ការបង្កើតចលនាសង្គ្រោះជាតិ និងផែនការមាតុភូមិនិវត្តន៍របស់លោក សម រង្ស៊ី មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង បានក្លាយជាចំណុចស្នូលនៃការសួរដេញដោលរបស់តុលាការរាជធានីភ្នំពេញ ទៅលើអតីតសកម្មជននិងអ្នកគាំទ្រគណបក្ស កាលពីព្រឹកថ្ងៃអង្គារនេះ។
មេធាវីរបស់ជនជាប់ចោទទាំងនោះអះអាងថា ករណីក្តីក្តាំនេះពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយ ដូច្នេះស្ថានភាពរបស់ពួកគេ អាស្រ័យលើស្ថានការណ៍នយោបាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោក ឡុង ផារី ដែលជាអតីតប្រធានប្រតិបត្តិគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ស្រុកកំពង់ត្របែក ខេត្តព្រៃវែង និងលោក ងិន ឃាង ដែលជាបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនសំណង់មួយនៅទីក្រុងភ្នំពេញ បានទទួលសំណួរជាបន្តបន្ទាប់ពីក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ និងតំណាងអយ្យការ ក៏ដូចជាមេធាវីចុងចោទ អំពីទំនាក់ទំនងនិងមុខនាទីជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រហូតដល់ថ្ងៃនៃការបង្កើតចលនាសង្គ្រោះជាតិ កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៨ និងផែនការវិលចូលប្រទេសវិញរបស់លោក សម រង្ស៊ី កាលពីឆ្នាំមុន។
ទាំងលោក ឡុង ផារី អាយុ៥៨ឆ្នាំ និងលោក ងិន ឃាង អាយុ៣២ឆ្នាំ ស្ថិតក្នុងចំណោមជនជាប់ចោទ ១៣នាក់ ដែលត្រូវតុលាការនាំខ្លួនមកចូលរួមសវនាការនាព្រឹកថ្ងៃអង្គារនេះ ដើម្បីតទល់នឹងបទចោទប្រកាន់ចំនួន៣គឺ «រួមគំនិតក្បត់ ញុះញង់ឲ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម និងញុះញង់មិនឲ្យយោធិនស្តាប់បង្គាប់»។
សវនាការនេះក៏តម្រូវឲ្យមានវត្តមានរបស់ជនជាប់ចោទជាច្រើននាក់ផ្សេងទៀត ដែលជាថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលពួកគេកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេស។ អ្នកទាំងនោះ រួមមានលោក សម រង្ស៊ី ភរិយារបស់លោក សម រង្ស៊ី គឺលោកស្រី ជូឡុង សូមូរ៉ា លោកស្រី មូរ សុខហួរ លោក អេង ឆៃអ៊ាង លោក តុ វ៉ាន់ចាន់ លោក នុត រំដួល និងលោក ហូរ វ៉ាន់។
ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះដែលមានលោកចៅក្រម រស់ ពិសិដ្ឋ ជាប្រធាន បានជីកសួរដេញដោលលោក ឡុង ផារី អំពីសកម្មភាពរបស់លោកមុននិងក្រោយការរំលាយបក្សប្រឆាំង ទៅដល់ការបង្កើតចលនាសង្គ្រោះជាតិ និងតួនាទីរបស់លោក ពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងវិលត្រឡប់របស់លោក សម រង្ស៊ី កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩។
ចំណែកលោក ងិន ឃាង ក៏ត្រូវបានសួរជាច្រើនដងពីក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ និងតំណាងអយ្យការអំពីមុខនាទីលោកក្នុងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងសកម្មភាពរបស់លោកតាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក ពាក់ព័ន្ធការនិយាយស្តីពីបញ្ហាជំងឺកូវីដ១៩ និងដំណើររបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទៅទីក្រុងប៉េកាំង ប្រទេសចិន កាលពីខែកុម្ភៈ ខណៈមានការផ្ទុះជំងឺកូវីដ១៩។ លោកក៏ត្រូវបានចោទសួរអំពីផែនការវិលចូលប្រទេសវិញរបស់លោក សម រង្ស៊ី ដែរ។
