អ្នកកាសែតនៅប្រទេសកម្ពុជានៅបន្តប្រឈមមុខនឹងការយាយីផ្សេងៗ ដែលរួមមានវិធានការច្បាប់ និងការដកហូតអាជ្ញាបណ្ណ ក៏ដូចជាការគំរាមកំហែង និងអំពើហិង្សា។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់សមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ហៅកាត់ថា (Camboja)។
នៅក្នុងរបាយការណ៍ចេញផ្សាយជាភាសាអង់គ្លេសដែលមានកម្រាស់២៥ទំព័រស្តីពីស្ថានភាពសារព័ត៌មានកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០២២ Camboja បានកត់ត្រាករណីនៃការគំរាមកំហែងមានចំនួន៣៥ករណី ក្នុងនោះមានការវាយប្រហារលើរាងកាយ ការគំរាមប្រើអំពើហិង្សា ការរើសអើង ការចាប់ខ្លួន ការឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារ និងវិធានការច្បាប់ជាច្រើនទៀតប្រឆាំងនឹងអ្នកកាសែតចំនួន៥៤នាក់ កាលពីឆ្នាំ២០២២ ដោយផ្អែកលើសេចក្តីរាយការណ៍ព័ត៌មាន ការបង្ហោះសារលើប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងសង្គម ឯកសារតុលាការ និងការសម្ភាសន៍។
បើតាមរបាយការណ៍របស់ Camboja ចេញផ្សាយក្នុងសប្តាហ៍នេះ ចំនួនករណីដែលបានកត់ត្រាសរុបខាងលើ គឺទាបជាងករណីដែលបានកត់ត្រាទុកកាលពីមុនឆ្នាំ២០២២ ពោលគឺបានថយចុះ២៨ភាគរយ។
កាលពីមុនឆ្នាំ២០២២ Camboja បានកត់ត្រាទុកករណីនៃការយាយីចំនួន៤៩ករណី លើអ្នកកាសែតចំនួន៩៦នាក់។ របាយការណ៍បានរៀបរាប់ទៀតថា ខណៈអ្នកពាក់ព័ន្ធប្រហែលជា មើលឃើញសញ្ញានៃ ភាពប្រសើរឡើង Cambojaមានការពិបាកក្នុងការធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋាន។ និទណ្ឌភាព នៅតែមានសម្រាប់អ្នកដែលបានគំរាម ឬវាយប្រហារអ្នកកាសែត ហើយអ្នកកាសែតប្រាំពីរនាក់បន្តស្ថិតក្នុងពន្ធនាគារ និងការឃុំខ្លួនជាបណ្តោះអាសន្នដើម្បីរង់ចាំការកាត់ទោស គិតត្រឹមខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២។
របាយការណ៍របស់ Camboja ក៏បានកត់ត្រាករណីនៃការបិទប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យលេចធ្លោមួយក្នុងចំណោមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យផ្សេងទៀត នៅដើមឆ្នាំ២០២៣នេះ ដោយសំដៅទៅលើអង្គភាពព័ត៌មានសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ ហៅកាត់ថា (VOD)។
នាយកប្រតិបត្តិនៃសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា លោក ណុប វី ប្រាប់វីអូអេកាលពីថ្ងៃអង្គារថា អ្នកកាសែត ឬអង្គភាពព័ត៌មានអាចនឹងជួបបញ្ហាប្រឈមបន្ថែមទៀត នៅពេលដែលការបោះឆ្នោតជាតិកំពុងខិតចូលមកដល់។
លោកថ្លែងថា៖ «តាមរយៈការកត់ត្រារបស់យើង យើងមើលឃើញអំពីការទទួលនូវការលំបាកថ្មីៗបន្ថែមទៀត ជាពិសេសគឺទាក់ទងជាមួយនឹងស្ថានភាព នៅជិតដល់ពេលការបោះឆ្នោតខាងមុខហ្នឹង។ វាមានការប្រឈមថ្មីៗ អ៊ីចឹង ជាពិសេសដោយសារតែរឿងការដកអាជ្ញាបណ្ណ VOD ដកអីហ្នឹង វាធ្វើឱ្យកាន់តែមានការលំបាកទៅទៀតសម្រាប់កិច្ចការងារអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ដែលគាត់មិនអាចនឹងចូលរួមនៅក្នុងការអនុវត្តកិច្ចការងារវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានបានហ្នឹង»។
