រូបឯកសារ៖ លោក អេង ឆៃអ៊ាង អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានរំលាយ។ (ចាប ចិត្រា/VOA)
លោកអេង ឆៃអ៊ាងបានលើកឡើងពីករណីរបស់លោកគង់ គាំដែលបច្ចុប្បន្នជាឧត្តមទីប្រឹក្សានៃគណបក្សភ្លើងទៀនបានរងការគំរាមកំហែងពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនដោយសារការបញ្ចេញទស្សនៈនយោបាយរិះគន់គណបក្សកាន់អំណាច។
លោកអេង ឆៃអ៊ាងបានបន្ថែមថា៖
«ពេលខ្លះគាត់មិនត្រឹមតែប្រើតុលាការផ្ទាល់ទេគឺគាត់ប្រើប្រាស់អំណាចដោយផ្ទាល់តែម្តងក្នុងការកម្ទេចអ្នកណាដែលមានទស្សនៈផ្ទុយពីខ្លួន»។
លោកថេង សាវឿន ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធកសិករកម្ពុជា (CCFC) គឺជាអតីតអ្នកទោសម្នាក់ដោយសារតែបានតាមសង្កេតការណ៍លើសកម្មភាពរបស់អាជ្ញាធរបង្ក្រាបបាតុកម្មរបស់កម្មករកាលពីដើមឆ្នាំ២០១៤នៅជាយរាជធានីភ្នំពេញ។
លោកសាវឿនត្រូវបានអាជ្ញាធរប៉ូលិសរាជធានីភ្នំពេញកោះឲ្យចូលបំភ្លឺនៅសប្តាហ៍នេះពាក់ព័ន្ធនឹងការចែករំលែកវីដេអូចម្រៀងមួយដែលរំឭកដល់ការបង្ក្រាបកាលពី៩ឆ្នាំមុននោះ។ ប៉ុន្តែលោកបានលុបចោលវីដេអូនោះដោយសារមិនចង់មានបញ្ហាអ្វីច្រើនជាមួយនឹងអាជ្ញាធរ។
លោកបានប្រាប់វីអូអេថា៖
«ជាជំហររបស់ខ្ញុំការបង្ហោះនេះមិនមែនជាចេតនាញុះញង់អ្វីទេគឺយើងគ្រាន់តែចង់រំលឹកអំពីស្ថានភាព៩ឆ្នាំមុនហើយនឹងទាមទារឲ្យមានយុត្តិធម៌ក៏ដូចជាយើងជំរុញធ្វើម៉េចកុំឲ្យមានការប្រើប្រាស់នូវអំពើហិង្សាបន្តទៀតពីព្រោះយើងមិនចង់ឃើញហិង្សាបែបហ្នឹងទេ»។
លោកសាវឿនបានសម្តែងការព្រួយបារម្ភដែលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅតែមិនបានប្រសើរឡើង៖
«បើរដ្ឋនៅតែប្រើប្រាស់ការបង្ក្រាបឬក៏ការធ្វើទុកបុកម្នេញទៅលើសកម្មជនសហជីព ទៅលើសកម្មជនដីធ្លីហ្នឹងវាគឺជាការគួរឲ្យព្រួយបារម្ភហើយធ្វើឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជាហ្នឹងកាន់តែដុនដាបធ្លាក់ចុះបន្ថែមទៀត»។
កម្ពុជាគ្រោងនឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិនៅខែកក្កដាខាងមុខហើយបរិយាកាសនយោបាយនិងសិទ្ធិមនុស្សនៅពេលនេះក៏បានធ្វើឲ្យអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watchព្រួយបារម្ភផងដែរដោយសារការយាយីរំខានថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជា។
រាយការណ៍ដោយលោក ម៉ែន គឹមសេង