លោក នី សុខា ប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងដីធ្លីនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ថ្លែងទៅកាន់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន នៅក្រៅតុលាការក្រុងភ្នំពេញ ថ្ងៃទី២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០។ (ហ៊ុល រស្មី/វីអូអេ)
លោក នី សុខា ប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងដីធ្លីនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ថ្លែងប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាននៅក្រៅតុលាការក្រុងភ្នំពេញថា ការសួរដេញដោលទៅលើមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមនិងអ្នកគាំទ្របក្សទាំងនេះ ទំនងជាមិនអាចឲ្យតុលាការបានដឹងពីផែនការដែលមេដឹកនាំកំពូលៗរបស់គណបក្សប្រឆាំងបានរៀបចំ ក្រោយការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទេ។ លោកថាសកម្មជននិងអ្នកគាំទ្រទាំងនោះ គ្រាន់តែជាថ្នាក់ក្រោម ដែលមិនដឹងផែនការរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលនោះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «រឿងនេះ វារឿងភ្ជាប់ជាមួយនឹងការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយអាចលនានៃការរំលាយហ្នឹងគឺសកម្មជន ក៏ដូចជាមេគណបក្សធំៗហ្នឹង គេអត់សុខចិត្ត។ អ៊ីចឹងទៅ វាមានទំនាក់ទំនងការងារហ្នឹង វាអត់ទាន់ដាច់ស្រេច មិនមែនមានន័យថា រំលាយហើយភ្លាម អារចនាសម្ព័ន្ធហ្នឹង វារលាយខ្សុលទៅតាមហ្នឹងឯណា ។ វានៅតែមានការមិនសុខចិត្ត មានការទាមទារជាហូរជាហែ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំគិតថា រឿងនេះបើនិយាយឲ្យមែនទែនវា ទាល់តែមេបក្សធំៗ»។
លោកបន្ថែមថា តុលាការគួរសម្រួលឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលភាគច្រើនកំពុងស្ថិតនៅក្រៅប្រទេស មានឱកាសចូលបំភ្លឺក្នុងតុលាការ ដើម្បីបញ្ជាក់ពីផែនការនានា ដែលបានកើតក្រោយការរំលាយបក្សប្រឆាំង កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «អ៊ីចឹងបើសិនជាមានការសវនាការទៅដល់ មេបក្សធំៗ អាហ្នឹងខ្ញុំគិតថា ប្រហែលជាអាចមានការសួរដេញដោលបានច្បាស់លាស់ជាងហ្នឹង ពីព្រោះនៅក្នុងកម្រិតពួកគាត់ប្រហែលជាអាចមានការយល់ដឹង ការចូលរួមហ្នឹងវា វាគម្លាតឆ្ងាយណាស់ពីរចនាសម្ព័ន្ធដឹកនាំធំៗហ្នឹងប្រហែលជាគាត់ អត់អាចដឹងបានទាំងអស់ទេ»។
នៅក្នុងបន្ទប់សវនាការ ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះបានបញ្ជាក់ប្រវត្តិរបស់ជនជាប់ចោទទាំង១៣នាក់ មុនពេលការសួរដេញដោល។
នៅត្រង់ចំណុចមួយ លោកចៅក្រម អ៊ឹម វណ្ណៈ បានចោទសួរលោក ឡុង ផារី អតីតប្រធានប្រតិបត្តិបក្សប្រឆាំងថា៖ «បងដឹងថាផែនការចលនាសង្គ្រោះជាតិមានអ្វីខ្លះ»?
