ចំនួនសិស្សកេនយ៉ាដែលទទួលបាននិទ្ទេស A ក្នុងការប្រឡងឆ្នាំ២០១៦ បានថយចុះ៩៥ភាគរយ បើប្រៀបធៀបនឹងលទ្ធផលប្រឡងកាលពីឆ្នាំមុន។
ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ក្នុងសាលារៀនមួយដែលមានសិស្សចំនួន២០២នាក់ សិស្សទាំងអស់សុទ្ធតែទទួលបាននិទ្ទេស A ប៉ុន្តែសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៦នេះ មានសិស្សចំនួនតែ១៤១នាក់ប៉ុណ្ណោះនៅទូទាំងប្រទេសដែលបានទទួលពិន្ទុប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។
លទ្ធផលសរុបនៃការសិក្សាខ្សោយបែបនេះ គឺកើតឡើងក្រោយពីមានចំណាត់ការដាក់បទបញ្ញត្តិដ៏តឹងរ៉ឹងដែលអនុវត្តឡើងដើម្បីលុបបំបាត់ការលួចចម្លង។
លទ្ធផលនៃការប្រឡងឆ្នាំ២០១៦ ត្រូវបានប្រកាសក្នុងរយៈពេលពីរខែមុនកាលបរិច្ឆេទគ្រោងទុក។ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានកេនយ៉ាបានរាយការណ៍ថា មន្ត្រីគណៈកម្មការរៀបចំការប្រឡងប្រកាសលទ្ធផលឆាប់រហ័ស បន្ទាប់ពីនាយកសាលាមួយចំនួនបានដាក់សំពាធលើមន្រ្តីទាំងនោះឲ្យដាក់ពិន្ទុខ្ពស់ដល់សិស្សរបស់ពួកគេ។
នាយកសាលាមួយចំនួន ត្រូវរងការចោទប្រកាន់ពីការសូកប៉ាន់ដល់មន្រ្តីគណៈកម្មការរៀបចំការប្រឡងក្នុងទឹកប្រាក់ចន្លោះពី១០០ដុល្លារអាមេរិកទៅ១៦០ដុល្លារអាមេរិក ដើម្បីឲ្យកូនសិស្សរបស់ពួកគេទទួលបាននិទ្ទេសល្អ។
លោកJohn Mugo ប្រធានផ្នែកគ្រប់គ្រងទិន្នន័យនៃអង្គការTwaweza East Africa ដែលជាស្ថាប័នមិនរកប្រាក់ចំណេញដើម្បីកែលំអវិស័យអប់រំនិងទំនួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងតំបន់ បាននិយាយថា មន្រ្តីអប់រំនឹងត្រូវប្រឈមនឹងសំណួរដ៏តឹងតែងជាច្រើន។
លោក Mugo បាននិយាយថា៖ «មានការចោទជាសំណួរថាតើថ្នាក់ដឹកនាំឬគណៈគ្រប់គ្រងទាំងអស់គួរតែចេញមកទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខសាធារណជនដែរឬទេ។ តើវាមានអ្វីកើតឡើងក្នុងរឿងនេះ? ប្រសិនបើពួកគេត្រូវបានគេរកឃើញថា ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងភាពមិនប្រក្រតីដ៏ធំធេងនេះ ខ្ញុំគិតថាយើងទាំងអស់គ្នាមិនគួរនៅស្ងៀមឡើយ។ ពួកគេត្រូវតែទទួលខុសត្រូវលើរឿងនេះ។ សំណួរផ្សេងទៀតដែលប្រជាជនកេនយ៉ាចង់សួរនោះ គឺគុណភាពអប់រំ។ តើសិស្សរាល់ថ្ងៃពិតជាកំពុងរៀនសូត្រដែរឬទេ? ឬគ្រូគ្រាន់តែឲ្យសិស្សធ្វើតាមដើម្បីប្រឡងជាប់តែប៉ុណ្ណោះ? ប្រសិនបើអ៊ីចឹងមែន នៅពេលដែលវិញ្ញាសាប្រឡងមានការកែប្រែតែបន្តិច នោះសិស្សប្រាកដជាធ្លាក់ទាំងអស់»។
អ្នកជំនាញខាងវិស័យអប់រំ លោក Tomkin Baraza បាននិយាយថា គុណភាពវិស័យអប់រំបានស្តារឡើងវិញហើយ ប៉ុន្តែនៅមានឧបសគ្គផ្សេងទៀតសម្រាប់វិស័យនេះ។
អ្នកជំនាញរូបនេះបាននិយាយថា៖ «ឥឡូវនេះ យើងក្រឡេកទៅមើលសិស្សជាច្រើនដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់នេះ តើយើងមានវិធានការបែបណាចំពោះពួកគេ? ក្រសួងគួរតែមានចំណាត់ការមួយដើម្បីធានាថាយ៉ាងហោចណាស់ចំពោះសិស្សធ្លាក់ភាគច្រើនបែបនេះនឹងអាចបន្តនៅកន្លែងណាមួយ មិនមែនជាកន្លែងដែលការអប់រំគឺ សម្រាប់តែសិស្សដែលប្រឡងជាប់មួយចំនួនតូចនោះទេ។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សារៀបចំការប្រឡងថ្នាក់ជាតិកេនយ៉ា លោកសាស្រ្តាចារ្យ George Magoha អះអាងថា សិស្សមិនចាំបាច់ត្រូវតែទទួលបាននិទ្ទេសល្អដើម្បីទទួលបានជោគជ័យនោះទេ។
លោក Baraza អ្នកជំនាញខាងអប់រំ ក៏យល់ស្របនឹងគំនិតនេះដែរ។
លោកបាននិយាយថា៖ «មនុស្សតែងតែឲ្យតម្លៃការប្រឡងជាប់ស្មើនឹងភាពជោគជ័យ។ ឧបមាថា ប្រសិនបើនរណាម្នាក់និយាយថា គាត់ទទួលបាននិទ្ទេស Dបូក ឬនិទ្ទេសE នោះគាត់នឹងត្រូវបានចាត់ទុកថាជាមនុស្សបរាជ័យម្នាក់។ ក្នុងករណីភាគច្រើន មនុស្សមិនបានផ្តោតទៅលើទេពកោសល្យ ដែលបុគ្គលម្នាក់មានពីកំណើតឡើយ។ ដូច្នេះ បេក្ខជនភាគច្រើនដែលទទួលបាននិទ្ទេសទាប បាក់ទឹកចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ហើយពួកគេប្រហែលជាគិតថា អនាគតរបស់ពួកគេរឹតតែយ៉ាប់ថែមទៀត»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រសួងអប់រំបាននិយាយថា ក្រសួងនឹងស្វែងរកឬសគល់នៃបញ្ហានេះ បន្ទាប់ពីលទ្ធផលប្រឡងដ៏គួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលចេញមកបែបនេះ៕
ប្រែសម្រួលដោយ កោះ សុគន្ធី