ក្រុមអ្នកជំនាញបារម្ភថា ប្រទេសកូរ៉េខាងជើង អាចនឹងប្រើវិធានការដ៏តឹងរ៉ឹងរបស់ខ្លួនប្រឆាំងនឹងការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩ ដើម្បីក្តោបក្តាប់ប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនដោយផ្តល់អាទិភាពទៅលើផ្នែកស្ថិរភាព ជាជាងផ្នែកសុខភាពសាធារណៈ។
លោក W. Courtland Robinson ជាសាស្រ្តាចារ្យដែលផ្តោតជាសំខាន់ទៅលើសុខភាពសាធារណៈរបស់កូរ៉េខាងជើងនៅសាលាសុខភាពសាធារណៈ Bloomberg នៃសាកលវិទ្យាល័យ Johns Hopkins ។ លោកបានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា៖
«អ្វីដែលខ្ញុំបានឃើញ គឺហាក់ដូចជាមានការផ្តល់សារៈសំខាន់ខ្លាំងទៅលើការក្តោបក្តាប់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាជាងសុខភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ»។
ប្រទេសកូរ៉េខាងជើង កំពុងចាត់វិធានការយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងវីរុសកូរ៉ូណា ទោះបីជាប្រទេសនេះនិយាយថា ខ្លួនគ្មានករណីអ្នកឆ្លងវីរុសនេះក៏ដោយ។ វីរុសដែលឆ្លងខ្លាំងនេះបានរាតត្បាតយ៉ាងឆាប់រហ័សពីទីក្រុងវូហានប្រទេសចិនដែលជាប្រភពនៃវីរុសនេះ ទៅដល់មនុស្សជាង ២ លាននាក់ និងសម្លាប់មនុស្សជាង ១៥០.០០០ នាក់នៅទូទាំងពិភពលោក គិតត្រឹមថ្ងៃសុក្រ ទី១៧ ខែមេសាកន្លងទៅនេះ។
មនុស្សម្នាពាក់ម៉ាស់នៅពេលមានការបារម្ភពីការរីករាលដាលនៃមេរោគកូរ៉ូណា នៅក្នុងក្រុងព្យុងយ៉ាង ប្រទេសកូរ៉េខាងជើង កាលពីថ្ងៃទី១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០។
ទីក្រុងព្យុងយ៉ាង បានផ្អាករាល់ជើងហោះហើរទាំងអស់ទៅនិងមកពីប្រទេសចិន ហើយបានបិទព្រំដែនដែលជាប់នឹងប្រទេសចិនកាលពីខែមករា មុនពេលបើកដំណើរការបន្តិចបន្តួចឡើងវិញនៅក្នុងខែមីនា ដើម្បីទទួលយកសម្ភារៈផ្គត់ផ្គង់ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងវីរុសកូរ៉ូណានេះ។
កូរ៉េខាងជើង ក៏បានដាក់មនុស្សរាប់ពាន់នាក់ឲ្យនៅដាច់ដោយឡែកពីគេ មុនពេលអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកខ្លះទៅផ្ទះវិញ កាលពីចុងខែមីនា។ កាលពីខែកុម្ភៈ របបនេះបានបញ្ជាឲ្យមានការត្រួតពិនិត្យឲ្យបានពេញលេញ និងដាក់ឲ្យនៅដាច់ដោយឡែកគ្រប់ទំនិញទាំងអស់ដែលមកដល់កំពង់ផែ និងព្រំដែនរបស់ខ្លួន។
ទីក្រុងព្យុងយ៉ាង បានចេញវិធានការដ៏តឹងរ៉ឹងរបស់ខ្លួនប្រឆាំងនឹងវីរុសកូរ៉ូណា តាមរយៈការជូនដំណឹងអំពីការផាកពិន័យចំពោះការបំពានវិធានការនោះ ជាជាងគោលការណ៍ណែនាំឲ្យប្រជាជនធ្វើតាមដោយស្ម័គ្រចិត្តដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យផ្នែកសុខភាព។