លោក ផារី បានឆ្លើយថា«អត់ដឹងទេ» តែដំណាលគ្នានោះលោកថា «ដឹងដែរ ដឹងបានតិចតួច»។
លោក អ៊ឹម វណ្ណៈ បានសួរបន្ថែមអំពីផែនការ៥ចំណុចដែលលោក សម រង្ស៊ី ធ្លាប់ប្រកាស ដែលក្នុងនោះមានការស្នើឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហគមន៍អឺរ៉ុបដាក់ទណ្ឌកម្មមកលើកម្ពុជា ការបំផុសបំផុលឲ្យពលរដ្ឋក្រោកឈរបះបោរប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល និងការស្នើឲ្យកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធមិនស្តាប់បទបញ្ជាជាដើម។ លោក ឡុង ផារី តបភ្លាមថា៖ «ខ្ញុំបានដឹងតាមវិទ្យុអាស៊ីសេរីផ្សាយ តែមិនបានអនុវត្តទេ»។
ពាក់ព័ន្ធនឹងផែនការវិលត្រឡប់របស់លោក សម រង្ស៊ី កាលពីឆ្នាំមុន លោក ឡុង ផារី បានឆ្លើយសំណួររបស់តំណាងអយ្យការលោក សេង ហៀង ថា លោកត្រូវបានប្រាប់តាមទូរស័ព្ទ ដោយលោក ប៉ែន សំអូន ដែលធ្លាប់ជាអនុប្រធានប្រតិបត្តិស្រុកកំពង់ត្របែក ខេត្តព្រៃវែង ឲ្យរៀបចំទទួលលោកសម រង្ស៊ី ប៉ុន្តែលោកមិនអនុវត្តតាមទេ ដោយថាមិនដឹងប្រមូលកម្លាំងបានដោយរបៀបណា«ព្រោះដាច់គ្នា ហើយអត់ទូរស័ព្ទ។ ម្នាក់ៗរកស៊ីរៀងៗខ្លួន»។
លោក សេង ហៀង ចុចសួរលោក ផារី បន្ថែមថា៖«កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា [ឆ្នាំ២០១៩] មានបានកៀរគរពលរដ្ឋឲ្យមកទទួលលោក សម រង្ស៊ី នៅភ្នំពេញទេ»? លោក ផារី ឆ្លើយថា៖ «អត់ទៅ ខ្ញុំរត់ម៉ូតូឌុប»។
ដោយឡែកលោក រស់ ពិសិដ្ឋ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ បានតាំងសំណួរមួយចំនួនទៅលោក ឡុង ផារី ពាក់ព័ន្ធនឹងទំនាក់ទំនងរបស់លោកជាមួយមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៅក្នុងគណបក្ស។ លោក ឡុង ផារី ថា នៅមុនការរំលាយគណបក្ស លោកធ្លាប់ទាក់ទងជាមួយអតីតតំណាងរាស្រ្តខេត្តព្រៃវែង គឺលោក ហេង ដាណារ៉ូ និងលោក គង់ បូរ៉ា ប៉ុន្តែក្រោយគណបក្សរំលាយ លោកមិនដែលបានទាក់ទងជាមួយពួកគេទេ។
សំណួរខ្លះរបស់លោក រស់ ពិសិដ្ឋ ក៏ផ្តោតលើការនិយាយស្តីរបស់លោក ឡុង ផារី ពាក់ព័ន្ធនឹងការចូលចតកប៉ាល់ទេសចរណ៍ MS Westerdam នៅខេតព្រះសីហនុ កាលពីខែកុម្ភៈ ដែលជាការអនុញ្ញាតរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងហានិភ័យឆ្លងជំងឺកូវីដដល់ពលរដ្ឋខ្មែរ។