លោកបន្ថែមថា ជាមួយនឹងការវិវឌ្ឍថ្មីៗក្នុងវិស័យសារព័ត៌មាន ដូចយ៉ាងការគំរាមកំហែង ឬការវាយដំលើអ្នកកាសែតដោយគ្មានការនាំខ្លួនជនដៃដល់មកទទួលត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ សេរីភាពរបស់អ្នកសារព័ត៌មានក្នុងការអនុវត្តកិច្ចការប្រចាំថ្ងៃអាចប្រឈមនឹងសម្ពាធខ្លះ ជាពិសេសគឺពេលចុះយកព័ត៌មាន។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «អ្នកសារព័ត៌មានដែលកំពុងតែ នៅអាចអនុវត្តវិជ្ជាជីវៈបានគឺស្ថិតនៅក្នុងគំនាប ការរឹតត្បិតនៅក្នុងការអនុវត្តសេរីភាពរបស់ពួកគាត់ ដែលវានឹងមានផលប៉ះពាល់ខ្លះទៅដល់ ដំណើរការនៃការយកព័ត៌មាន ក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានជូនទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលដូចយើងដឹង ហើយនៅក្នុងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញយើងក៏មានចែងដែរ មាត្រា៤១អំពីរឿងការទទួលបានការផ្សព្វផ្សាយហ្នឹង»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ហើយយើងមានការពិបាក បើនៅក្នុងពេលដែលយើងខ្វះនូវប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យហ្នឹង ហើយនិងយើងមិនទទួលបាននូវការគាំពារឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ការការពារសុវត្ថិភាព សន្តិសុខឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ទេ ហើយមួយវិញទៀត បើសិនករណីនៃការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាលើអ្នកសារព័ត៌មាន ឬក៏អ្នកប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សាហ្នឹង មិនត្រូវបានអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួន ឬក៏ផ្តន្ទាទោស ទៅតាមផ្លូវច្បាប់ទេ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានលោក មាស សុភ័ណ្ឌ ប្រាប់វីអូអេតាមប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងតេឡេក្រាមថា អ្នកសារព័ត៌មាន និងអង្គភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា អាចបំពេញតួនាទីភារកិច្ច និងអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេ ដោយសេរីគ្រប់ច្រកល្ហក ដោយគ្មានការរារាំង ការគំរាមកំហែង ការរឹតត្បិត ឬការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដូចការលើកឡើងក្នុងរបាយការណ៍របស់ខេមបូចានោះទេ។
លោកបានបញ្ជាក់តាមសារតេឡេក្រាមតាមន័យដើមថា៖ « របាយការណ៍របស់ខេមបូចានេះ ជារបាយការណ៍ដែលគ្មានតម្លៃគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការយកមកធ្វើជាមូលដ្ឋានដើម្បីវាយតម្លៃចំពោះស្ថានភាពសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាបាននោះទេ ព្រោះរបាយការណ៍នេះ ជារបាយការណ៍មួយដែលប្រមូលព័ត៌មាន តែមួយជ្រុង ឬមួយផ្នែក និងមិនបានធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឲ្យបានស៊ីជម្រៅទៅលើស្ថានភាពទូទៅនៃវិស័យព័ត៌មាននៅកម្ពុជា មិនបានប្រមូលព័ត៌មាន និងសិក្សាស្រាវជ្រាវឱ្យបានច្បាស់លាស់អំពីសកម្មភាព ឬករណីនីមួយៗដែលបានកើតឡើងរវាងអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកពាក់ព័ន្ធនោះទេ គឺប្រមូលព័ត៌មានតែពីភាគីម្ខាង ហើយធ្វើការសន្និដ្ឋានដោយអវិជ្ជមាន។