កាលពីខែកុម្ភៈ មេដឹកនាំកូរ៉េខាងជើងលោក Kim Jong Un បាននិយាយថា «ផលវិបាកយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ» នឹងកើតមានឡើង បើវីរុសកូរ៉ូណារាតត្បាតចូលក្នុងប្រទេស ហើយលោកបានអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋគ្រប់គ្នាធ្វើតាមបញ្ជា «ដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ»។
ដើម្បីទប់ស្កាត់ការរាតត្បាតនៃវីរុសកូរ៉ូណានេះ កាលពីខែមីនា ប្រទេសកូរ៉េខាងជើង បានសង្កត់ធ្ងន់អំពីតម្រូវការក្នុង «ការរឹតបន្តឹងការគ្រប់គ្រងលើប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីឲ្យពួកគេគោរពតាមការណែនាំដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ» ចំពោះវិធានការប្រឆាំងនឹងការរាតត្បាតនៃវីរុសនេះ។
ប្រទេសកូរ៉េខាងជើង បានអំពាវនាវជាថ្មីម្តងទៀតឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគោរពតាមបទបញ្ជាកាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី១៤ ខែមេសា កន្លងទៅនេះ ដោយបញ្ជាក់បន្ថែមថា «មិនអាចអត់ឱនឲ្យបានទេ ក្នុងការមិនខិតខំប្រឹងប្រែងការពារ»។
លោក Robinson មើលឃើញថា របបនេះ ផ្តល់អាទិភាពដល់សមត្ថភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រជាពលរដ្ឋ ហើយ «មិនផ្តល់អាទិភាពដល់ការអន្តរាគមន៍ដល់ផ្នែកសុខភាពសាធារណៈនោះឡើយ»។
ទោះបីជាមានវិធានការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ១៩នេះយ៉ាងតឹងរ៉ឹងក៏ដោយ ក៏ប្រទេសកូរ៉េខាងជើងមិនបានបង្ហាញថា ខ្លួនបានចាប់ផ្តើមធ្វើតេស្តរកវីរុសកូរ៉ូណានៅទូទាំងប្រទេសទេ ដែលការណ៍នេះ បានធ្វើឲ្យមានការសង្ស័យអំពីសុពលភាពនៃការអះអាងរបស់កូរ៉េខាងជើងដែលថា ខ្លួនគ្មានអ្នកផ្ទុកវីរុសកូរ៉ូណានោះ។
លោក Ken Gause នាយកកម្មវិធីវិភាគបញ្ហានៅ CNA បានថ្លែងថា «អ្វីដែលពួកគេខកខានមិនបាននិយាយនោះ គឺពួកគេមិនបានធ្វើតេស្តនរណាម្នាក់រកវីរុសកូរ៉ូណាឡើយ»។
លោក Ken Gause បានថ្លែងបន្តក្នុងសម្តីដើមថា៖
«តាមរយៈការមិនធ្វើតេស្តអ្នកណាម្នាក់នេះ វាអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេអាចនិយាយបានថា នៅក្នុងប្រទេសកូរ៉េខាងជើង មិនមានភស្តុតាងបញ្ជាក់ថា មានវីរុសកូរ៉ូណាទេ»។
លោក Gause បាននិយាយទៀតថា ប្រទេសកូរ៉េខាងជើងប្រហែលជាបានរឹតបន្តឹងឡើងវិញនូវវិធានការគ្រប់គ្រងសង្គមមួយចំនួនដែលមាននៅមុនទសវត្សរ៍១៩៩០ ដូចជាការរឹតត្បិតការធ្វើដំណើរដែលតម្រូវឲ្យមានការអនុញ្ញាត និងមានប្រព័ន្ធឃ្លាំមើលតាមតំបន់។ លោក Gause បាននិយាយក្នុងសម្តីដើមថា៖
