[កំណត់និពន្ធ៖ ខ្សែភាពយន្តរឿង «រដូវផ្ការីកនៅកម្ពុជា» (A Cambodian Spring) រៀបរាប់ពីការតស៊ូទាមទាររបស់ជនរងគ្រោះដោយសារការរឹបអូសដីធ្លីដើម្បីទទួលបានកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់។ ផលិតករភាពយន្តបានចំណាយពេល៦ឆ្នាំតាមថតសកម្មភាពតវ៉ារបស់ពលរដ្ឋរងគ្រោះនៅតំបន់បឹងកក់ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងតំបន់ដទៃទៀតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងនោះមានថតពីសកម្មភាពព្រះតេជគុណលួន សូវ៉ាត ដែលជាព្រះសង្ឃប្រើប្រាស់បណ្តាញព័ត៌មាន និងការប្រៀនប្រដៅតាមបែបសាសនាដើម្បីជួយការពារសិទ្ធិមនុស្សផងដែរ។ លោកម៉ែន គឹមសេងនៃ VOA បានសម្ភាសលោក Chris Kelly (គ្រីស ខេលលី) ជាផលិតករ និងអ្នកនិពន្ធនៃភាពយន្តឯកសារនេះ។]
VOA៖ សូមជម្រាបសួរលោកគ្រីស!
Chris៖ ជម្រាបសួរលោកគឹមសេង។ តើសុខសប្បាយទេ?
VOA៖ ខ្ញុំសុខសប្បាយទេ។ សូមអរគុណច្រើនដែលយល់ព្រមផ្តល់បទសម្ភាសន៍ដល់ខ្ញុំ។ ខ្សែភាពយន្តរបស់លោកដែលមានចំណងជើងថា«រដូវផ្ការីកនៅកម្ពុជា» នឹងដាក់បញ្ចាំងជាលើកដំបូងនៅទីក្រុងតូរ៉ុនតូ (Toronto) ប្រទេសកាណាដា។ តើលោកចំណាយពេលប៉ុន្មានដែរដើម្បីថតខ្សែភាពយន្តនោះ?
Chris៖ ជាបឋមសូមអរគុណដែលអញ្ជើញខ្ញុំចូលរួមក្នុងកម្មវិធីរបស់លោក។ ខ្ញុំត្រេកអរដែលចូលក្នុងកម្មវិធីនេះ។ យើងចំណាយពេល៩ឆ្នាំដើម្បីផលិតភាពយន្តនេះ។ ដំបូងខ្ញុំបានដឹងប្រធានបទសាច់រឿងនេះនៅឆ្នាំ២០០៨។ ខ្ញុំខិតខំរកថវិកាដើម្បីថតដែលត្រូវចំណាយពេលប្រហែលមួយឆ្នាំហើយ បន្ទាប់មកខ្ញុំបានទៅប្រទេសកម្ពុជានៅខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៩។ ខ្ញុំតាមថតក្រុមសកម្មជនដែលនៅក្នុងភាពយន្តឯកសារនេះរហូតដល់ឆ្នាំ២០១៥។ យើងចំណាយពេលប្រហែលមួយឆ្នាំកន្លះដើម្បីកាត់តបញ្ចប់។
VOA៖ ពិតជាចំណាយពេលយូរហើយមានការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់មែន។ ខ្សែភាពយន្តផ្តោតខ្លាំងទៅលើព្រះតេជគុណលួន សូវ៉ាត និងសកម្មជនដីធ្លីដូចជាអ្នកស្រីតុល ស្រីពៅ និងអ្នកស្រីទេព វន្នី។ តើហេតុអ្វីបានជា លោកសម្រេចផ្តោតលើតួអង្គទាំងបី?
