ស្របពេលដែលកម្ពុជាកំពុងរៀបចំរំឭកខួប២៥ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចុះទៅកាន់ខេត្តប៉ៃលិនដែលជាតំបន់សំខាន់មួយបន្តកាន់កាប់ដោយទាហានខ្មែរក្រហមដល់ទសវត្សឆ្នាំ១៩៩០។ ពីទីរួមខេត្តប៉ៃលិន លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានថ្លែងថា លោកជាអ្នកធ្វើឱ្យកម្ពុជាទទួលបានសុខសន្តិភាពពេញលេញ ស្របតាមស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា គោលនយោបាយឈ្នះៗរបស់លោកក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្មទាហានខ្មែរក្រហម គឺជាយន្តការតែមួយគត់ដែលបានធ្វើឱ្យកម្ពុជាសម្រេចបានសុខសន្តិភាពពិតប្រាកដមួយដែលកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសចង់បាន។
ការថ្លែងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើឡើងតែប៉ុន្មានថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ មុនពេលកម្ពុជារំឭកខួបទី២៥នៃកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ ដែលជាកិច្ចព្រមព្រៀងធ្វើឲ្យភាគីទាំង៤ ឈប់បាញ់គ្នានាំឲ្យមានសន្តិភាព ធានាបូរណភាពដែនដី និងអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា។
ក្រសួងការបរទេសនៅថ្ងៃព្រហស្បត៍ ទី២០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦ រំលឹកខួប២៥ឆ្នាំនៃការចុះហត្ថលេខាសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស នៅថ្ងៃ ព្រហស្បត៍ ទី២០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦ នារាជធានីភ្នំពេញ។ (ឡេង ឡែន/VOA)
ក្នុងពិធីជួបសំណេះសំណាលជាមួយប្រជាពលរដ្ឋនិងអតីតទាហានខ្មែរក្រហមនៅក្នុងខេត្តប៉ៃលិន លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ក្រោយពីកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសត្រូវបានចុះហត្ថលេខាក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ ហើយការបោះឆ្នោតសាកលមួយក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយកងរក្សាសន្តិភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិឬអ៊ុនតាក់ក្ដី ក៏ប្រទេសកម្ពុជានៅតែត្រូវបានបែងចែកជាពីរដដែល គឺគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាល និងក្រុមឧទ្ទាមខ្មែរក្រហម។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្លែងថា៖
«អ្វីដែលកិច្ចព្រមព្រៀងប៉ារីសចង់បាន ប៉ុន្តែអ៊ុនតាក់មិនអាចធ្វើបាននោះ គឺនៅត្រង់ថា អ៊ុនតាក់បានប្រើប្រាស់នូវថវិកាចំនួនជាង២ពាន់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក ជាមួយនឹងកម្លាំងយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ធ្វើប្រតិបត្តិការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប៉ុន្តែពេលដែលអ៊ុនតាក់ដកត្រឡប់ចេញពីកម្ពុជាទៅវិញ គឺបន្សល់ទុកឱ្យកម្ពុជានៅជាប្រទេសមួយដែលមានតំបន់ត្រួតត្រា២ និងមានរដ្ឋាភិបាល២ ហើយធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងគ្នាមិនចេះចប់»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្លែងបន្តទៀតថា៖
«បើគ្មាននយោបាយឈ្នះៗដែលខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំដាក់ចេញនិងដឹកនាំ ហើយដោយមានការចូលរួមគាំទ្រពីគ្រប់តួអង្គពាក់ព័ន្ធ និងប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើង វាក៏គ្មានសុខសន្តិភាពដូចពេលនេះដែរ»។
ពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានអះអាងផងដែរថា ប្រសិនបើគ្មានការចរចាបើកផ្លូវវាងលោកជាមួយសម្ដេច នរោត្ដម សីហនុ នោះកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនេះក៏មិនអាចធ្វើឡើងបានដែរ។
យ៉ាងនេះក្ដី ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលប្រចាំតំបន់ និងសហគមន៍អន្តរជាតិបានសម្តែងក្តីបារម្ភអំពីបញ្ហាសន្តិភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយពួកគេមិនចង់ឲ្យកម្ពុជាដើរចាកឆ្ងាយពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។
