តុលាការរាជធានីភ្នំពេញនៅថ្ងៃអង្គារ បានបញ្ចប់សវនាការសួរដេញដោលជនជាប់ចោទចំនួន១០រូបដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងការតវ៉ាទាមទារឲ្យដោះលែងមេដឹកនាំសហជីពលោករ៉ុង ឈុន ដែលត្រូវអាជ្ញាធរចាប់យកមកផ្តន្ទាទោសបន្ទាប់ពីលោកចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រិះគន់ពីភាពមិនប្រក្រតីនៃការកំណត់ខណ្ឌសីមាកម្ពុជាវៀតណាម នៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ។
នៅក្នុងសំណុំរឿងតវ៉ាប្រឆាំងការចាប់ខ្លួនលោករ៉ុង ឈុននេះ មានសកម្មជនជាជនជាប់ចោទទាំងអស់១៥នាក់ដែលរួមមាន ឈួ ផេង ជុំ ពុទ្ធី គង់ សំអាន មាន ព្រហ្មមុនី មួង សុភ័ក្ត្រកើត សារ៉ាយ ថា ឡាវី អេង ម៉ាឡៃ ឈឿន ដារ៉ាវី ហ៊ុន វណ្ណៈ និងអ្នកនៅក្រៅប្រទេសរួមមានសេង ម៉េងប៊ុនរ៉ុង អ៊ូ ច័ន្ទឫទ្ធិគង់ សភា ហូរ វ៉ាន់ និងលោកហុង លីម។
ក្នុងបន្ទប់សវនាការដែលបានធ្វើឡើងជាង៣ម៉ោងនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញជនជាប់ចោទដែលជាសកម្មជនសំខាន់ៗ២រូបនៃក្រុមយុវជនខ្មែរថាវរៈគឺលោក ហ៊ុន វណ្ណៈ អាយុ៣៩ឆ្នាំ និងកញ្ញាឈឿន ដារ៉ាវីអាយុ៣១ឆ្នំាត្រូវអង្គសវនាការសួរដេញដោលពីសកម្មភាពរបស់ពួកគេក្នុងការបង្កើតនិងប្រភពថវិកាក្រុមខ្មែរថាវរៈនិងការចូលរួមតវ៉ាជាមួយប្រជាពលរដ្ឋនិងសកម្មជនផ្សេងទៀតដើម្បីទាមទារឲ្យដោះលែងលោករ៉ុង ឈុន។
រូបឯកសារ៖ លោក រ៉ុង ឈុន ប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជា ប្រើមីក្រូនិយាយ ក្នុងអំឡុងពេលធ្វើបាតុកម្មមួយក្នុងជម្លោះរវាងកម្មករ និងម្ចាស់រោងចក្រ នៅក្បែរគេហដ្ឋានរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០។ (AP)
សកម្មជនទាំងពីរនាក់ក៏ត្រូវបានចៅក្រមជំនុំជម្រះសួរអំពីអង្គហេតុផ្សេងទៀតទាក់ទិនទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេជាមួយអតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សជំទាស់មួយចំនួនក្នុងនោះមានលោកហូរ វ៉ាន់ លោក អ៊ូ ច័ន្ទឫទ្ធិនិង គង់ សភានិងជនជាប់ចោទដែលបង្ហាញខ្លួនក្នុងសវនាការនិងការមកដល់នៃព្រះសង្ឃចំនួន៨អង្គដែលនិមន្តពីខេត្តបាត់ដំបងមកទីក្រុងភ្នំពេញក្នុងបំណងចូលរួមស្វែងរកយុត្តិធម៌ឲ្យលោករ៉ុង ឈុន តែត្រូវបានបញ្ជូនទៅកាន់ខេត្តបាត់ដំបងវិញនិងការបង្កើតក្រុមឆ្លើយឆ្លងចំនួនពីរលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក។
ដោយឡែកកញ្ញា ដារ៉ាវី ត្រូវចៅក្រមជំនុំជម្រះសួរនាំអំពីឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកជាច្រើនដែលត្រូវអាជ្ញាធររឹបអូសពីបន្ទប់ជួលមួយក្នុងបូរីឈូកវ៉ា២រួមមានម៉ាស៊ីនថតរូបឧបករណ៍ថតសំឡេង អំពូល LED និងឧបរកណ៍បញ្ចាំងរូបភាពដែលកញ្ញា ដារ៉ាវីថាប្រើប្រាស់ក្នុងស្ទូឌីយោ និងដើម្បីដំណើរការកម្មវិធីផ្សេងទៀតដូចជាការផ្សាយផ្ទាល់តាមហ្វេសប៊ុកជាដើម។