លោក ងិន ឃាង ដែលជាអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងបានការពារខ្លួននៅមុខអង្គសវនាការថា លោកមិនមែនជាសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ពោលគឺលោកគ្រាន់តែជាអតីតអ្នកគាំទ្រគណបក្សនៅឆ្នាំ២០១៣ ដែលពេលនោះ លោកធ្លាប់ចូលរួមហែក្បួនគណបក្សពេលឃោសនាបោះឆ្នោត ដោយសារតែការស្រឡាញ់។
លោកបានប្រាប់អង្គសវនាការដែរថា លោកបានដឹងពីព្រឹត្តិការណ៍នៃការវិលត្រឡប់របស់លោក សម រង្ស៊ី ប៉ុន្តែលោកថាលោកបានមិនចូលរួមទេ។ លោកក៏បានច្រានចោលចម្លើយមួយចំនួន នៅពេលលោកត្រូវបានសាកសួរ ដោយមន្ត្រីនគរបាល និងចៅក្រមស៊ើបសួរ កាលពីពេលលោកត្រូវបានចាប់ខ្លួន ដោយលោកថាលោកបានឆ្លើយទាំងភ័យខ្លាច ហើយមិនត្រូវបានប្រាប់ពីសិទ្ធិមានមេធាវី។
ក្នុងសវនាការជាងពីរម៉ោងនោះ លោក សេង ហៀង ដែលជាព្រះរាជអាជ្ញារង ក៏បានសួរលោក ឡុង ផារី អំពីសញ្ញា«ម្រាមដៃ៩»ដែលត្រូវគេចែករំលែកលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក តែលោក ឡុង ផារី ថាលោកមិនបានចែករំលែកតលើបណ្តាញសង្គមនោះទេ ហើយក៏មិនយកចិត្តទុកដាក់ដែរ។
លោក សំ សុគង់ មេធាវីការពារក្តីឲ្យជនជាប់ចោទទាំង២នាក់ខាងលើនេះ មានប្រសាសន៍ថា រឿងក្តីនេះ មានជាប់ហេតុផលនយោបាយ ប៉ុន្តែដំណើរការសវនាការ នឹងនៅបន្ត។ លោកថាស្ថានភាពក្តីរបស់ជនជាប់ទាំង២នេះ និងជនជាប់ផ្សេងទៀត អាចមានការប្រែប្រួល អាស្រ័យលើស្ថានការណ៍នយោបាយ។
លោកមេធាវីថ្លែងថា៖ «រឿងក្តីនេះកំពុងតែដំណើរការសវនាការ ប៉ុន្តែយើងយល់ឃើញថា ពួកគាត់សុទ្ធតែជាអតីតគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ អ្នកគាំទ្រ អ្នកសកម្មជន ចឹងវាជារឿងក្តីនយោបាយ ចឹងទាក់ទងរឿងនយោបាយនេះ យើងចាំមើល ចប់សវនាការ ហើយចំាមើលយើងមើលស្ថានការណ៍នយោបាយដែរ អ៊ីចឹងណា៎ តាមហ្នឹងណ៎ា»។
នៅក្នុងថ្ងៃបើកសវនាការនាព្រឹកថ្ងៃអង្គារ កងកម្លាំងសន្តិសុខចម្រុះរាប់សិបនាក់ ត្រូវបានដាក់ពង្រាយនៅតំបន់តុលាការរាជធានីភ្នំពេញ។
បើតាមលោក អំ សំអាត នាយករងទទួលបន្ទុកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការលីកាដូ ស្ត្រី២នាក់ដែលជាសាច់ញាតិរបស់ជនជាប់ចោទដែលឡើងតុលាការ ត្រូវបានអាជ្ញាធរខណ្ឌ៧មករា ឃាត់ខ្លួនយកទៅសួរនាំ ទាក់ទងនឹងការព្យាយាមចូលទៅតវ៉ានៅមុខតុលាការ។
លោក សាន សុខសីហា អ្នកនាំពាក្យស្នងការដ្ឋាននគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ បានបញ្ជាក់ថា ការឃាត់ខ្លួននេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងក្រោមហេតុផលសន្តិសុខរបស់សវនាការ៕