នៅពេលមានអរិភាពស្រួចស្រាវខាងភូមិសាស្ត្រនយោបាយរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រទេសចិន និងប្រទេសរុស្ស៊ី ប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូណេស៊ីលោក Joko Widodo បានអំពាវនាវដល់មេដឹកនាំប្រទេសទាំងនេះឱ្យបន្ថយភាពតានតឹង និងបញ្ចៀសកុំឱ្យមានជម្លោះក្នុងតំបន់។
ថ្លែងកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី ៧ ខែកញ្ញា ក្នុងទីក្រុងហ្សាការតា ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី នៅពេលបើកកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ា ដែលមានការចូលរួមពីសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬអាស៊ាន (ASEAN) និងប្រទេសជាដៃគូរបស់ខ្លួនគឺ សហរដ្ឋអាមេរិក ចិន រុស្ស៊ី អូស្ត្រាលី ឥណ្ឌា ជប៉ុន នូវែលហ្សេឡង់ និងប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង ប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូណេស៊ីលោក Joko Widodo បានគូសបញ្ជាក់ពីតម្រូវការស្ថិរភាពសម្រាប់តំបន់នេះដើម្បីបន្តសន្តិភាពនិងភាពសំបូររុងរឿងជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយរបស់ខ្លួន។
លោក Widodo បាននិយាយថា៖ «មនុស្សគ្រប់គ្នានៅក្នុងសាលប្រជុំនេះមានការទទួលខុសត្រូវដូចគ្នាក្នុងការមិនបង្កើតឱ្យមានជម្លោះថ្មី មិនបង្កឱ្យមានភាពតានតឹងថ្មី និងមិនបញ្ឆេះសង្គ្រាមថ្មីៗ។ ស្របពេលជាមួយគ្នានេះដែរ យើងមានការទទួលខុសត្រូវក្នុងការបន្ថយភាពតានតឹង ធ្វើឱ្យកិច្ចការរាំងស្ទះមានដំណើរការឡើងវិញ បង្កើតបរិយាកាសសម្រាប់ធ្វើការសន្ទនាគ្នានិងកាត់បន្ថយការខ្វែងគំនិតគ្នា»។
ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ក្រុមមេដឹកនាំនៃប្រទេសមហាអំណាចចំនួនបីគឺប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Joe Biden ប្រធានាធិបតីចិនលោក Xi Jinping និងប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោក Vladimir Putin មិនបានចូលរួមក្នុងសន្និសីទកំពូលនេះទេដោយបានបញ្ជូនអ្នកតំណាងរបស់ខ្លួនឱ្យចូលរួមវិញគឺមានអនុប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកលោកស្រី Kamala Harris នាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន Li Qiang និងរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរុស្ស៊ីលោក Sergey Lavrov។
លោក Widodo ប្រធានប្ដូរវេនអាស៊ានបានប្រកាសថា ប្លុកនេះ«បានយល់ស្របគ្នាថាមិនធ្វើជាកូនអុកឱ្យមហាអំណាចណាមួយទេ។ លោកបាននិយាយជាថ្មីទៀតថាអាស៊ាននឹងមិនក្លាយជាខ្សែបន្ទាត់ជួរមុខនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ថ្មីមួយទេ ដែលនេះគឺជាការសន្យាមួយដែលលោកបានធ្វើនៅពេលលោកទទួលតំណែងជាប្រធានប្ដូរវេនអាស៊ានបន្តពីប្រទេសកម្ពុជាកាលពីឆ្នាំ ២០២២។
លោក Aaron Connelly អ្នកស្រាវជ្រាវនៅវិទ្យាស្ថានអន្តរជាតិសម្រាប់ការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រ (International Institute for Strategic Studies) បាននិយាយថារបៀបដោះស្រាយរបស់ឥណ្ឌូណេស៊ីចំពោះនយោបាយរបស់ប្រទេសមហាអំណាចនៅតែដូចដើម។
លោក Connelly បាននិយាយប្រាប់វីអូអេថា៖ «ពួកគេយល់ឃើញថា អរិភាពរវាងពួកប្រទេសមហាអំណាចជាការគំរាមកំហែងចម្បងដល់ផលប្រយោជន៍របស់ពួកគេក្នុងតំបន់ ហើយពួកគេឃើញអរិភាពថាជាការគំរាមកំហែងមួយ ហើយមិនមែនប្រទេសតែមួយបង្កើតអរិភាពបានទេ»។
រូបឯកសារ៖ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក Joe Biden និងប្រធានាធិបតីចិន លោក Xi Jinping ចាប់ដៃស្វាគមន៍គ្នា នៅក្នុងជំនួបដោយឡែកមួយ អំឡុងកិច្ចប្រជុំកំពូល G20 នៅកោះបាលី ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី កាលពីថ្ងៃទី ១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២២។
ក្រុមមេដឹកនាំច្រានចោលការបែកបាក់ក្នុងតំបន់
ពាក្យពេចន៍របស់លោក Widodo ត្រូវបានបន្ទរដោយក្រុមមេដឹកនាំអាស៊ីអាគ្នេយ៍ឯទៀតៗ ដែលច្រានចោលការគំរាមកំហែងនៃការបែកបាក់គ្នាក្នុងតំបន់។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីសិង្ហបុរីលោក Lee Hsien Loong បាននិយាយថា៖ «បរិយាកាសអន្តរជាតិមានភាពតានតឹងខាងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងភាពមិនប្រាកដប្រជាខាងសេដ្ឋកិច្ច»។ លោកបានអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននិងរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងឱ្យ «បង្ហាញភាពជាមេដឹកនាំ» ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាសាកល។