«វាងាយស្រួលណាស់ក្នុងការបិទដំណើរការប្រទេស ប្រសិនបើពួកគេចង់ធ្វើ។ អ្វីដែលពួកគេត្រូវធ្វើ គឺគ្រាន់តែរឹតបន្ដឹងបទបញ្ញត្តិ បំបាត់ចោលករណីលើកលែងមួយចំនួនទាក់ទងនឹងការធ្វើដំណើរ នោះពួកគេនឹងអាចធ្វើឲ្យមនុស្សនៅនឹងមួយកន្លែងបាន។ ប្រសិនបើប្រជាជនមិនអនុវត្តតាមច្បាប់ ពួកគេនឹងមានផលវិបាក។
តាមការស្មានរបស់ខ្ញុំគឺ អ្នកណាម្នាក់ដែលត្រូវបានគេរកឃើញថា មានផ្ទុកវីរុសនេះ នោះនឹងត្រូវ ដាក់ឲ្យស្ថិតនៅដាច់ដោយឡែកពីគេ ឬ ក្រោមការឃ្លាំមើលយ៉ាងតឹងរ៉ឹង សូម្បីតែការឲ្យក្នុងផ្ទះក៏ដោយ ហើយប្រសិនបើពួកគេអស់ម្ហូបអាហារ របបនេះអាចនិយាយថា នោះជាសំណាងអាក្រក់របស់អ្នក»។
មុនពេលការរឹតត្បិតការធ្វើដំណើរត្រូវបានបន្ធូរបន្ថយក្នុងអំឡុងគ្រោះទុរ្ភិក្សនៅទសវត្សរ៍ ១៩៩០ កូរ៉េខាងជើង បានរឹតត្បិតសេរីភាពក្នុងការធ្វើដំណើរដោយតម្រូវឲ្យមានឯកសារធ្វើដំណើរក្នុងប្រទេស។ ប្រទេសនេះ ក៏មានប្រព័ន្ធឃ្លាំមើលតាមតំបន់ផងដែរ ដែលមនុស្សនឹងរាយការណ៍អំពីភ្ញៀវណាដែលគ្មានការអនុញ្ញាត និងម្ចាស់ផ្ទះទៅប៉ូលិសដែលធ្វើការឲ្យក្រសួងសន្តិសុខប្រជាជន និងក្រសួងសន្តិសុខរដ្ឋ។
លោក Robinson បាននិយាយថា វិធានការយ៉ាងតឹងរ៉ឹងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងវីរុសកូរ៉ូណា នេះ អាចមានអមជាមួយដោយការដាក់ទណ្ឌកម្ម ហើយការខ្វះលទ្ធភាពក្នុងការធ្វើតេស្ត ឬ ការព្យាបាលឲ្យបានត្រឹមត្រូវ «អាចជំរុញឲ្យប្រជាពលរដ្ឋលាក់បាំងជំងឺរបស់ពួកគេ»។
កម្មករនៅរោងចក្រ Ryongaksan Soap Factory ផលិតថ្នាំសម្លាប់មេរោគនៅក្នុងក្រុងព្យុងយ៉ាង ប្រទេសកូរ៉េខាងជើង កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០។
លោក Robinson បាននិយាយទៀតថា ប្រជាជនកូរ៉េខាងជើងជាច្រើន នឹងមិនរាយការណ៍ពីរោគសញ្ញានៃជំងឺកូវីដ១៩ ដែលមានលក្ខណៈប្រហែលគ្នានឹងជំងឺផ្តាសាយធំនោះទេ ដោយសារតែការភ័យខ្លាចថា ពួកគេ នឹងត្រូវបាន «ប្រមូលផ្តុំគ្នា និងដាក់ឲ្យនៅដាច់ដោយឡែកពីគេ ហើយអាចនឹងត្រូវឃុំខ្លួននៅក្នុងពន្ធនាគារតាមរបៀបដែលមិនអំណោយផលដល់សុខភាពរបស់ពួកគេ»។
ក្រុមអ្នកជំនាញបាននិយាយថា ប្រទេសកូរ៉េខាងជើង អាចប្រើប្រាស់ជំងឺកូវីដ១៩ ជា លេសដើម្បីព្យាយាមរឹតបន្តឹងទៅលើផ្សារ «jangmadang» ដែលជាផ្សារក្រៅផ្លូវការដែលស្តុកទំនិញជាច្រើន ដូចជាម្ហូបអាហារ សម្លៀកបំពាក់ និងរបស់របរប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះផ្សេងៗទៀត។ វិធានការបែបនេះ នឹងអាចរារាំងសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្មនៅក្រៅបណ្តាញដែលមិនគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ។ លោក Ken Gause បានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា៖
