អាជ្ញាធរមីនកម្ពុជាបានឱ្យដឹងថា ជនរងគ្រោះដោយសារមីននិងសំណល់ជាតិផ្ទុះពីសង្រ្គាម បានថយចុះ ២៥% ដោយក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នេះ ពលរដ្ឋស្លាប់និងរងរបួសមានសរុបចំនួន ៣០ នាក់ ថយចុះពី ៤០ នាក់ កាលពីឆ្នាំ ២០២២។ ចំនួនអ្នកស្លាប់ក៏ថយចុះពី ១០ នាក់ ក្នុងឆ្នាំ ២០២២ មកត្រឹម ៤ នាក់ ក្នុងឆ្នាំ ២០២៣។ នេះបើតាមលោក លី ធុជ ទេសរដ្ឋមន្រ្តីនិងជាអនុប្រធានទី ១ អាជ្ញាធរមីន។
បើតាមអាជ្ញាធរមីន ក្នុងរយៈពេល ១១ ខែ ឆ្នាំ ២០២៣ អាជ្ញាធរមីនបានបោសសម្អាតផ្ទៃដីដែលមានមីន និងសំណល់ជាតិផ្ទុះពីសង្រ្គាម ប្រមាណ ៣០០០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡាសម្រាប់ឱ្យពលរដ្ឋបង្កបង្កើនផល ដោយក្នុងនោះផ្ទៃដីមានមីនដែលត្រូវបានបោសសម្អាតរួចមីនគឺជាង ២០០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា។
ចំនួនជនរងគ្រោះថយចុះគឺដោយសារប្រតិបត្តិករដោះមីនទាំងជាតិ និងអន្តរជាតិបានអប់រំផ្សព្វផ្សាយពលរដ្ឋបានច្រើន ស្របពេលរដ្ឋាភិបាលដាក់ចេញផែនបោសសម្អាតផ្ទៃដីមានមីន ឆ្នាំ ២០២៣ ទំហំ ៣៥៦ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ដែលជាផែនការប្រចាំឆ្នាំធំជាងគេក្នុងរយៈពេល ៣០ ឆ្នាំ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩២។ នេះបើតាមលោក លី ធុជ។
លោកបន្តថា ការធ្វើការរួមគ្នារបស់ប្រតិបត្តិករដោះមីនប្រមាណ ៥០០០ នាក់ ដែលរួមទាំងប្រតិបត្តិករជាតិ ប្រតិបត្តិករអន្តរជាតិ និងអង្គការដោះមីននានា ដែលកំពុងដោះមីនក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានធ្វើឱ្យចំនួនអ្នករងគ្រោះនិងអ្នកស្លាប់ថយចុះច្រើន។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «ការចូលរួម រួមគ្នាហ្នឹង បានធ្វើឱ្យគ្រោះថ្នាក់ថយចុះច្រើន។ យើងមានការអប់រំនៅតាមមូលដ្ឋាន បណ្តុះបណ្តាល ណែនាំដល់ថ្នាក់មូលដ្ឋានរបស់យើងហ្នឹងច្រើនណាស់។ អ៊ីចឹងនេះជាលទ្ធផលល្អ ដែលជាការលើកទឹកចិត្ត។ យើងខិតខំបន្តទៀត ខំបោសសម្អាតឱ្យអស់ គឺអស់មានគ្រោះថ្នាក់ហើយ»។
លោកថា គ្រាប់បែកចង្កោម និងសំណល់ជាតិផ្ទុះពីសង្គ្រាមផ្សេងទៀត ដែលមាននៅពាសវាលពាសកាលក្នុងខេត្តរតនគិរី មណ្ឌលគិរី ស្ទឹងត្រែង និងខេត្តក្រចេះជាដើម ក៏ប្រតិបត្តិករមីនបន្តការយកចិត្តទុកក្នុងការបោសសម្អាតជាបន្តបន្ទាប់ផងដែរ។
បើតាមលោក លី ធុជ គិតត្រឹមពេលនេះ ផ្ទៃដីមានមីនដែលត្រូវបានបោសសម្អាតក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ មានប្រមាណ ២០០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ដោយតួលេខនេះនៅរង់ចាំបូកសរុបបន្ថែម ដោយប្រតិបត្តិករមួយចំនួន ដែលកំពុងបង្ហើយសកម្មភាពដោះមីន សម្រាប់ផែនការឆ្នាំនេះ។
