ក្រុមហ៊ុន Facebook ដែលជាក្រុមហ៊ុនប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមសាកលលោកមួយ ចាំបាច់នឹងត្រូវបង្កើនកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់ខ្លួនដើម្បីលុបបំបាត់ពាក្យសម្ដីបែបស្អប់គុំកួនចំពោះជនជាតិភាគតិច រ៉ូហ៊ីងយ៉ា ដែលរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ។ នេះបើយោងតាមការបញ្ជាក់របស់មន្ត្រីគោលនយោបាយកំពូលរបស់ក្រុមហ៊ុន Facebook។
ចាប់តាំងពីមានការផ្ទុះឡើងនូវវិបត្តិជនភៀសខ្លួនរ៉ូហ៊ីងយ៉ា នៅក្នុងខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ មក ក្រុមហ៊ុន Facebook បានរងការរិះគន់យ៉ាងចាស់ដៃពីអ្នកស៊ើបអង្កេតរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងពីក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនានា ពាក់ព័ន្ធនឹងការខ្វះវិធានការប្រឆាំងនឹងគណនី Facebook ណាដែលបានប្រើវេទិកានេះដើម្បីលើកទឹកចិត្តឲ្យមានអំពើហិង្សាប្រឆាំងនឹងជាតិសាសន៍រ៉ូហ៊ីងយ៉ា កាន់សាសនាឥស្លាម ដែលជាជាតិសាសន៍ដែលត្រូវបានគេបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពផ្សេងៗ។
ដោយថ្លែងនៅឯអង្គការមូលនិធិអាមេរិកាំងថ្មី (New America Foundation) អ្នកស្រី Monika Bickert ប្រធានផ្នែកគោលនយោបាយសាកលលោកនៃក្រុមហ៊ុន Facebook បាននិយាយថា ក្រុមហ៊ុននេះបានធ្វើការកែប្រែឲ្យប្រសើរជាងមុនមួយចំនួនដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានេះ ប៉ុន្តែ សកម្មភាពបន្ថែមទៀតគឺត្រូវការដើម្បីរារាំងមិនឲ្យមានការបង្ហោះសារដែលពោរពេញដោយពាក្យសម្ដីស្អប់ខ្ពើមប្រឆាំងនឹងជាតិសាសន៍រ៉ូហ៊ីងយ៉ា។
អ្នកស្រី Bickert បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំគិតថា រឿងដ៏ធំបំផុតមួយដែលយើងត្រូវធ្វើគឺធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងរបស់យើងមានភាពប្រសើរឡើងជាមួយនឹងក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា»។ លោកស្រីបានទទួលស្គាល់ថា «វាគឺជាទិដ្ឋភាពដ៏ស្មុគស្មាញមួយ ហើយនៅមានរឿងជាច្រើនទៀតដែលអាចធ្វើបាននៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា»។
ជាតិសាសន៍រ៉ូហ៊ីងយ៉ា តំណាងឲ្យអ្នកកាន់សាសនាឥស្លាមច្រើនជាងគេបំផុតនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដោយភាគច្រើននៃអ្នកទាំងនោះរស់នៅក្នុងរដ្ឋ Rakhine ភាគខាងលិចប្រទេស។ ជាតិសាសន៍រ៉ូហ៊ីងយ៉ា នេះមានចំនួនប្រហែលមួយលាននាក់គិតត្រឹមដើមឆ្នាំ២០១៧ ប៉ុន្តែអង្គការសហប្រជាជាតិបានបញ្ជាក់ថា ជាតិសាសន៍រ៉ូហ៊ីងយ៉ា នេះចំនួនជិត ៩សែននាក់បានរត់គេចទៅកាន់ប្រទេសបង់ក្លាដែសដែលនៅក្បែរខាងដោយសារតែការបង្ក្រាបដ៏ឃោរឃៅរបស់យោធាមីយ៉ាន់ម៉ា។ ការបង្ក្រាបនេះត្រូវបានយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាអះអាងថា ជាការវាយប្រហារលើពួកភេវជន។
សារបង្ហោះបែបអសីលធម៌
សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សនានានៅក្នុងនិងក្រៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបានចោទប្រកាន់ក្រុមហ៊ុន Facebook ថាបានបង្កើនអំពើហិង្សាជាតិសាសន៍ភាគតិចនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដោយមិនចាត់វិធានការភ្លាមៗប្រឆាំងនឹងអ្នកកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធជ្រុលនិយមនានា ដែលបានប្រើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម Facebook ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយសារប្រឆាំងនឹងជាតិសាសន៍រ៉ូហ៊ីងយ៉ា ដែលក្នុងនោះមានតាំងពីសារបង្ហាញការស្អប់ខ្ពើម រហូតដល់អត្ថបទព័ត៌មានប្រឌិត រូបភាពប្រឌិត និងវីដេអូប្រឌិតផ្សេងៗជាដើម។
នាង Monika Bickert ប្រធានផ្នែកចាត់ការគោលនយោបាយរបស់ក្រុមហ៊ុន Facebook កំពុងមើលទូរស័ព្ទរបស់នាងមុនពេលចូលប្រជុំនៅស្នាក់ការក្រុមហ៊ុន Facebook ក្នុងទីក្រុងប៉ារីសប្រទេសបារាំង កាលពីខែឧសភា ២០១៨។
អ្នកស៊ើបអង្កេតអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកករណីប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា កាលពីខែមិនាឆ្នាំមុន បានបញ្ជាក់ថា ពួកគេបានរកឃើញថា មធ្យោបាយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមនានា ជាពិសេស Facebook បាន «ដើរតួដ៏ម៉ឺងម៉ាត់» មួយ នៅក្នុងការផ្សព្វផ្សាយពាក្យសម្ដីស្អប់ខ្ពើមនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោកស្រី Yanghee Lee អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកកិច្ចការសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា៖ «ខ្ញុំខ្លាចថា ក្រុមហ៊ុន Facebook ឥឡូវនេះបានក្លាយជាវេទិកាបែបអសីលធម៌មួយ ហើយនេះមិនមែនជាគោលបំណងដើមដំបូងរបស់ក្រុមហ៊ុននេះនោះទេ»។
បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុន Facebook បាននិយាយថា ពួកគេមិនលើកលែងចំពោះករណីពាក្យសម្ដីបែបស្អប់គុំកួននោះទេ ហើយពួកគេនឹងផ្អាក និងពេលខ្លះលុបគណនី Facebook ណាដែលផ្សព្វផ្សាយម្ដងហើយម្ដងទៀតនូវអត្ថបទ ឬក៏សារណាដែលជំរុញឲ្យមានការស្អប់គុំកួនគ្នា ទោះបីជាមានការលំបាកក៏ដោយ។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ក្រុមហ៊ុន Facebook បានដាក់បញ្ចូលក្នុងបញ្ជីខ្មៅនូវសមាគមក្រុមអ្នកកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធស្នេហាជាតិដ៏តឹងតែងនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ឬក៏ហៅថា Ma Ba Tha និងព្រះសង្ឃល្បីឈ្មោះពីរអង្គ ដោយសារតែការបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យមានគំនិតស្អប់ខ្ពើមចំពោះជាតិសាសន៍ រ៉ូហ៊ីងយ៉ា។
ស្ទើរតែបរាជ័យ
កាលពីខែឧសភា ក្រុមហ៊ុន Facebook បានផ្សព្វផ្សាយនូវរបាយការណ៍មួយកម្រាស់ ៨៦ ទំព័រ ដែលនេះជារបាយការណ៍លើកដំបូងបង្អស់ផ្ដល់ព័ត៌មានអំពីអត្ថបទ ឬក៏សារណាដែលក្រុមហ៊ុននេះបានលុបចោលនៅជុំវិញពិភពលោក ដែលក្នុងនោះមានអត្ថបទ ឬសារបែបស្អប់គុំកួនចំនួន ២ លាន ៥ សែន ដែលបានទាញចេញពីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម Facebook ពីខែមករា រហូតដល់ខែមិនា ឆ្នាំ ២០១៨។ ក្នុងចំនួននោះ អត្ថបទ ឬក៏សារចំនួន ៣៨ ភាគរយ ត្រូវបានផ្នែកបញ្ញានិមិត្ត ឬ AI នៃក្រុមហ៊ុន Facebook ផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងជាងគេ។