Chris៖ បាទពេលដែលខ្ញុំទៅដល់ប្រទេសកម្ពុជាខ្ញុំបានស្នាក់នៅទីក្រុងភ្នំពេញហើយខ្ញុំរកមើលព័ត៌មានពីសិទ្ធិដីធ្លី និងការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំ។ ពេលដែលខ្ញុំទៅកន្លែងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយខ្ញុំឃើញព្រះសង្ឃមួយអង្គថតអ្នកចូលរួមដោយកាម៉េរាណូគៀ ហើយអ្នកបកប្រែរបស់ខ្ញុំក៏ណែនាំឱ្យស្គាល់ដែលនោះគឺព្រះតេជគុណលួន សូវ៉ាត។ នៅពេលនោះមិនសូវមានគេស្គាល់ព្រះអង្គទេហើយព្រះអង្គធ្វើការជាមួយនឹងសហគមន៍ជីក្រែង ខេត្តសៀមរាប។ ខ្ញុំក៏បានទៅដល់កន្លែងព្រះអង្គហើយសម្រេចចិត្តថា នឹងថតព្រះអង្គដោយសារព្រះអង្គជាសង្ឃ ហើយចូលរួមពាក់ព័ន្ធនឹងសិទ្ធិដីធ្លីដើម្បីជួយសហគមន៍ និងសាច់ញាតិរបស់ព្រះអង្គដែលមានបញ្ហាដែរ។ រីឯនៅសហគមន៍បឹងកក់គឺជា ការពិតណាស់ វាជាកន្លែងដែលបណ្តេញពលរដ្ឋចេញដ៏ធំជាងគេបំផុតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាចាប់តាំងពីក្រោយពេលដែលប៉ុលពតបានជម្លៀសពលរដ្ឋចេញពីទីក្រុងក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥។ មានពលរដ្ឋជាង២០.០០០នាក់ត្រូវបានបណ្តេញចេញ ដូច្នេះវាជាសំណុំរឿងដ៏ល្បីមួយនៅកម្ពុជា។ ដូច្នេះខ្ញុំបានធ្វើដំណើរទៅបឹងនោះដើម្បីជួបអ្នកពាក់ព័ន្ធនឹងការតវ៉ាហើយពេលនោះខ្ញុំជួបនឹងអ្នកស្រីតុល ស្រីពៅ និងអ្នកដទៃទៀតដូចជាឃុនចាន់ថា និងយាយម៉ាមី។ នៅពេលនោះមានអ្នកស្រីលីមុំផងដែរ។ បន្ទាប់មកមានអ្នកស្រីទេពវន្នី។ ដូច្នេះខ្ញុំបានថតពួកគេទាំងអស់គ្នា។
VOA៖ ពិតជាគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មែន។ ខ្ញុំនឹងត្រឡប់មកសាកសួរពីព្រះតេជគុណលួន សូវ៉ាតនៅពេលក្រោយ ប៉ុន្តែចង់ផ្តោតលើបញ្ហាថា កត្តាអ្វីដែលផ្លាស់ប្តូរស្ត្រីមេផ្ទះទាំងនោះ ឲ្យក្លាយជា សកម្មជនដីធ្លី?
Chris៖ នេះគឺជា សំណួរគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ណាស់។ ជាការពិតបើលោកមើលលើការតវ៉ាពីសិទ្ធិដីធ្លីវាស្ទើរតែក្លាយជាចលនាតវ៉ាថ្នាក់ជាតិមួយ។ នៅពេលពួកគេចាប់ផ្តើមពួកគេមិនដឹងថា ត្រូវទំនាក់ទំនងអ្នកកាសែត អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលជាតិ និងអន្តរជាតិយ៉ាងណាទេ ដើម្បីសង្គ្រោះផ្ទះរបស់ពួកគេ។ ខ្ញុំគិតថាជាដំបូងគឺ ពួកគេចង់បានបន្តស្នាក់នៅផ្ទះរបស់គេ ឬក៏ទទួលបានសំណងសមស្របតាមតម្លៃទីផ្សារដើម្បីអាចទិញផ្ទះថ្មីនៅកន្លែងផ្សេងនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ ពួកគេតែងតែនិយាយថា គេមិនដែលប្រឆាំងនឹងការអភិវឌ្ឍទេ ប៉ុន្តែការអភិវឌ្ឍដែលមានការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីគឺមិនមែនមកបំផ្លាញទេ។
នៅថ្ងៃទី ២៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៧ ក្រុមស្ត្រីនៅសហគមន៍បឹងកក់ និងសហគមន៍ផ្សេងទៀតប្រមាណជាង ២០នាក់ ដើរចេញពីសាលាឧទ្ធរណ៍ ឆ្ពោះទៅកាន់តុលាការកំពូល ក្រោយការតវ៉ាឲ្យដោះលែងអ្នកស្រី ទេព វន្នី សកម្មជនដីធ្លីនៅសហគមន៍បឹងកក់។(ហ៊ុល រស្មី/VOA)
VOA៖ ខ្ញុំដឹងថា លោកនៅកៀកនឹងព្រះសង្ឃ និងសកម្មជនដីធ្លីក្នុងពេលផលិតខ្សែភាពយន្តនេះ ហើយបានឃើញដោយផ្ទាល់ពីការគំរាមកំហែងបំភិតបំភ័យ។ តើលោកមានអារម្មណ៍យ៉ាងម៉េចដែរ ដែលបានជួបហេតុការណ៍ដោយផ្ទាល់ដូចនេះ?