ទាំងលោកហ៊ុន វណ្ណៈ និងកញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី ត្រូវបានចៅក្រមជំនុំជម្រះលោក ទិត សុធីបូរ៉ាឆាតចោទសួរថាតើព្រមទទួលយកការចោទប្រកាន់ចំពោះសកម្មភាពដែលខ្លួនបានចេញតវ៉ាកន្លងមកទេ។
ក៏ប៉ុន្តែសកម្មជនទាំងពីរឆ្លើយថាពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសញុះញង់ដូចការចោទប្រកាន់របស់តុលាការហើយថាសកម្មភាពរបស់ពួកគេធ្វើឡើងក្នុងបុព្វហេតុសិទ្ធិមនុស្សពោលគឺការរកយុត្តិធម៌ជូនលោករ៉ុង ឈុន ដែលបានធ្វើការជួយសង្គ មតែបែររងភាពអយុត្តិធម៌ដោយការចាប់ខ្លួនពីសំណាក់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចទៅវិញ។
រូបឯកសារ៖ កញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី សមាជិកយុវជនខ្មែរថាវរៈ ដែលត្រូវបានឃាត់ខ្លួន នៅមុខសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី១៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២០។ (ហ៊ុល រស្មី/វីអូអេ)
នៅក្រោយការសួរដេញដោលលោក ហ៊ុន វណ្ណៈ និងកញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី តំណាងអយ្យការលោកសំម ឬទ្ធីវាសនាបានស្នើឲ្យតុលាការរក្សាការចោទប្រកាន់លើជនជាប់ចោទទាំងអស់ដែលក្នុងនោះមានអតីតព្រះសង្ឃមួយអង្គគឺលោក កើត សារ៉ាយ។
ក្នុងការស្នើសុំឲ្យតុលាការរក្សាបទចោទប្រកាន់នោះតំណាងអយ្យការបានចោទប្រកាន់លោកឈួ ផេង និងជុំ ពុទ្ធីថា បានទទួលថវិកាពីអតីតតំណាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិគឺលោក ហូរ វ៉ាន់ លោកអ៊ូ ច័ន្ទឫទ្ធិ និងលោកគង់ សភា ដើម្បីប្រមូលផ្តុំប្រជាពលរដ្ឋឲ្យមកតវ៉ាទាមទារដោះលែងលោក រ៉ុង ឈុន។
លោកអយ្យការបានចោទប្រកាន់ជនជាប់ចោទមួយចំនួនទៀតថាបានធ្វើសកម្មភាពផ្សាយផ្ទាល់ (live) តាមហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួនដើម្បីផ្សព្វផ្សាយឲ្យមានចលាចលនិងការភាន់ច្រឡំពាក់ព័ន្ធនឹងការចាប់ខ្លួនលោក រ៉ុង ឈុន។
យ៉ាងណាក៏ដោយភាគច្រើននៃជនជាប់ចោទទាំងអស់ចំនួន១០នាក់ដែលមានវត្តមានក្នុងតុលាការបានប្រកែកមិនទទួលយកការចោទប្រកាន់រៀងៗខ្លួននិងមួយចំនួនទៀតស្នើឲ្យតុលាការកាត់ក្តីដោយឯករាជ្យនិងទៅតាមនីតិវិធីត្រឹមត្រូវមួយ។
រថយន្តដឹកជនជាប់ចោទក្នុងសំណុំរឿងលោក រ៉ុង ឈុន និងអ្នកជាប់ឃុំដទៃទៀតចាកចេញពីសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទី៣១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១។ (ហ៊ុល រស្មី/វីអូអេ)
លោក ហ៊ុន វណ្ណៈ ប្រាប់តុលាការថា៖ «ខ្ញុំសុំបដិសេធ។ ខ្ញុំបាទមិនដឹងថាតុលាការមានតម្រុយអីចោទខ្ញុំបាទមានបទល្មើសញុះញង់»។
លោកចៅក្រម ទិត សុធីបូរ៉ាឆាត ក៏តបថា៖ «នេះហើយទើបតុលាការធ្វើការជំនុំជម្រះ»។
កញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី បានលើកឡើងក្នុងពេលបញ្ចប់សវនាការថា៖ «បើសិនជាចង់យកទោសដាក់តែខ្ញុំម្នាក់ឯង...ព្រោះខ្ញុំមិនដែលរំពឹងយុត្តិធម៌ពីសង្គមអយុត្តិធម៌ទេ។ សុំឲ្យតុលាការពង្រឹងច្បាប់មានឯករាជ្យព្រោះពេលនេះមិនអាចទទួលបានយុត្តិធម៌ទេ។ ខ្ញុំដឹងលទ្ធផល»។