កាលពីថ្ងៃពុធ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានលើកឡើងថា ក្នុងការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសក្នុងឆ្នាំនេះ បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យគឺនៅមិនទាន់មានភាពប្រសើរត្រឹមត្រូវនៅឡើយទេ។ លើសពីនេះ ភាពចម្រូងចម្រាសនៃការបង្កើតច្បាប់ថ្មីៗមួយចំនួនដែលប៉ះពាល់ដល់ឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការ និងរឹតបន្តឹងការប្រមូលផ្តុំការសម្តែងមតិ អាចនឹងធ្វើឲ្យខូចដល់ដំណើរការកសាងសន្តិភាពពេញលេញក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ចំណែកឯតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងក៏បានលើកឡើងពីការគាបសង្កត់លើសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបំពេញការងារផ្នែកនយោបាយ ដែលគណបក្សប្រឆាំងចាត់ទុកថា ជាបរាជ័យផ្សេងទៀតនៃការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនោះ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ និងជាតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក សុន ឆ័យ បានថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិមួយកាលពីថ្ងៃពុធ ដែលរៀបចំឡើងដោយអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដើម្បីពិនិត្យឡើងវិញអំពីការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសថា៖
«តំណាងរាស្រ្តដែលមានអភ័យឯកសិទ្ធិ ដែលធ្លាប់បំពេញការងារដោយមិនភ័យខ្លាច ឥឡូវរងគ្រោះដោយភ័យខ្លាច។ នេះជាបញ្ហាដែលត្រូវដោះស្រាយឲ្យបានឆាប់ ឲ្យស្ថាប័នរដ្ឋរឹងមាំឡើង ហើយអំណាចបុគ្គលត្រូវកាត់បន្ថយ»។
លោកកែវ រ៉េមី ប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាថ្លែងទៅកាន់សារព័ត៌មានក្នុងឧកាសរំលឹកខួប២៥ឆ្នាំនៃការចុះហត្ថលេខាសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស នៅថ្ងៃ ព្រហស្បត៍ ទី២០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦ នារាជធានីភ្នំពេញ។ (ឡេង ឡែន/VOA)
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក កែវ រ៉េមី ប្រធានគណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាដែលជាស្ថាប័នរបស់រដ្ឋាភិបាលបានច្រានចោលការលើកឡើងនេះ។
លោក កែវ រ៉េមី បានថ្លែងប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាននៅឯពិធីរំឭកខួប២៥ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ធ្វើឡើងនៅឯក្រសួងការបរទេសនាព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា ការវាយតម្លៃពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សពីសំណាក់អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាការវាយតម្លៃដែលខ្វះការស្រាវជ្រាវ និងមិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។ លោកថា កម្ពុជាបាននិងកំពុងគោរពសិទ្ធិមនុស្ស តែការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្សនេះគឺត្រូវស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតមួយដែលអាចធានាបាននូវសុខសន្តិភាពរបស់ប្រទេស។
លោក កែវ រ៉េមី មានប្រសាសន៍ថា៖
«និយាយឲ្យចំទៅ ការអនុវត្តរបស់យើងវាអត់មានអីអាក្រក់ទេ។ យើងបន្តតាមរយៈស្ដង់ដានិយាមអន្តរជាតិ។ អ្វីដែលសំខាន់បំផុតគឺសន្តិភាពនេះ ដែលយើងបន្តឲ្យមានស្ថិរភាព សន្តិភាពនេះជាគោលការណ៍ ពីព្រោះកាលណាបើអត់មានសន្តិភាពទេប្អូន គិតថា សិទ្ធិមនុស្សនេះត្រូវរលាយហ្មងគឺស្មើនឹងសូន្យ។ ប្អូនពិនិត្យមើលនៅអារ៉ាប់ នៅមជ្ឈិមបូព៌ា សិទ្ធិមនុស្សនៅឯណា? នៅប្រទេសស៊ីរី នៅអ៊ីរ៉ាក់ នៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន»។
គណបក្សប្រឆាំងគ្រោងរៀបចំពិធីរំឭកខួបលើកទី២៥នៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ក៏ប៉ុន្តែត្រូវបានបដិសេធដោយសាលារាជធានីភ្នំពេញ ដោយបញ្ជាក់ថា ចំនួនអ្នកចូលរួមក្នុងការស្នើសុំនេះលើសពីចំនួនកំណត់ដោយច្បាប់។
ក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍បិទបញ្ចប់បេសកកម្មរយៈពេល១០ថ្ងៃនៅកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃពុធ លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិលើកឡើងថា ការគោរពសិទ្ធិមនុស្សគឺជាផ្នែកសំខាន់ និងចាំបាច់មួយនៃការធានាសន្តិភាពយូរអង្វែង។ លោកស្រីបន្តថា ការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្សមិនគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខជាតិទេ ហើយការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សទៀតសោត ក៏មិនគំរាមកំហែងអធិបតេយ្យភាពនៃប្រទេសមួយផងដែរ៕