«រឿងមួយដែលពួកគេអាចនឹងព្យាយាមធ្វើដែរនោះ គឺធ្វើឲ្យមានការគ្រប់គ្រងដោយការចាត់ចែងឡើងវិញទៅលើប្រជាជន ដែលទីផ្សារទាំងនោះ បានធ្វើឲ្យប្រជាជនមិនស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់របបនេះ»។
ប្រជាជនកូរ៉េខាងជើងកាន់តែពឹងផ្អែកខ្លាំងឡើងៗ លើទីផ្សារដែលបានលេចឡើងក្នុងទសវត្សរ៍ ១៩៩០ នៅចំពេលមានគ្រោះទុរ្ភិក្ស ដែលបណ្តាលឲ្យមនុស្សប្រមាណ ២ លាននាក់ស្លាប់។ ក្រោយមកទៀត ប្រជាជនកាន់តែពឹងផ្អែកលើទីផ្សារនោះ នៅឆ្នាំ ២០១៩ បន្ទាប់ពីរបបនេះ បានកាត់បន្ថយការចែកចាយស្បៀងអាហារដោយរដ្ឋ។
លោក Gause បាននិយាយថា ការរឹតត្បិតណាមួយទៅលើទីផ្សារទាំងនោះ នឹងជួយរបបនេះរារាំងប្រជាជនមិនឲ្យប្រមូលផ្តុំ និងការចែករំលែកព័ត៌មាននៅក្នុងទីផ្សារ។
លោក Gause បានថ្លែងទៀតថា ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ ជំងឺកូវីដ១៩នេះ បានផ្តល់ដល់របបនេះនូវភាពស្របច្បាប់ ក្នុងការគ្រប់គ្រងដ៏តឹងរ៉ឹងទៅលើទីផ្សារទាំងនោះ ខណៈដែលខ្លួនត្រូវទុកបម្រុងសម្រាប់តម្រូវការខ្លួនឯង បន្ទាប់ពីខកខានមិនបានទទួលការបន្ធូរបន្ថយការដាក់ទណ្ឌកម្មពីសហរដ្ឋអាមេរិក។
កាលពីខែមករា លោក Kim Jong Un បានប្រកាសថា ប្រទេសនេះនឹងផ្តោតលើការផ្គត់ផ្គង់ដោយខ្លួនឯង។ លោក Gause បានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមទៀតថា៖
«វីរុសកូរ៉ូណានេះ អាចត្រូវបានប្រើជាការពន្យល់ពីមូលហេតុដែលពួកគេផ្តាច់ខ្លួនឯងចេញពីពិភពលោក។ វាជាការពណ៌នាដ៏ល្អប្រសើរសម្រាប់ [របបនេះ] ដែលនិយាយថា យើងកំពុងការពារអ្នកពីវីរុសដ៏សាហាវនេះ ជាជាងនិយាយថា យើងបែរខ្នងខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដាក់ពិភពលោកពីព្រោះមេដឹកនាំកំពូលរបស់យើង គឺលោក [គីម] មិនអាចសម្រេចកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកបាននោះ»។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក Gause បាននិយាយថា ការគ្រប់គ្រងទីផ្សារនេះ គឺជាវិធានការមានលក្ខណៈបណ្តោះអាសន្ន ព្រោះចក្ខុវិស័យរបស់លោកគីមអំពីសេដ្ឋកិច្ចនាពេលអនាគត មិនពាក់ព័ន្ធនឹងបទបញ្ជាកណ្តាលទេ។
លោក William Brown អតីតអ្នកវិភាគនៃទីភ្នាក់ងារស៊ើបការសម្ងាត់ CIA និងជាអ្នកជំនាញខាងសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកូរ៉េខាងជើងបាននិយាយថា ការចង់គ្រប់គ្រងទីផ្សាររបស់កូរ៉េខាងជើងក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ អាចឆ្លុះបញ្ចាំងពីផលប៉ះពាល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដែលខ្លួនកំពុងតែប្រឈម ដោយសារការបិទព្រំដែនជាមួយចិនដែលជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មចម្បងរបស់ខ្លួន។ លោក William Brown បានថ្លែងបន្តក្នុងសម្តីដើមថា៖