កញ្ញា អេង ម៉ាឡៃ បានត្អូញត្អែរអំពីស្ថានភាពលំបាកនៃការរស់នៅក្នុងពន្ធនាគារដែលមានលក្ខណៈចង្អៀតណែន និងមានការប្រើប្រាស់សម្តីគំរាមកំហែងពីមន្ត្រីពន្ធនាគារ។ កញ្ញានិយាយថា៖ «សុំកុំធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសកម្មជន»។ កញ្ញាបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំសូមអង្វរឈប់ធ្វើបាបខ្ញុំទៅ។ ពួកខ្ញុំជាប់គុកដោយសារតុលាការខ្វះឯករាជ្យភាព»។
ចំណែកលោក ឈួ ផេង និងលោក ជុំ ពុទ្ធី អតីតសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានសំណូមពរលោកចៅក្រមទិត សុធីបូរ៉ាឆាតឲ្យ «តុលាការអនុវត្តកាត់រឿងក្តីដោយយុត្តិធម៌» និង«សុំឲ្យតុលាការទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់»។
អតីតព្រះសង្ឃ កើត សារ៉ាយ បានស្នើសុំឲ្យតុលាការបន្តឃុំខ្លួនលោកតែឯង ជំនួសឲ្យលោកកញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី និងកញ្ញា អេង ម៉ាឡៃប្រសិនបើតុលាការសម្រេចផ្តន្ទាទោសនិងតម្រូវឲ្យស្ថិតក្នុងពន្ធនាគារ។ លោកថាសុំទទួលយកទោសពីសកម្មជនយុវតីពីររូបនេះដោយលើកហេតុផលថាយុវតីទាំងពីររូបនោះមានបញ្ហាសុខភាពនិងត្រូវការថែទាំឪពុកម្តាយដែលមានវ័យជរា។
ក្នុងសម្លៀកបំពាក់អ្នកជាប់ឃុំលោក កើត សារ៉ាយ និយាយថា៖ «ខ្ញុំសំណូមពរស្នើលោកចៅក្រមតើខ្ញុំអាចជាប់ជំនួសបានទេ?»។
ដោយឡែកលោក មាន ព្រហ្មមុនី អនុប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរបានថ្លែងអរគុណអ្នកចូលរួមឃ្លាំមើលសវនាការដែលមានមន្ត្រីស្ថានទូតមួយចំនួនអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនិងអ្នកសារព័ត៌មាន។ លោកលើកឡើងថា៖ «ខ្ញុំថ្លែងអរគុណច្រើនដែលចូលរួមស្តាប់សវនាការរឿងដែលអយុត្តិធម៌នេះ»។
បន្ទាប់ពីស្តាប់សំណូមពររបស់ជនជាប់ចោទទាំងអស់នោះលោក ទិត សុធីបូរ៉ាឆាត បានប្រកាសថាសាលក្រមសម្រាប់ជនជាប់ទាំងអស់នឹងត្រូវប្រកាសនៅថ្ងៃទី២៨ ខែកញ្ញាខាងមុខ។
នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាអ្នកស្រី ចក់ សុភាព ដែលចូលរួមតាមដានសវនាការនៅថ្ងៃអង្គារនេះបានពិនិត្យឃើញថាគ្មានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ដែលអាចយកមកគាំទ្រការចោទប្រកាន់លើជនជាប់ទាំងអស់នោះដែលអ្នកស្រីយល់ថាបានប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការសម្តែងមតិនិងជួបជុំដោយសន្តិវិធី។ អ្នកស្រីបន្ថែមថាក្នុងសំណុំរឿងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សនិងនយោបាយនេះការសម្រេចក្តីដោយយុត្តិធម៌របស់តុលាការគឺជាអ្វីដែលពិបាកក្នុងការធ្វើសេចក្តីអធិប្បាយ។