Chris៖ ជាការពិតដោយសារតែខ្ញុំជាមនុស្សក្រៅសហគមន៍ ស្ថានភាពវាមិនតានតឹងសម្រាប់ខ្ញុំដូចសម្រាប់អ្នកសហគមន៍ទេ។ ខ្ញុំមានកិត្តិយសណាស់ ដែលទទួលបានការអនុញ្ញាតឱ្យថតអ្នកស្រី ស្រីពៅ និងទេពវន្នី និងសហគមន៍ទាំងមូលក្នុងពេលដែលពួកគេជួបប្រទះបញ្ហាលំបាកទាំងនេះ ការតវ៉ានិងការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំ។ ខ្ញុំដឹងថា វាជាបទពិសោធន៍ដ៏លំបាក ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថា វត្តមានខ្ញុំនៅទីនោះ ហើយធ្វើជាសាក្សី និងមានកាម៉េរា ដែលអាចថតពីសកម្មភាពទាំងនោះដើម្បីបង្ហាញពីអ្វីដែលបានកើតមានឡើងហើយយកមកបញ្ចាំងជាឯកសារនៅក្នុងពេលអនាគត នោះគឺជារឿងដ៏មានសារៈប្រយោជន៍។ ខ្ញុំជឿថា ដោយហេតុនេះហើយបានជាសហគមន៍ បឹងកក់យល់ព្រមអនុញ្ញាតឱ្យខ្ញុំថត ហើយអាចនិយាយពីរឿងរបស់គេប្រាប់ទៅខាងក្រៅបាន។
VOA៖ ដោយសារតែការលះបង់ និងការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់លោកគឺ ពិភពលោកនឹងអាចមើលខ្សែភាពយន្តដ៏ល្អអស្ចារ្យនេះក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ។ គណបក្សប្រឆាំងក៏បានទទួលដឹងឮពីការលំបាក និងការទាមទាររកយុត្តិធម៌របស់ពួកគេ ហើយរដ្ឋាភិបាលក៏ខិតខំស្វែងរកដំណោះស្រាយសមស្របដល់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែតើហេតុអ្វីក៏បញ្ហានេះអូសបន្លាយយូរម្ល៉េះ?