«រដ្ឋាភិបាលកូរ៉េខាងជើងប្រហែលជាព្យាយាមបញ្ឈប់ទីផ្សារ ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលអាចខ្លាចថា មានការឡើងថ្លៃ និងមានអតិផរណា។ រដ្ឋាភិបាលកូរ៉េខាងជើងមាននិន្នាការបញ្ឈប់ការឡើងថ្លៃបែបនេះ ដោយដាក់កំហិតតម្លៃលើទំនិញ។ ក៏ប៉ុន្តែ ការដាក់កំហិតតម្លៃលើទំនិញ គឺបំផ្លាញទីផ្សារ»។
លោក Brown បានសរសេរនៅក្នុងអត្ថបទមួយនៅលើគេហទំព័រដែលមានឈ្មោះថា 38 North ដែលជាវេបសាយធ្វើការវិភាគទៅលើកូរ៉េខាងជើង។ លោកបានសរសេរថា បន្ទាប់ពីបិទព្រំដែនជាប់នឹងប្រទេសចិន ដែលជាវិធានការមួយដែលរារាំងពាណិជ្ជកម្មប្រមាណជា ៩០% របស់កូរ៉េខាងជើងនោះ ការនាំចូលពីចិនបានធ្លាក់ចុះដល់ត្រឹមបើគិតជាទឹកប្រាក់ មានចំនួន ១៩៨ លានដុល្លារ។ ការនាំចេញរបស់កូរ៉េខាងជើងទៅកាន់ប្រទេសចិនបានធ្លាក់ចុះ ៧៥ ភាគរយមកនៅត្រឹមបើគិតជាទឹកប្រាក់ មានចំនួន ១០ លានដុល្លារ។
ក្នុងអត្ថបទដែលលោក William Brown បានសរសេរនោះ បានឲ្យដឹងថា តួលេខនេះ មិនរាប់បញ្ចូលការផ្តល់ប្រេងឆៅពីចិនទៅកូរ៉េខាងជើងទេ ដែលតាមការប៉ាន់ស្មានមានចំនួនប្រមាណជា៥ម៉ឺនតោន ក្នុងមួយខែ គិតជាប្រាក់មានតម្លៃប្រមាណជា ពី១០ ទៅ ២០លានដុល្លារ នេះបើគិតតាមតម្លៃប្រេងឆៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។ លោក Brown បានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា៖
«អ្វីដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងខែមករា និងខែកុម្ភៈនោះ គឺការធ្លាក់ចុះនូវការនាំចូលទំនិញប្រើប្រាស់។ រឿងនេះ វាប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ទៅលើប្រជាពលរដ្ឋជាង»។
ជាឧទាហរណ៍ ការនាំចូលសណ្តែកសៀងពីចិនតិចជាងមុន មានន័យថាកូរ៉េខាងជើងអាចជួបប្រទះកង្វះការផ្គត់ផ្គង់ និងតម្លៃកើនឡើង។
លោក Brown បានថ្លែងថា ការរឹតត្បិត ឬ ការបិទទីផ្សារ អាចនាំឲ្យមាន «ភាពអត់ឃ្លាន»។ លោក Brown បានថ្លែងបន្តក្នុងសម្តីដើមថា៖
«ប្រសិនបើពួកគេបំផ្លាញទីផ្សារ នោះមានន័យថា ពួកគេនឹងត្រឡប់ទៅស្ថានភាពដូចនៅទសវត្សរ៍១៩៩០ ដែលជាពេលមានការខ្វះខាតស្បៀងអាហារ និងមិនមានយន្តការផ្តល់អាហារឲ្យបានគ្រប់ទីកន្លែង ហើយបន្ទាប់មក នឹងមានតំបន់ខ្លះ ដែលអត់មានអាហារ មិនមែនអត់គ្រប់ទីកន្លែងនោះទេ គឺតំបន់ខ្លះ នឹងគ្មានអាហារ»៕
ប្រែសម្រួលដោយអ្នកស្រី លី ម៉ូរីវ៉ាន់