ភ្នំពេញ —
សហគមន៍អន្តរជាតិបានបន្តដាក់សម្ពាធជាបន្តបន្ទាប់កាលពីចុងសប្តាហ៍មុនមកលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឲ្យដោះស្រាយការចោទប្រកាន់ពីភាពមិនប្រក្រតីនៃបញ្ហាបោះឆ្នោតនិងអំពើហិង្សាក្រោយការបោះឆ្នោតនៅប្រទេសកម្ពុជា។
សម្ពាធនេះកើតឡើងស្របពេលដែលមិនមានការចរចាណាមួយចាប់ផ្តើមឡើងវិញរវាងគណបក្សជាប់ឆ្នោតទាំងពីរ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍សប្តាហ៍មុន សភាអឺរ៉ុបដែលតំណាងឲ្យប្រទេសចំនួន២៨បានអំពាវនាវក្នុងសេចក្តីសម្រេចមួយក្រោយពីកិច្ចប្រជុំពេញអង្គឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទទួលយក «ការស៊ើបអង្កេតមួយឯករាជ្យដោយមានការចូលរួមពីអន្តរជាតិ» ដើម្បីដោះស្រាយការចោទប្រកាន់អំពីការបន្លំសន្លឹកឆ្នោតក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ដ្រកាលពីខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣។
នៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចនោះសភាអឺរ៉ុបបានលើកពីកង្វល់របស់ខ្លួនចំពោះស្ថានភាពអ្នកការពារសិទ្ធិនិងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិងការចាប់ខ្លួនបាតករចំនួន២៣នាក់។
សភាអឺរ៉ុបអះអាងថាការចាប់ខ្លួនពួកគេ «ដោយអយុត្តិធម៌» ហើយស្នើសុំឲ្យដោះលែងពួកគេជាបន្ទាន់។
ដំណោះស្រាយរបស់សភាអឺរ៉ុបធ្វើឡើងមួយថ្ងៃប៉ុណ្ណោះក្រោយពីសភាសហរដ្ឋអាមេរិកបានអនុម័តសេចក្ដីព្រាងថវិកាថ្មី និងសម្រេចផ្អាកជំនួយមួយចំនួនដល់កម្ពុជា ដើម្បីដាក់កំហិតឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាធ្វើការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យលើការចោទប្រកាន់អំពីការបោះឆ្នោតជាតិ។ ជំនួយនោះដែលផ្តោតលើជំនួយដោយផ្ទាល់សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ។
លោកយឹម សុវណ្ណ តំណាងរាស្រ្តជាប់ឆ្នោតរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិចាត់ទុកថា សេចក្តីសម្រេចខាងលើជាសារមួយរំលឹកដល់គណបក្សកាន់អំណាច។
«ពិភពលោកបានលើកឡើងក្នុងសម្លេងតែមួយ ការពារយុត្តិធម៌ជូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ជាពិសេសយុត្តិធម៌ជូនម្ចាស់ឆ្នោត។គឺជាការបញ្ជូនសារទៅរដ្ឋាភិបាល ទៅគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថារដ្ឋាភិបាល គណបក្សប្រជាជនមិនអាចធ្វើអ្វីបានតាមអំពើចិត្តបានទេ មិនអាចធ្វើអ្វីផ្ទុយពីឆន្ទៈនយោបាយរបស់ពិភពលោកបានទេ»។
លោកផៃ ស៊ីផាន រដ្ឋលេខាធិការនិងជាអ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណរដ្ឋមន្ត្រីអះអាងថា នេះគ្រាន់តែជាការចង់បានពីសហគមន៍អន្តរជាតិតែប៉ុណ្ណោះ។ ហើយវាមិនមែនជាការដាក់សម្ពាធមកលើរដ្ឋាភិបាលឬគណបក្សកាន់អំណាចនោះទេ។
«អ្វីដែលលើកឡើងជាសម្ពាធខ្ញុំមើលមិនឃើញដូច្នេះទេ។ គ្រាន់តែជាឆន្ទៈមួយដែលយើងធ្វើការជាមួយគ្នាហើយគាត់យល់ច្រឡំពីអ្វីដែលជាការពិតនៃការវិវត្តនៅកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ។ ហើយការវិវាទនេះបានបញ្ចប់រួចទៅហើយដោយយើងបានដោះស្រាយតាមនិតិវិធី។ ហើយអ្វីដែលគេចង់បានជារឿងមួយទៀតហើយយើងត្រូវពន្យល់គេបន្ថែម»។