Chris៖ នេះគឺជា សំណួរដ៏លំបាកខ្ញុំគិតថា យើងអាចនឹងចំណាយពេលមួយថ្ងៃនិយាយពីបញ្ហានេះក៏បានដែរព្រោះតាមពិតទៅបញ្ហាគឺ នៅត្រង់ថា អ្វីទៅជាគោលនយោបាយពិតប្រាកដរបស់រដ្ឋាភិបាល? តើគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍យ៉ាងម៉េចដែលពួកគេចង់បាន? តើអ្វីទៅជាតួនាទីរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ និងស្ថាប័នដូចជា ធនាគារពិភពលោកក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា? ខ្ញុំគិតថា វានៅ តែបន្តដដែលព្រោះគ្មានដំណោះស្រាយណា ដែលជាទីពេញចិត្តនៅឡើយទេ ឬក៏មានចេតនាក្នុងចំណោមរដ្ឋាភិបាល និងអ្នកអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងការផ្តល់ដំណោះស្រាយជាទីពេញចិត្តសម្រាប់សហគមន៍ទេ។ ពលរដ្ឋថា ពួកគេនឹងសប្បាយរីករាយ ប្រសិនបើគេទទួលបានសំណងគួរជាទីពេញចិត្ត ប៉ុន្តែហាក់មិនទទួលបានទេ ទាំងក្រុមហ៊ុន ហាក់ដូចជាសហការជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលនិងសាលាក្រុងដើម្បីបំបែកនិងត្រួតត្រាលើអ្វីដែលសហគមន៍នៅសេសសល់បន្តិចបន្តួច ហើយព្យាយាមចាប់យកដីនោះឱ្យបានច្រើនតាមគេអាចធ្វើបាន ពីព្រោះដីនោះមានតម្លៃខ្លាំងណាស់។ បញ្ហាមួយនៅប្រទេសកម្ពុជាគឺដីនៅទីក្រុងភ្នំពេញមានតម្លៃខ្លាំងណាស់អីចឹងហើយក្រុមហ៊ុនមិនចង់ផ្តល់តម្លៃសមស្របដល់ម្ចាស់ដីទាំងនោះទេ។
VOA៖ ជាការគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ណាស់ដែលលោកនិយាយពីយុទ្ធសាស្រ្តបំបែកនិងគ្រប់គ្រង ដែលគេបានប្រើរាប់ពាន់ឆ្នាំមកហើយនៅក្នុងយុទ្ធសាស្រ្តយោធា នយោបាយ ហើយឥឡូវគេយកមកប្រើនៅក្នុងបញ្ហាកម្មសិទ្ធិដីធ្លីទៀត។ លោកក៏បានបង្ហាញក្នុងខ្សែភាពយន្តរបស់លោកពីការបែកបាក់ក្នុងចំណោមសកម្មជនដីធ្លី ។ ពីដំបូងសកម្មជនតុល ស្រីពៅជាអ្នកដែលដើរប្រមូលមនុស្សរួមទាំងប្រមូលអ្នកស្រីទេព វន្នី ប៉ុន្តែហេតុអ្វីបានជាគាត់បោះបង់លែងតស៊ូហើយរហូតដល់វាយតប់គ្នាទៀត?
Chris៖ ខ្ញុំមិនច្បាស់ថាយើងនឹងដឹងពីហេតុផលពិតប្រាកដទេថាហេតុអ្វីបានជាក្រុមសកម្មជនចាប់ផ្តើមវាយគ្នាឯង។ វាកើតឡើងនៅទូទាំងពិភពលោកពេលដែលពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាដីធ្លីគឺមិនមែនតែនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ។ ដូចលោកបាននិយាយអីចឹងថាយុទ្ធសាស្រ្តបំបែកនិងគ្រប់គ្រងនេះត្រូវបានគេយកមកប្រើជាច្រើនពាន់ឆ្នាំមកហើយ។ វាគឺជាលទ្ធផលនៃអ្វីដែលបានកើតមានឡើងនៅពេលដែលក្រុមត្រូវបង្ខំចូលរួមជាមួយគ្នាដើម្បីសាមគ្គីដើម្បីប្រយុទ្ធទល់នឹងសត្រូវធំជាងឬអង្គការដែលធំជាង។ ហើយនេះគឺជាអ្វីដែលពិបាកក្នុងការសម្រេចបានក្នុងការរក្សាសាមគ្គីភាពហ្នឹង។ នៅទីបំផុតវាអាស្រ័យលើការចង់បានរបស់បុគ្គលនោះ និងការភ័យខ្លាចផ្ទាល់ខ្លួន និងតម្រូវការដែលកើតឡើងខុសពីការចង់បានរបស់ក្រុមធំ។ ដូច្នេះនេះប្រហែលជាអ្វីដែលបានកើតមានឡើងនៅក្នុងករណីនេះ។ អ្នកស្រីស្រីពៅក្លាយជាជនរងគ្រោះនៃការផ្សាយពាក្យចចាមអារ៉ាមរបស់សមាជិកដទៃទៀតនៅក្នុងសហគមន៍ ឬក៏ស្រីពៅទទួលយកការផ្តល់ជូនពីរដ្ឋាភិបាល។ ខ្ញុំដឹងថា មកដល់សព្វថ្ងៃនេះបើទោះបីជាអ្នកស្រីទទួលយកការផ្តល់ជូននោះក៏មិនទាន់បានទទួលដែរដោយសារតែអ្នកស្រីរស់នៅផ្ទះដដែល ហើយទ្រាំរស់យ៉ាងត្រដាបត្រដួស។ អាចថាអ្នកស្រីលំបាកប្រឈមនឹងការតវ៉ាដែលកើតឡើងស្ទើរតែរាល់ថ្ងៃដូច្នេះត្រូវតែ ត្រឡប់មកគ្រួសារវិញ ដែលអ្នកស្រីមានអារម្មណ៍ថាខ្លួនមិនបានយកចិត្តទុកដាក់។ វាជាការពិបាករកចម្លើយពិតប្រាកដណាស់ ប៉ុន្តែវាជារឿងកើតឡើងនៅគ្រប់កន្លែងទាំងអស់នៅលើពិភពលោកមិនមែនតែកម្ពុជាទេ។
VOA៖ មុននេះលោកក៏បាននិយាយពីដំណោះស្រាយគួរជាទីពេញចិត្ត។ គោលបំណងរបស់ក្រុមអ្នកតវ៉ាគឺដើម្បីទាមទារសិទ្ធិដីធ្លី។ ពួកគេភាគច្រើនបានទទួលប្លង់កម្មសិទ្ធិដី ក្នុងនោះមានទាំងអ្នកស្រីទេពវន្នីផងដែរ។ ប៉ុន្តែគាត់នៅតែបន្តការតវ៉ា ហើយឥឡូវនេះគាត់កំពុងជាប់ពន្ធនាគារ។ ហេតុអ្វីបានជាគាត់នៅបន្តការតវ៉ា?
Chris៖ ខ្ញុំគិតថា នៅពេលណាដែលយើងតវ៉ាជាក្រុម ហើយមានសមាជិកខ្លះទទួលបានលទ្ធផលគួរជាទីពេញចិត្តខ្លះ ហើយអ្នកខ្លះទៀតមិនទទួលបាន។ តើយើងអាចដើរចោលក្រុមយើងយ៉ាងម៉េចនឹងបាន? ខ្ញុំគិតថានេះ គឺជារឿងត្រឹមត្រូវនៅពេលណាដែលអ្នកតវ៉ាជាសហគមន៍ដើម្បីទាមទារសិទ្ធិសមាជិកសហគមន៍ទាំងមូល។ អីចឹងអ្នកត្រូវតែបន្តការតវ៉ារហូតទាល់តែសមាជិកគ្រប់គ្នាទទួលបានអ្វីតាមសិទ្ធិដែលគេគួរទទួលបាន។ ខ្ញុំគិតថានេះគឺជាការគួរឱ្យយល់បាន។
រូបឯកសារ៖ អ្នកស្រីទេព វន្នី សកម្មជនការពារដីធ្លី នៅតុលាការកំពូលនាព្រឹកថ្ងៃពុធ ទី ១៨ ខែ មករា ឆ្នាំ ២០១៧។ (ហ៊ុល រស្មី/VOA)
VOA៖ សូមត្រឡប់មកព្រះតេជគុណលួន សូវ៉ាតវិញ។ ព្រះអង្គនៅបន្តថតវីដេអូពីការតវ៉ាបើទោះបីជាមានការគំរាមកំហែងជាច្រើននិងការបណ្តេញចេញពីទីអារ៉ាម។ តើលោកគិតថា ព្រះអង្គនឹងបញ្ឈប់សកម្មភាពទេនៅថ្ងៃណាមួយ?