លោកថ្លែងថា៖ «ហើយរហូតដល់ពេលនេះ យើងជោគជ័យធំធេង ហើយយើងបានជាង ២០០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ហើយ…អស់ហើយ ឆ្នាំ ២០២៣។ អ៊ីចឹងសរុបមកចុងឆ្នាំ ២០២៣ យើងគិតទូទាំងប្រទេសយើងមាន ១៨ រាជធានី ខេត្ត ដែលយើងថា ជាខេត្តអស់មីន»។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានកំណត់គោលដៅឆ្ពោះទៅរកការសម្រេច «កម្ពុជាគ្មានមីនឆ្នាំ២០២៥»។ ក្នុងឆ្នាំ ២០២២ និង ២០២៣ នេះ រដ្ឋាភិបាលប្រកាសថា រាជធានី -ខេត្តចំនួន ១៨ «អស់មីន» និងបានដាក់ផែនការសម្អាតមីន នៅក្នុងខេត្តចំនួន ៧ ទៀត ដែលរួមមានខេត្តកោះកុង ពោធិ៍សាត់ បាត់ដំបង់ បៃលិន បន្ទាយមានជ័យ ឧត្តរមានជ័យ និងខេត្តព្រះវិហារ។ នេះបើតាម លោក លី ធុជ និងសារលិខិតរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក ហ៊ុន សែន នាពេលប្រារព្ធខួបលើកទី ២៤ ឆ្នាំ នៃទិវាជាតិយល់ដឹងអំពីមីន កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៣។
ចំពោះរាជធានី-ខេត្តដែលបានប្រកាសថា «អស់មីន» រួមមាន ខេត្តស្ទឹងត្រែង កែប ព្រៃវែង ព្រះសីហនុ រាជធានីភ្នំពេញ កណ្តាល ត្បូងឃ្មុំ កំពង់ចាម ស្វាយរៀង កំពង់ឆ្នាំង តាកែវ កំពត មណ្ឌលគិរី និងខេត្តកំពង់ស្ពឺជាដើម។
រូបឯកសារ៖ អ្នកដោះមីនម្នាក់កំពុងប្រតិបត្តិការនៅមណ្ឌលដោះមីនក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១១។
លោក លី ធុជ បានឱ្យដឹងទៀតថា ផ្ទៃដីមានមីន សល់មានប្រមាណ ៣០០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡាដែលត្រូវបោសសម្អាតឱ្យអស់ត្រឹមឆ្នាំ ២០២៥ ស្ថិតក្នុងខេត្តចំនួន ៧ ជាតំបន់អតីតសមរភូមិ តំបន់ព្រៃភ្នំ និងជាប់ព្រំប្រទល់ថៃ។
លោកថា៖ «បើយើង ២០២៣ នេះ ជោគជ័យជាស្ថាពរទៅ យើងនៅសល់ប្រហែលប្រមាណ ៣០០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា សម្រាប់ពីរឆ្នាំទៀត … សម្រាប់ពីរឆ្នាំខាងមុខនេះ ២០២៤ [និង] ២០២៥។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងកត់សម្គាល់ គឺតំបន់នៅសេសសល់គឺតំបន់នៅតាមខេត្តជាប់ព្រំប្រទល់ថៃ»។
លោក លី ធុជ ថា ជារឿយៗគ្រោះថ្នាក់នេះក៏កើតឡើងដោយការធ្វេសប្រហែសរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនផងដែរ ដូចជាការយកមីនមិនទាន់ផ្ទុះ មកកែច្នៃជាឧបករណ៍នេសាទ ឬធ្វើជាកាំបិតជាដើម។ ដូច្នេះលោកអំពាវនាវដល់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យប្រុងប្រយ័ត្ន និងត្រូវរាយការណ៍មកអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ពេលប្រទះឃើញគ្រាប់មីន និងគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះ។
បើតាមការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានជាបន្តបន្ទាប់លើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់អាជ្ញាធរមីន ជនរងគ្រោះដោយសារមីននិងសំណល់ជាតិផ្ទុះពីសង្រ្គាម កើតឡើងនៅពេលដែលពួកគេមួយចំនួនបើកបរត្រាក់ទ័រភ្ជួរដីចម្ការ និងដីក្បែរភូមិ ដែលប៉ះមីន ទើបបណ្ដាលឱ្យផ្ទុះមីនខូចខាតត្រាក់ទ័រ និងរងរបួស។ អ្នកខ្លះទៀតដើរចូលព្រៃគាស់គល់ឈើចំព្រៃចម្ការមីន និងដើរជាន់មីនក្នុងចម្ការដំឡូង។