យោងតាមលទ្ធផលបោះឆ្នោតដែលប្រកាសដោយគណកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបង្ហាញថាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ឈ្នះបាន៦៨អសនៈនិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរបស់លោកសម រង្ស៊ី និងលោកកឹម សុខា ឈ្នះបាន៥៥អសនៈក្នុងចំណោម១២៣អាសនៈនៃរដ្ឋសភា។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានច្រានចោលលទ្ធផលបោះឆ្នោតនេះដោយសំអាងថាមានភាពមិនប្រក្រតីជាច្រើនបានកើតឡើងក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោតហើយដែលធ្វើឲ្យខ្លួនបាត់បង់សន្លឹកឆ្នោតដែលខ្លួនគួរតែឈ្នះលើគណបក្សប្រជាជន។ ហើយក្រោយពីតវ៉ាមិនបានសម្រេចគណបក្សជំទាស់បានដឹកនាំបាតុកម្មជាបន្តបន្ទាប់ដើម្បីទាមទារឲ្យការដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីនិងឲ្យមានការបោះឆ្នោតឡើងវិញបន្ទាប់ពីការចរចារវាងគណបក្សទាំងពីរមិនបានឈានដល់កិច្ចព្រមព្រាងដែលអាចទទួលយកបានទាំងសងខាង។
រហូតមកទល់ពេលនេះសហភាពអឺរ៉ុបនិងសហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាម្ចាស់ជំនួយសំខាន់របស់កម្ពុជាមិនទាន់បានប្រកាសជំហរទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការនូវលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាកាលពីជាងប្រាំខែមុននៅឡើយ។
លោកបណ្ឌិត ហង្ស ពុទ្ធា នាយកប្រតិបត្តិអង្គការនិកហ្វិកដែលជាអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតមួយនៅកម្ពុជាយល់ថាប្រតិកម្មរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិនឹងជួយជំរុញឲ្យមានដំណោះស្រាយនៅកម្ពុជា។
«ខ្ញុំគិតថា ប្រសិនបើពលរដ្ឋចង់ឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតអ្វីមួយគួរតែត្រូវអនុវត្តន៍ហើយការលើកឡើងរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិដើម្បីឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតក៏ជាចំណុចមួយដើម្បីជំរុញឲ្យខ្មែរនិងខ្មែរផ្សះផ្សាដោយភាពប្រាកដនិយម»។
នៅក្នុងពេលនេះពុំមានការចរចាណាមួយរវាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនោះទេ។ ការចរចាបានជាប់គាំងចាប់តាំងពីខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៣មកម្ល៉េះ៕
សម្ពាធនេះកើតឡើងស្របពេលដែលមិនមានការចរចាណាមួយចាប់ផ្តើមឡើងវិញរវាងគណបក្សជាប់ឆ្នោតទាំងពីរ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍សប្តាហ៍មុន សភាអឺរ៉ុបដែលតំណាងឲ្យប្រទេសចំនួន២៨បានអំពាវនាវក្នុងសេចក្តីសម្រេចមួយក្រោយពីកិច្ចប្រជុំពេញអង្គឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទទួលយក «ការស៊ើបអង្កេតមួយឯករាជ្យដោយមានការចូលរួមពីអន្តរជាតិ» ដើម្បីដោះស្រាយការចោទប្រកាន់អំពីការបន្លំសន្លឹកឆ្នោតក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ដ្រកាលពីខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣។
នៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចនោះសភាអឺរ៉ុបបានលើកពីកង្វល់របស់ខ្លួនចំពោះស្ថានភាពអ្នកការពារសិទ្ធិនិងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិងការចាប់ខ្លួនបាតករចំនួន២៣នាក់។
សភាអឺរ៉ុបអះអាងថាការចាប់ខ្លួនពួកគេ «ដោយអយុត្តិធម៌» ហើយស្នើសុំឲ្យដោះលែងពួកគេជាបន្ទាន់។
ដំណោះស្រាយរបស់សភាអឺរ៉ុបធ្វើឡើងមួយថ្ងៃប៉ុណ្ណោះក្រោយពីសភាសហរដ្ឋអាមេរិកបានអនុម័តសេចក្ដីព្រាងថវិកាថ្មី និងសម្រេចផ្អាកជំនួយមួយចំនួនដល់កម្ពុជា ដើម្បីដាក់កំហិតឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាធ្វើការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យលើការចោទប្រកាន់អំពីការបោះឆ្នោតជាតិ។ ជំនួយនោះដែលផ្តោតលើជំនួយដោយផ្ទាល់សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ។