Chris៖ ទេខ្ញុំមិនគិតថា ព្រះតេជគុណលួន សូវ៉ាតនឹងឈប់ដោយព្រះអង្គឯងទេ។ ប្រហែលជាមានអ្នកផ្សេងព្យាយាមបញ្ឈប់ព្រះអង្គ ប៉ុន្តែព្រះអង្គនៅតែរក្សាជំហរដូចដើម។ ព្រះអង្គមិនដែលដឹកនាំបាតុកម្មទេ។ ព្រះអង្គនៅតែបន្តថតសកម្មភាពបាតុកម្មនៅពេលដែលមានកើតមានឡើង។ ព្រះអង្គតែងតែបញ្ជូលការអប់រំតាមបែបព្រះពុទ្ធសាសនាថាអ្វីទៅជាសិទ្ធិរបស់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។ ខ្ញុំគិតថាព្រះអង្គនៅតែរក្សាជំហរនេះបានប្រកបដោយសុចរិតភាព។
VOA៖ បើតាមទស្សនៈរបស់លោកដែលជាអ្នកពីខាងក្រៅតើព្រះអង្គលួន សូវ៉ាតធ្វើកិច្ចការនេះត្រឹមត្រូវទេ? ពីព្រោះនៅក្នុងភាពយន្តរបស់លោកពីខាងដើមមានក្រុមអ្នកតវ៉ាបានសរសើរព្រះអង្គដែលបាននិមន្តទៅសួរសុខទុក្ខពួកគេ និងថតសកម្មភាពតវ៉ារបស់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែនៅជិតបញ្ចប់នៃភាពយន្តនេះគឺពួកគេរិះគន់ព្រះអង្គ។ សូម្បីតែអ្នកស្រីតុល ស្រីពៅក៏បាននិយាយថា ព្រះអង្គគួរតែគង់នៅវត្តវិញនោះ?
Chris៖ នេះគឺជាអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលតែងតែរិះគន់ដល់ព្រះសង្ឃសកម្មថា ទីកន្លែងរបស់ព្រះសង្ឃគឺ មិនមែននៅក្នុងសហគមន៍ទេគឺនៅឱ្យស្ងៀមក្នុងវត្ត ហើយសូត្រធម៌។ តាមពិតទៅការរិះគន់នេះផ្ទុយពីការប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធ និងអ្វីដែលព្រះមហាឃោសនន្ទដាបានមានថេរៈដីកាថាតួនាទីព្រះសង្ឃគឺ មកជួយសហគមន៍មិនមែននៅស្ងប់ស្ងៀមនៅក្នុងវត្តទេ។ ខ្ញុំគិតថាព្រះតេជគុណលួន សូវ៉ាតកំពុងតែបដិបត្តិតាមគន្លងនេះហើយ។
VOA៖ ត្រឡប់មកខ្សែភាពយន្តរបស់លោកវិញមានរូបភាពខ្លះគឺ ថតដោយកាម៉េរាលាក់មិនឱ្យគេដឹង។ តើលោករៀបចំថតយ៉ាងម៉េច? ឬក៏ជាវីដេអូគេផ្តល់ជូន?
Chris៖ រូបភាពជាច្រើនដែលលោកមើលឃើញនៅក្នុងភាពយន្តឯកសារនេះគឺ ថតដោយព្រះតេជគុណលួន សូវ៉ាត។ រូបភាពខាងដើមដែលមានសមាជិកក្រុមគ្រួសាររបស់ព្រះអង្គសម្រាកនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យទទួលការព្យាបាលរបួសពីគ្រាប់កាំភ្លើង។ នៅក្នុងភាពយន្តនេះយើងឃើញរូបភាពតវ៉ាជាច្រើនថតដោយព្រះតេជគុណលួន សូវ៉ាត ដោយប្រើប្រាស់កាម៉េរាផ្សេងៗ។ រូបភាពថតដោយកាម៉េរាលាក់នោះគឺ ថតដោយព្រះតេជគុណលួន សូវ៉ាតក្នុងអំឡុងពេលដែលគេចាប់ព្រះអង្គក្នុងឆ្នាំ២០១២។
VOA៖ តើលោកមានព្យាយាមសុំសម្ភាសម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍ស៊ូកាគូអ៊ីនទេ?