អាជ្ញាធរមីនក៏បានផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន កាលពីថ្ងៃទី ២៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២៣ ថា គិតចាប់ពីខែមករាដល់ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៣ ផ្ទៃដីទំហំប្រមាណ ៣០០០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡាត្រូវបានបោសសម្អាតសម្រាប់យកទៅប្រើប្រាស់ និងបង្កបង្កើនផលដោយក្នុងនោះ មីនប្រឆាំងមនុស្សចំនួនជាង ១លាន ១៧ម៉ឺនគ្រាន់ មីនប្រឆាំងរថក្រោះចំនួនជាង ២ម៉ឺន ៦ពាន់គ្រាប់ និងសំណល់ជាតិផ្ទុះពីសង្រ្គាម រាប់បញ្ចូលទាំងគ្រាប់បែកចង្កោមចំនួនជាង៣លាន ១សែនគ្រាប់ ត្រូវបានរកឃើញ និងបំផ្លាញចោល។
អាជ្ញាធរមីនតែងតែអំពាវនាវដល់ប្រជាពលរដ្ឋសូមកុំចូលទៅតំបន់ណាដែលមិនដឹងប្រវត្តិច្បាស់លាស់ និងត្រូវសាកសួរអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមុនចូលតំបន់ទាំងនោះ និងសូមកុំប៉ះពាល់នៅពេលឃើញមីននិងគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះ ដោយត្រូវរាយការណ៍ជាបន្ទាន់ដល់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច និងប្រតិបត្តិករបោសសម្អាតមីនដែលនៅជិតទីនោះ ដើម្បីយកគ្រាប់ទាំងនោះទៅកម្ទេចចោល។
លោក អាគី រ៉ា ប្រធានអង្គការដោះមីនកម្ពុជា (Cambodia Self Help Demining ឬCSHD) ឬគេស្គាល់ឈ្មោះថា អង្គការអាគីរ៉ា ប្រាប់វីអូអេថា ការអប់រំដល់ពលរដ្ឋ គឺជាកត្តាសំខាន់ ដែលធ្វើឱ្យពលរដ្ឋច្រៀសផុសពីគ្រោះថ្នាក់។ លោកថា ពលរដ្ឋរងគ្រោះ ដោយសារពលរដ្ឋទាំងនោះចូលទៅតំបន់ព្រៃភ្នំ និងខ្លះឈូសឆាយដីព្រៃដែលមិនទាន់សម្អាតមីន និងមិនទាន់មានដាក់ស្លាកសញ្ញាសម្គាល់ បើទោះបីជាប្រតិបត្តិករមីននិងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានអប់រំ និងហាមឃាត់ក្តី។
លោកថ្លែងថា៖ «ការអប់រំ រាល់ថ្ងៃ គាត់យល់បានច្រើន កាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់បានច្រើន។ បើសិនជាយើងអត់អប់រំទេ គ្រោះថ្នាក់មានច្រើន។ កាលពីមុន[មានអ្នករបួស និងស្លាប់] គឺរហូតដល់រាប់រយនាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ ដល់ឥឡូវកាត់បន្ថយកាន់តែថយចុះ តិចទៅៗ»។
លោក អាគី រ៉ា បន្ថែមថា ការដោះមីនក៏ប្រឈមមួយចំនួនផងដែរ ដោយសារកាលពីឆ្នាំ ២០២២ បុគ្គលិកជំនាញដោះមីនរបស់អង្គការលោកដែលបានចុះទៅប្រតិបត្តិការបោសសម្អាត និងដោះមីននៅក្នុងឃុំមរកត ស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ ហើយរងគ្រោះស្លាប់ ៣ នាក់ និងម្នាក់រងរបួសធ្ងន់ដោយសារផ្ទុះមីនតោនច្នៃ៕