លោកស្រី Evi Fitriani សាស្ត្រាចារ្យខាងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៅសាកលវិទ្យាល័យ Universitas Indonesia បានថ្លែងថា ការច្រានចោលនេះជារឿងសមហេតុផល។ លោកស្រីបាននិយាយប្រាប់វីអូអេថា៖ «ដល់ពេលវេលាហើយដែលយើងត្រូវនិយាយប្រាប់ក្រុមប្រទេសមហាអំណាចទាំងនេះថា អ្វីដែលពួកគេធ្វើក្នុងតំបន់មានច្រើនហួសហេតុពេកណាស់ទៅហើយ»។
កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ា ដែលបានលេចឡើងកាលពីឆ្នាំ ២០០៥ ជាវេទិកាសន្ទនាមួយក្នុងតំបន់រវាងសមាគមអាស៊ាននិងប្រទេសជាដៃគូទាំង ៦ របស់ខ្លួន ក្នុងគោលដៅផ្ចុងផ្តើមសន្តិភាព ស្ថិរភាពនិងវិបុលភាពសេដ្ឋកិច្ច។ សហរដ្ឋអាមេរិកនិងប្រទេសរុស្ស៊ីបានចូលរូមក្នុងឆ្នាំ ២០១១។
ប្រទេសទីម័រខាងកើតត្រូវបានអញ្ជើញឱ្យចូលរួមជាអ្នកសង្កេតការណ៍ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលនៅឆ្នាំនេះ។ ហើយប្រទេសបង់ក្លាដែស ដែលប្រធានសមាគមបណ្តាប្រទេសតាមច្រាំងមហាសមុទ្រឥណ្ឌា (Indian Ocean Rim Association) និងប្រជុំកោះ Cook ដែលជាប្រធានវេទិកាបណ្ដាប្រទេសជាកោះក្នុងមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក (Pacific Islands Forum) ក៏ត្រូវបានអញ្ជើញឱ្យចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលនេះដែរ។
រូបឯកសារ៖ ប្រធានាធិបតីចិន លោក Xi Jinping និងប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោក Vladimir Putin ចាប់ដៃស្វាគមន៍គ្នានៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយ នៅវិមានក្រឹមឡាំង ក្នុងទីក្រុងមូស្គូ ប្រទេសរុស្ស៊ី កាលពីថ្ងៃទី ២១ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣។ (Mikhail Tereshchenko, Sputnik, Kremlin Pool Photo via AP, File)
ក្រុមមេដឹកនាំក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលនេះបានផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់លើអសមត្ថភាពរបស់អាស៊ានក្នុងការជំរុញដល់ក្រុមប្រឹក្សាយោធានៅមីយ៉ាន់ម៉ាឱ្យធ្វើតាមផែនការសន្តិភាពរបស់ខ្លួន បរាជ័យក្នុងការបង្ក្រាបភាពគឃ្លើនកាន់តែខ្លាំងក្លាឡើងរបស់ចិននៅតំបន់មានជម្លោះក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ផលប៉ះពាល់ជាសាកលនៃសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន និងការគំរាមកំហែងនៃកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់កូរ៉េខាងជើង។
លោកស្រី Harris បាន៖ «ថ្កោលទោសយ៉ាងខ្លាំងក្លា»ដល់សង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែនដែល«បានបង្កឱ្យមានអសន្តិសុខស្បៀងអាហារកាន់តែខ្លាំងឡើង»។ បើតាមសេតវិមាន លោកស្រី Harris ក៏បានថ្កោលទោសកម្មវិធីមីស៊ីលផ្លោងនិងកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់កូរ៉េខាងជើង ហើយក៏បានលើកឡើងអំពីកង្វល់ស្តីពី«ការរំលោភលើសិទ្ធិមនុស្សដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ»របស់ប្រទេសចិនផងដែរ។
ដោយបន្ទរពាក្យពេចន៍ខ្លាំងៗរបស់អាស៊ានអំពីប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា លោកស្រី Harris បានថ្កោលទោស «យុទ្ធនាការដ៏ឃោរឃៅ» របស់របបគ្រប់គ្រងយោធានិងសុំឱ្យមានវិធានការបន្ថែមទៀតដើម្បីបង្កើនសម្ពាធក្នុងការអនុវត្តផែនការសន្តិភាពរបស់អាស៊ាន។
កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ាបានបញ្ចប់ទៅ ដោយលោកស្រី Harris បានស្នាក់នៅក្នុងទីក្រុងហ្សាការតារយៈពេល ២ យប់ មុននឹងលោកស្រីអនុប្រធានាធិបតីវិលត្រឡប់មកកាន់រដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនវិញ។
កាលពីយប់ថ្ងៃពុធ ទី ៦ ខែកញ្ញា លោកស្រី Harris បានជួបជាមួយប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក Ferdinand Marcos Jr. និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន លោក Fumio Kishida ដែលនៅពេលនោះ លោកស្រីបានគូសបញ្ជាក់ពី «ការជំទាស់របស់សហរដ្ឋអាមេរិកដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាឯកតោភាគីណាមួយដល់ភាពនៅដូចដើមដដែលក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងនិងក្នុងសមុទ្រចិនខាងកើត»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