Chris៖ យើងបានព្យាយាមដាក់ពាក្យសុំសម្ភាសដែរ ប៉ុន្តែពួកគេមិនដែលបានឆ្លើយតបមកវិញទេ។
VOA៖ រូបភាពជាច្រើនគឺគេធ្លាប់ឃើញ ប៉ុន្តែតើលោកមានបំណងយកភាពយន្តនេះទៅផ្សាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ? បើសិនជាមានបំណងតើលោកសង្ឃឹមថា នឹងទទួលបានការអនុញ្ញាត ហើយមិនត្រូវបានហាមឃាត់ដូចខ្សែភាពយន្តដទៃទៀតស្តីពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជា?
Chris៖ ខ្ញុំពិតជា ចង់ដាក់បញ្ចាំងខ្សែភាពយន្តនោះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលនឹងអនុញ្ញាតឱ្យដាក់បញ្ចាំង។ យើងនឹងដាក់សំណើជាផ្លូវការដើម្បីអាចបញ្ចាំងបាននៅក្នុងពេលអនាគត។ សម្រាប់ខ្ញុំគឺ វាជាការសំខាន់ណាស់ដែលទស្សនិកជនខ្មែរអាចមើលខ្សែភាពយន្តនេះបានដើម្បីឱ្យពួកគេដឹងបានពីព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានកើតមានឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ខ្ញុំក៏សង្ឃឹមថាសហគមន៍ខ្មែរនៅទូទាំងពិភពលោកដែលមានដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង ស្វីស និងកាណាដាអាចទស្សនាភាពយន្តនេះបាន។ បើសិនជារដ្ឋាភិបាលបដិសេធគឺ យើងនឹងរកវិធីបញ្ចាំងខ្សែភាពយន្តនេះតាមមធ្យោបាយផ្សេងៗ។
VOA៖ ចំណងជើងខ្សែភាពយន្តនេះគឺ«រដូវផ្ការីកនៅកម្ពុជា» ដែលស្តាប់ទៅស្រដៀងនឹងបដិវត្តន៍ «រដូវផ្ការីកនៅអារ៉ាប់»។ តើលោកគិតថា វាអាចនឹងធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលភ្ញាក់ផ្អើលទេ? ពីព្រោះពួកគេហាក់ដូចជាភ័យព្រួយនឹងការធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ខ្លាំងណាស់។ តើលោកគិតថា វាអាចជាការបញ្ជូនសារខុសមួយដល់រដ្ឋាភិបាលទេ?
Chris៖ ខ្ញុំមិនគិតថាវា គឺជាសារខុសមួយទេ។ ភាពយន្តនេះមានចំណងជើងថា«រដូវផ្ការីកនៅកម្ពុជា» ដែលជាការបកស្រាយផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ខ្ញុំ។ វាមិនមែនជាការបញ្ជាក់ថា មានបដិវត្តន៍រដូវផ្ការីកនៅកម្ពុជា ឬក៏នឹងមានបដិវត្តន៍មួយទេ។ នេះគ្រាន់តែជាបទពិសោធន៍ពិតផ្ទាល់ខ្លួននិងកត្តាសត្យានុម័តដែលខ្ញុំបានចំណាយពេល៦ឆ្នាំផលិតភាពយន្តឯកសារនេះ។ ចំណងជើងនេះមិនមានន័យអ្វីលើសពីនេះទេ។
VOA៖ សូមអរគុណគ្រីសដែលបានពិភាក្សាជាមួយនឹងវីអូអេហើយសូមជូនពរលោកឱ្យមានសំណាងថែមទៀត។
Chris៖ បាទសូមអរគុណ។ វាជាការរីករាយណាស់។