លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ឱ្យរៀបចំធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតជាបន្ទាន់ ដោយកំណត់លក្ខខណ្ឌមិនអនុញ្ញាតឱ្យឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោតនៅអាណត្តិក្រោយ បើសិនបុគ្គលណាម្នាក់មិនបានទៅបោះឆ្នោតនៅអាណត្តិនេះ។
ការស្នើកែច្បាប់ឱ្យបានមុនការបោះឆ្នោតជាតិនាថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣នេះ ត្រូវបានមើលឃើញថាដើម្បីកំហិតសិទ្ធិឈរឈ្មោះរបស់មន្រ្តីគណបក្សជំទាស់ និងប្រឆាំងនឹងយុទ្ធនាការមិនទៅបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ ដោយសារអវត្តមានគណបក្សភ្លើងទៀន។
នៅក្នុងពិធីជួបសំណេះសំណាលជាមួយកម្មករនាថ្ងៃអង្គារ លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថាការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតនេះ ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងយុទ្ធនាការWIFI របស់ក្រុមប្រឆាំង ដែលមិនចង់ទៅបោះឆ្នោត ឬទៅបោះឆ្នោតដោយគូសសន្លឹកឆ្នោតចោល។ លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថាការកែច្បាប់នេះ ដើម្បី«ទះកំផ្លៀង»ក្រុមប្រឆាំង។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា៖ «ដោយសារតែភាពផ្គើនជាមួយសិទ្ធិពលរដ្ឋ។ ឥឡូវខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ទៅលោក រី គា [អគ្គលេខាធិការគណបក្សសង្រ្គោះជាតិនៅសហរដ្ឋអាមេរិក] ដែលលោកឯងដឹកនាំការប្រជុំតាម ZOOM នៅយប់ថ្ងៃទី១១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ វេលាម៉ោង៧យប់ ម៉ោងកម្ពុជា។ លោកឯងប្រជុំចំណុចទី១ របស់លោកឯង ដែលថាត្រូវធ្វើអ្វីទៀត [គឺ]យុទ្ធនាការ WIFI មានន័យថា យុទ្ធនាការ Facebook របស់អ្នកឯង។ ...ខ្ញុំមិនទៅបោះឆ្នោតជាសិទ្ធិរបស់ខ្ញុំ។ អូខេ បាន បើនៅតែបង្ខំខ្ញុំឱ្យទៅបោះឆ្នោត ខ្ញុំនឹងគូសខ្វែងសន្លឹកឆ្នោតចោល។ យុទ្ធនាការត្រូវបញ្ជូនផ្សព្វផ្សាយបន្ត នៅកាណាដា អាមេរិក »។
លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាទៅលោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ និងលោក កើត រិទ្ធិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ប្រញាប់ធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតឱ្យបានមុនការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ។ លោកបន្ថែមថាការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះយកគំរូតាមប្រទេសថៃ។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា៖ «ឥឡូវយើងយករូបមន្តតាមថៃ។ សម្រាប់ការបោះឆ្នោតទាំងអស់ ដែលឥឡូវនេះ សម្តេចក្រឡាហោម ស ខេង ឯកឧត្តម កើត រិទ្ធិ កំពុងធ្វើ។ តែខ្ញុំចេញសារ ដើម្បីវាយអ្នកឯងឱ្យចំកញ្ចប់មាត់ ហើយវាយផ្តាច់ព្រាត់តែម្តង គឺនៅត្រង់ថាបើអ្នកឯងមិនបានបោះឆ្នោតថ្ងៃ២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ អ្នកឯងគ្មានសិទ្ធិឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោតសម្រាប់តំណែងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ តំណែងក្រុមប្រឹក្សាស្រុក ខណ្ឌ ក្រុង ខេត្ត រាជធានី សម្រាប់តំណែងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងតំណែងសមាជិករដ្ឋសភានៅឆ្នាំ២០២៨។ អ៊ីចឹងខ្ញុំវាយអ្នកឯង ឱ្យវាចប់រឿង ដោយសារអ្នកឯងចេះតែកេះខ្នងខ្ញុំ ចេះតែចាក់ខ្ញុំ»។
លោក គីមសួរ ភិរិទ្ធ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយនៅទីស្នាក់ការគណបក្សក្នុងសង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី រាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣។ (លាស់ លីបលីប/វីអូអេ)
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក គីមសួរ ភិរិទ្ធ យល់ថាការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតនេះ គឺដើម្បីផ្ចាញ់ផ្ចាល់នយោបាយតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងធ្វើវិសោធនកម្មទៅ វាចំណេញ វាដោះស្រាយបញ្ហាសង្គមហ្នឹងបាន អាហ្នឹងវាល្អ។ ប៉ុនគ្រាន់ធ្វើដើម្បីផ្ចាញ់ទៅក្រុមណាមួយ វាមិនមានប្រយោជន៍ធំដុំប៉ុន្មានទេ។ខ្ញុំគិតថារឿងខ្លះ យើងគួរតែអត់ឱនទៅ»។
ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាមិនមែនជាកាតព្វកិច្ច ដែលតម្រូវថាត្រូវទៅបោះឆ្នោតឡើយ។ ការបោះឆ្នោតគឺជាសិទ្ធិ ដែលមានន័យថាប្រជាពលរដ្ឋទៅបោះក៏បាន មិនបោះក៏បាន។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្លះត្រូវបានបង្ខំឱ្យទៅបោះឆ្នោត ដោយសារបារម្ភការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីសំណាក់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ពាក់ព័ន្ធនឹងការរើសអើងនយោបាយ និងមិនធ្វើឯកសារសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅពេលពួកគេត្រូវការ។
កាលពីការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិឆ្នាំ២០១៨ ដែលអវត្តមានគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំ គឺអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ សន្លឹកឆ្នោតមិនបានការ មានប្រមាណ៦០ម៉ឺនសន្លឹក។ នេះបើយោងតាមទិន្នន័យរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ហៅកាត់ថាគ.ជ.ប។
គេមិនទាន់ដឹងនៅឡើយទេថាតើស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតគ.ជ.ប នឹងកំណត់ឈ្មោះអ្នកដែលមិនបានទៅបោះឆ្នោត ដែលពួកគេជាសមាជិកគណបក្សជំទាស់ តាមរបៀបណានៅឡើយទេ ប្រសិនបើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះត្រូវបានអនុម័ត។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា កត់សម្គាល់ថាការបង្កើតច្បាប់នេះ បង្ហាញឱ្យឃើញពីស្ថានភាពនយោបាយ និងទិដ្ឋភាពនយោបាយច្រើនជាងការគិតពីប្រយោជន៍ក្នុងការជំរុញដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ ព្រោះការបោះឆ្នោតនានា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាបានចេញទៅបោះឆ្នោតច្រើន ចន្លោះ៧០%ទៅ៨០%។
លោកស៊ឹង សែនករុណា អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) ថ្លែងទៅកាន់អ្នកកាសែត បន្ទាប់ពីតុលាការឧទ្ធរណ៍បានសម្រេចច្រានចោលបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍របស់លោក យាង សុធារិន្ទ និងលោក អ៊ួន ឈិន អតីតអ្នកសារព័ត៌មានអាស៊ីសេរី ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី២១ ខ
លោកបន្ថែមថាការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតពេលនេះ គឺមិនចាំបាច់នោះទេ ព្រោះសភាបច្ចុប្បន្នគ្រប់គ្រងទាំងស្រុងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
លោកថ្លែងថា៖ «មិនចាំបាច់មានច្បាប់បែបហ្នឹងអីទៀតទេ នាំតែរងការរិះគន់ថាជាការបង្កើតឡើងក្នុងន័យបង្ខិតបង្ខំ ឬក៏រឹតត្បិតទៅលើសេរីភាពឬក៏រំលោភសិទ្ធិអ្នកនយោបាយ ឬប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនទៅវិញទេ»។
លោក កន សាវាង្ស អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល(Comfrel) យល់ថាការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ គួរតែសិក្សាឱ្យបានស៊ីជម្រៅថាតើវាមានផលប៉ះពាល់សិទ្ធិរបស់អ្នកបោះឆ្នោតឬយ៉ាងណា។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំមិនទាន់មើលឃើញថាវាមានប្រយោជន៍ ឬមិនមានប្រយោជន៍ទេបាទ ហើយខ្ញុំមិនបដិសេធទេ ប៉ុន្ដែដូចជម្រាបដូចខាងដើមអ៊ីចឹង ត្រូវមានការសិក្សាឱ្យបានច្បាស់លាស់អ្វីដែលជាប្រយោជន៍សំខាន់នៅក្នុងដំណើរការនៃការកែប្រែហ្នឹង ថាតើវាផ្ដល់សារៈសំខាន់ប៉ុនណា ហើយវាផ្ដល់ផលវិបាកប៉ុនណាដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលយើងចាំបាច់ធ្វើការកែតម្រូវហ្នឹង»។
ចំណែកលោក មាស នី អ្នកវិភាគនយោបាយប្រាប់វីអូអេថាការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតនេះ គឺហាក់ដូចជាគណបក្សកាន់អំណាចព្រួយបារម្ភខ្លាចប្រជាពលរដ្ឋដែលគាំទ្រគណបក្សភ្លើងទៀន មិនទៅបោះឆ្នោត ដែលធ្វើឱ្យសំឡេងអ្នកទៅបោះឆ្នោតនាខែកក្កដាខាងមុខធ្លាក់ចុះ ដែលអាចប្រឈមនឹងរិះគន់។
លោកថ្លែងថា ៖«បើយើងមើលទិដ្ឋភាពនយោបាយវិញ វាអាចនឹងមានការរិះគន់ថាដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលមានការព្រួយបារម្ភចំនួនអ្នកTurn upអ្នកដែលបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងពេលបោះឆ្នោតអាចមានទាបទៅ វានឹងធ្វើឱ្យភាពស្របច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាលក្រោយឆ្នាំ២០២៣ កាន់តែមានភាពលម្អៀង ឬទទួលការរិះគន់កាន់តែខ្លាំងថែមទៀតនៅពេលដែលនៅក្នុងគូរប្រកួតការបោះឆ្នោតនៃ២០២៣ វាអត់មានគូរប្រកួតស្រួចស្ដើងណាដែលអាចនឹងប្រកួតជាមួយគណបក្សកាន់អំណាចបាន»។
លោកបន្ថែមថាគណបក្សកាន់អំណាចអះអាងថាពលរដ្ឋ៨០% ឬលើសពី៨០%បានចេញទៅបោះឆ្នោត ដូច្នេះមិនមានអ្វី ដែលគណបក្សកាន់អំណាច ត្រូវព្រួយបារម្ភរហូតទៅធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត ដើម្បីកំហិតសិទ្ធិរបស់អ្នកជំទាស់ដែលមិនចង់ទៅបោះឆ្នោត៕