លោកបានបន្ថែមថា នៅកម្ពុជាអង្គភាពសារព័ត៌មាន និងអ្នកសារព័ត៌មានប្រកបដោយភាពចម្រុះ និងទស្សនៈគ្រប់និន្នាការ មានចំនួនកើនឡើងជាលំដាប់ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ដែលបាននិងកំពុង បំពេញតួនាទីភារកិច្ចរបស់ពួកគេ យ៉ាងសកម្មក្នុងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន ឬធ្វើសេចក្ដីរាយការណ៍ព័ត៌មាន ដោយសេរី គ្រប់ពេលវេលា ដោយគ្មានការត្រួតពិនិត្យជាមុនឡើយ។
បើតាមលោក មាស សុភ័ណ្ឌ ការលើកឡើងក្នុងរបាយការណ៍ ដែលថាអ្នកសារព័ត៌មានដែលហ៊ានរិះគន់លើបញ្ហានានាដែលកើតឡើងនៅកម្ពុជាត្រូវបានធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ជាការចោទប្រកាន់ដោយគ្មានមូលដ្ឋាន និងគ្រាន់តែជាការបិទបាំងនូវគោលបំណងទុច្ចរិត របស់ពួកគេ ឬក្រុមរបស់ពួកគេតែប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកសារព័ត៌មាន ឬអង្គភាពសារព័ត៌មាន ដែលប្រព្រឹត្តអំពើទាំងឡាយណាដែលផ្ទុយនឹងច្បាប់ គឺត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះអំពើដែលខ្លួនបានប្រព្រឹត្តខុស។
លោកបញ្ជាក់បន្ថែមតាមន័យដើមថា៖ «បន្ថែមពីនេះការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពរបស់អ្នកសារព័ត៌មាន ឬអង្គភាពសារព័ត៌មាន គឺក៏ត្រូវគោរពសិទ្ធិសេរីភាពរបស់អ្នកដទៃផងដែរ។ ដូច្នេះការអនុវត្តវិធានការណាមួយទៅលើអ្នកសារព័ត៌មាន ឬអង្គភាពសារព័ត៌មានដែលបានប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ ទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់ដែលមានជាធរមាន ដោយផ្អែកលើអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ ពុំមែនជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ គំរាមកំហែង ឬរឹតត្បិតសេរីភាព របស់អ្នកសារព័ត៌មាន ឬអង្គភាពសារព័ត៌មាន ដូចការលើកឡើងនោះទេ»។
ទោះយ៉ាងណា របាយការណ៍របស់ Camboja បានរកឃើញផងដែរថា អង្គភាពព័ត៌មានឯករាជ្យ ងាយនឹងប្រឈមមុខនឹងការរើសអើងដោយគ្មានហេតុផល ការគំរាមកំហែង និងសកម្មភាពផ្សេងៗទៀត។ ទាំងអស់នោះ គឺមានចាប់តាំងពីអ្នកកាសែតត្រូវបានគេហាមមិនឱ្យចូលរួមព្រឹត្តិការណ៍ណាមួយ ឬត្រូវបានគេនិយាយមាក់ងាយនៅសន្និសីទកាសែត ហើយវិធានការខ្លាំងជាងនេះ គឺមានដូចជាក្រសួងព័ត៌មាន លុបចោលអាជ្ញាបណ្ណប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ ហើយនៅក្នុងករណីភាគច្រើន គឺគ្មានការបញ្ជាក់រឿងហេតុឱ្យច្បាស់នៅពីក្រោយការសម្រេចចិត្តនោះទេ ហើយក៏គ្មានអ្វីសម្រាប់ជាការជួយដល់អ្នកកាសែត ឬអង្គភាពព័ត៌មានទាំងនោះដែរ។
របាយការណ៍លើកឡើងថា នៅក្នុងបរិយាកាសដែលមានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសេរីពិតប្រាកដ រាល់អ្នកកាសែតទាំងអស់គួរតែត្រូវបានផ្តល់ឱ្យនូវសិទិ្ធ និងសេរីភាពដូចគ្នា។ របាយការណ៍បន្ថែមថា៖ «អ្នកកាសែតនៅកម្ពុជាបន្តធ្វើការងារ ទាំងមានការភ័យខ្លាចពីការបាត់បង់ការងារ ហិង្សាលើរាងកាយ និងការចាប់យកទៅឃុំក្នុងពន្ធនាគារ»។
របាយការណ៍សង្កត់ធ្ងន់ថា៖ «មិនគួរមាននរណាម្នាក់ត្រូវចំណាយពេលរាប់ខែក្នុងពន្ធនាគារ ចំពោះការអនុវត្តវិជ្ជាជីវៈខាងសារព័ត៌មាននោះទេ»៕