លោកយឹម សុវណ្ណ តំណាងរាស្រ្តជាប់ឆ្នោតរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិចាត់ទុកថា សេចក្តីសម្រេចខាងលើជាសារមួយរំលឹកដល់គណបក្សកាន់អំណាច។
«ពិភពលោកបានលើកឡើងក្នុងសម្លេងតែមួយ ការពារយុត្តិធម៌ជូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ជាពិសេសយុត្តិធម៌ជូនម្ចាស់ឆ្នោត។គឺជាការបញ្ជូនសារទៅរដ្ឋាភិបាល ទៅគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថារដ្ឋាភិបាល គណបក្សប្រជាជនមិនអាចធ្វើអ្វីបានតាមអំពើចិត្តបានទេ មិនអាចធ្វើអ្វីផ្ទុយពីឆន្ទៈនយោបាយរបស់ពិភពលោកបានទេ»។
លោកផៃ ស៊ីផាន រដ្ឋលេខាធិការនិងជាអ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណរដ្ឋមន្ត្រីអះអាងថា នេះគ្រាន់តែជាការចង់បានពីសហគមន៍អន្តរជាតិតែប៉ុណ្ណោះ។ ហើយវាមិនមែនជាការដាក់សម្ពាធមកលើរដ្ឋាភិបាលឬគណបក្សកាន់អំណាចនោះទេ។
«អ្វីដែលលើកឡើងជាសម្ពាធខ្ញុំមើលមិនឃើញដូច្នេះទេ។ គ្រាន់តែជាឆន្ទៈមួយដែលយើងធ្វើការជាមួយគ្នាហើយគាត់យល់ច្រឡំពីអ្វីដែលជាការពិតនៃការវិវត្តនៅកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ។ ហើយការវិវាទនេះបានបញ្ចប់រួចទៅហើយដោយយើងបានដោះស្រាយតាមនិតិវិធី។ ហើយអ្វីដែលគេចង់បានជារឿងមួយទៀតហើយយើងត្រូវពន្យល់គេបន្ថែម»។
យោងតាមលទ្ធផលបោះឆ្នោតដែលប្រកាសដោយគណកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបង្ហាញថាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ឈ្នះបាន៦៨អសនៈនិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរបស់លោកសម រង្ស៊ី និងលោកកឹម សុខា ឈ្នះបាន៥៥អសនៈក្នុងចំណោម១២៣អាសនៈនៃរដ្ឋសភា។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានច្រានចោលលទ្ធផលបោះឆ្នោតនេះដោយសំអាងថាមានភាពមិនប្រក្រតីជាច្រើនបានកើតឡើងក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោតហើយដែលធ្វើឲ្យខ្លួនបាត់បង់សន្លឹកឆ្នោតដែលខ្លួនគួរតែឈ្នះលើគណបក្សប្រជាជន។ ហើយក្រោយពីតវ៉ាមិនបានសម្រេចគណបក្សជំទាស់បានដឹកនាំបាតុកម្មជាបន្តបន្ទាប់ដើម្បីទាមទារឲ្យការដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីនិងឲ្យមានការបោះឆ្នោតឡើងវិញបន្ទាប់ពីការចរចារវាងគណបក្សទាំងពីរមិនបានឈានដល់កិច្ចព្រមព្រាងដែលអាចទទួលយកបានទាំងសងខាង។
រហូតមកទល់ពេលនេះសហភាពអឺរ៉ុបនិងសហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាម្ចាស់ជំនួយសំខាន់របស់កម្ពុជាមិនទាន់បានប្រកាសជំហរទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការនូវលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាកាលពីជាងប្រាំខែមុននៅឡើយ។
លោកបណ្ឌិត ហង្ស ពុទ្ធា នាយកប្រតិបត្តិអង្គការនិកហ្វិកដែលជាអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតមួយនៅកម្ពុជាយល់ថាប្រតិកម្មរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិនឹងជួយជំរុញឲ្យមានដំណោះស្រាយនៅកម្ពុជា។
«ខ្ញុំគិតថា ប្រសិនបើពលរដ្ឋចង់ឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតអ្វីមួយគួរតែត្រូវអនុវត្តន៍ហើយការលើកឡើងរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិដើម្បីឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតក៏ជាចំណុចមួយដើម្បីជំរុញឲ្យខ្មែរនិងខ្មែរផ្សះផ្សាដោយភាពប្រាកដនិយម»។
នៅក្នុងពេលនេះពុំមានការចរចាណាមួយរវាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនោះទេ។ ការចរចាបានជាប់គាំងចាប់តាំងពីខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៣មកម្ល៉េះ៕