អ្នកស្រី ចក់ សុភាព បញ្ជាក់ថា៖ «យើងឃើញហើយជាញឹកញយចំពោះករណីឬក៏សំណុំរឿងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សឬក៏សកម្មជននយោបាយហ្នឹងគឺភាគតិចមែនទែនឬក៏ស្ទើរតែមិនមានដែលពួកគាត់នឹងត្រូវទទួលបាននូវយុត្តិធម៌ទទួលបាននូវការលើកលែងទោសហ្នឹងគឺកម្រមែនទែន។ ចឹងខ្ញុំមិន...យើងយើងមិនអាចរំពឹងថាយ៉ាងម៉េចទេសំខាន់ថាតើតុលាការនឹងសម្រេចសាលក្រមហ្នឹងដោយផ្អែកទៅលើអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ហ្នឹងយ៉ាងណា?»។
អ្នកស្រី ឆេង សុវណ្ណា អាយុ ៤១ ភរិយារបស់លោក ជុំ ពុទ្ធី និយាយជាមួយអ្នកកាសែតក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី៣១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១។ (ហ៊ុល រស្មី/វីអូអេ)
នៅក្រៅអគារតុលាការរាជធានីភ្នំពេញអ្នកស្រី ឆេង សុវណ្ណា អាយុ៤១ឆ្នាំ ជាភរិយាលោកជុំ ពុទ្ធីប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិកថាតុលាការហាក់រងសម្ពាធក្នុងការកាត់ក្តីដូច្នេះ អ្នកស្រីមិនមានសង្ឃឹមច្រើនទេថាស្វាមីនឹងទទួលបានការកាត់សេចក្តីដោយឥតលម្អៀង។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំយល់ឃើញថា តុលាការនៅស្រុកខ្មែរនេះមើលទៅគាត់ដូចជាគ្មានការមោះមុតក្នុងការកាត់ទោសខ្លួនឯងទេ។ ខ្ញុំមើលទៅដូចគាត់មានសម្ពាធអ្វីម្យ៉ាងដោយថា ខ្លាចថានយោបាយកាលណាតែដោះលែងមកខ្លាចគាត់បង្កើតបក្សមកវាមានបក្សប្រឆាំងចឹងខាងបក្សប្រជាជនគាត់តែងតែបារម្ភគាត់មិនចង់ឲ្យមានបក្សប្រឆាំងកើតឡើង។ នេះមានន័យថាគាត់មិនចង់ឲ្យមានពហុបក្ស»។
ក្នុងសវនាការនៅថ្ងៃអង្គារនេះក្រុមមេធាវីបួនរូបដែលការពារក្តីឲ្យជនជាប់ចោទទាំងអស់ដែលបង្ហាញខ្លួនក្នុងបន្ទប់តុលាការបានពន្យល់ប្រាប់អង្គសវនាការថាកូនក្តីពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋពាក់ព័ន្ធនឹងការញុះញង់ទេដោយថាសកម្មភាពនោះកើតចេញពីឆន្ទៈក្នុងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិប្រមូលផ្តុំសម្តែងមតិដោយសន្តិវិធីដែលការពារដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លោកមេធាវី សំ ចំរើន ដែលការពារក្តីឲ្យសកម្មជនទាំងនោះបានប្រាប់ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះថា៖ «គាត់ធ្វើដោយសារមិនសប្បាយចិត្តព្រោះឃើញការបំពានសិទ្ធិអ្នកដទៃ»។ លោកបន្ថែមថា៖ «អាឆន្ទៈនេះជាបទល្មើសទេ? អត់ទេ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយតំណាងអយ្យការលោក សំម ឬទ្ធីវាសនា បានការពារយ៉ាងដាច់អហិង្កានូវវិធានការរបស់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនិងមន្ត្រីតុលាការក្នុងការនាំជនជាប់ចោទខាងលើយកមកកាត់ទោសដោយអះអាងថាពួកគេពិតជាបានធ្វើសកម្មភាពមានធាតុផ្សំបង្កជាបទល្មើសញុះញង់ព្រោះការតវ៉ាកន្លងមកធ្វើឡើងដោយមានការគាំទ្រថវិកាពីជនជាប់ចោទមួយចំនួនដែលរត់គេចចេញពីប្រទេសកម្ពុជាហើយសកម្មភាពតវ៉ានោះក៏ធ្វើឡើងដោយមិនសុំការអនុញ្ញាតពីរដ្ឋអំណាចនិងខុសពីទីតាំងដែលចាត់ចែងដោយអាជ្ញាធរ ដូចជាទីលានប្រជាធិបតេយ្យជាដើម៕