នៅក្នុងអំឡុងពេលធ្វើសេចក្ដីប្រកាសមួយកាលពីថ្ងៃទី ១៥ ខែឧសភា លោក Guy Rosen អនុប្រធានផ្នែកគ្រប់គ្រងលទ្ធផលនៃក្រុមហ៊ុន Facebook បាននិយាយថា ក្រុមហ៊ុន Facebook មានការលំបាកនៅក្នុងការត្រួតពិនិត្យលើពាក្យសម្ដីស្អប់គុំកួន ដែលភាគច្រើនគឺដោយសារតែការលំបាករបស់ផ្នែកបញ្ញានិមិត្តរបស់ក្រុមហ៊ុននៅក្នុងការស្វែងយល់អំពីបរិបទប្រវត្តិសាស្ត្រ និងភាពផ្សេងៗគ្នានៃវប្បធម៌។
លោក Guy Rosen បាននិយាយថា៖ «បច្ចេកវិទ្យារបស់យើងនៅតែមិនដំណើរការល្អលើរឿងហ្នឹង ដូច្នេះវាចាំបាច់ត្រូវការការត្រួតពិនិត្យដោយក្រុមត្រួតពិនិត្យរបស់ក្រុមហ៊ុន Facebook»។
បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុន Facebook បានបញ្ជាក់ថា ពួកគេក៏បានជួលបុគ្គលិកផងដែរឲ្យពិនិត្យមើលអត្ថបទ ឬក៏សារជាភាសាភូមា ដើម្បីបំពេញការខ្វះខាតរបស់ផ្នែកបញ្ញានិមិត្តរបស់ក្រុមហ៊ុន។
នៅក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងលិខិតមួយច្បាប់របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន ៦ នៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា នាយកប្រតិបត្តិក្រុមហ៊ុន Facebook លោក Mark Zuckerberg បាននិយាយថា ក្រុមហ៊ុន Facebook បានបន្ថែមបុគ្គលិកជាអ្នកពិនិត្យមើលអត្ថបទ ឬក៏សារជាភាសាភូមា «រាប់សិបនាក់» ដើម្បីតាមដានពាក្យសម្ដីបែបស្អប់គុំកួនឲ្យបានប្រសើរជាងមុន។
នៅក្នុងការឆ្លើយតបតាមអ៊ីមែល ដែលសារព័ត៌មាន the New York Times ទទួលបាន លោក Zuckerberg បាននិយាយថា ក្រុមហ៊ុន Facebook បាន «បង្កើនបុគ្គលិកនៅទូទាំងក្រុមហ៊ុនសម្រាប់បញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា» ដែលក្នុងនោះមានក្រុមមួយដែលមានភារកិច្ចបង្កើតមធ្យោបាយជួយបញ្ឈប់អំពើហិង្សានៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាផងដែរ។
បើយោងទៅលើអ្នកស្រី Monika Bickert ដែលជាបុគ្គលិកផ្នែកគោលនយោបាយជាន់ខ្ពស់នៃក្រុមហ៊ុនបណ្ដាញសង្គម Facebook នេះ ចំនួនអ្នកត្រួតពិនិត្យភាសាភូមាក៏ត្រូវការបង្កើនផងដែរ ដើម្បីទទួលបានលទ្ធផលឲ្យបានប្រសើរជាងមុននៅក្នុងប្រទេសដែលមានបញ្ហាមួយនេះ។
អ្នកស្រី Monika Bickert បាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «អ្វីដែលយើងបានឃើញក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះគឺថា អ្នកចាំបាច់ត្រូវមានការពិចារណាជាពិសេសចំពោះទីកន្លែងផ្សេងៗដែលមានបញ្ហាទាក់ទិននឹងពាក្យសម្ដីបែបស្អប់គុំកួន ថាតើដោយសារតែមានអំពើហិង្សានៅក្នុងប្រទេសទាំងនោះ ឬក៏ដោយសារតែមានលំហូរជនចំណាកស្រុក បានជាមានពាក្យសម្ដីបែបស្អប់គុំកួនជាច្រើនកើតឡើងដូចនេះ។ នៅមានចំណុចមួយចំនួនដែលតម្រូវឲ្យមានការត្រួតពិនិត្យផ្នែកភាសាឲ្យបានទាន់ពេលវេលា ហើយយើងឃើញដូចនេះនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា»៕
ប្រែសម្រួលដោយ ភី សុភាដា