គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានសម្រេចបន្តធ្វើបេសកកម្មការទូតជាមួយសហគមន៍អន្តរជាតិដើម្បីជំរុញឲ្យមានដំណោះស្រាយនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែរទាមទារឲ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងត្រឹមត្រូវនិងយុត្តិធម៌ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពពេញលេញ ក្នុងការជ្រើសតាំងតំណាងដោយស្របច្បាប់និងស្របតាមឆន្ទៈ។ នេះបើតាមការសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់គណបក្សកាលពីថ្ងៃចន្ទ។
កិច្ចប្រជុំដែលរៀបចំដោយថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិពីថ្ងៃទី១៩ដល់២១ខែកុម្ភៈនៅទីក្រុង Jacksonville រដ្ឋ Florida បានវាយតម្លៃថាដើម្បីធានាឲ្យការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវនិងយុត្តិធម៌ ត្រូវតែទម្លាក់បទចោទហើយដោះលែងអ្នកទោសមនសិការ អ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់ ព្រមទាំងបើកលំហសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ និងសេរីភាពនៃសកម្មភាពនយោបាយហើយនឹងកែទម្រង់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។
ការសម្រេចនេះធ្វើឡើងនៅមុនពេលដែលកម្ពុជាគ្រោងនឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់នៅថ្ងៃទី៥ខែមិថុនាខាងមុខ។ ការបោះឆ្នោតនេះនឹងមិនមានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចូលរួមទេដោយសារត្រូវបានតុលាការរំលាយកាលពីជាង៤ឆ្នាំមុន។
លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិថ្លែងថាលោករក្សាជំហរមិនទាន់គាំទ្រគណបក្សណាមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅឡើយទេបើទោះបីជាមានការមើលឃើញថាគណបក្សភ្លើងទៀនកំពុងទាក់ទាញបានសមាសភាពដឹកនាំថ្នាក់មូលដ្ឋានដែលធ្លាប់គាំទ្រលោកជាច្រើននាក់ក៏ដោយ។ គណបក្សភ្លើងទៀនមានឈ្មោះដើមថាគណបក្សសម រង្ស៊ីដែលលោក សម រង្ស៊ី បានបង្កើតមុនពេលលោកចាកចេញមករួមបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោកសម រង្ស៊ីបានថ្លែងបន្ថែមប្រាប់វីអូអេខេមភាសាកាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី២២ ខែកុម្ភៈថា៖
«បើលក្ខខណ្ឌទាំងអស់ហ្នឹងត្រូវបានបំពេញយើងនឹងមើលថាមានគណបក្សនយោបាយណាខ្លះនៅលើឆាកនយោបាយប្រទេសកម្ពុជាដែលអាចជាតំណាងឆន្ទៈប្រជារាស្ត្រពិតប្រាកដ គណបក្សដែលមានទឹកចិត្តស្មោះត្រង់ចំពោះប្រទេសជាតិ ចំពោះប្រជារាស្ត្រ គណបក្សដែលមិនលក់ខ្លួនឲ្យគេ គណបក្សដែលថ្នាក់ដឹកនាំបានបង្ហាញជំហរថាស្មោះត្រង់ចំពោះប្រជារាស្ត្រយូរណាស់មកហើយ យើងនឹងលើកទឹកចិត្តឲ្យគណបក្សនោះចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតហើយយើងនឹងលើកទឹកចិត្តឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សនោះ»។
ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចូលរួមនៅក្នុងសិក្ខាសាលាមួយរបស់បក្ស នៅសហរដ្ឋអាមេរិក នៅទីក្រុង Jacksonville រដ្ឋ Florida សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២។ (ទំព័រហ្វេសប៊ុកលោកសម រង្ស៊ី)
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏អំពាវនាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរឲ្យចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយយ៉ាងសកម្មដោយអហិង្សា ចាប់យកនិងប្រើប្រាស់ឱកាសនៃការបោះឆ្នោតដើម្បីប្រែក្លាយការឈឺចាប់ឲ្យទៅជាជ័យជម្នះ។ លោកសម រង្ស៊ីបានប្រាប់ដល់អ្នកគាំទ្រថាការតស៊ូរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិអត់ផ្លាស់ប្តូរគោលដៅទេប៉ុន្តែកាលៈទេសៈតម្រូវគឺត្រូវរៀបចំយុទ្ធសាស្រ្តសម្របតាមដោយលោកបានប្រាប់ដល់ក្រុមអ្នកចូលរួមឲ្យរក្សាពន្លឺនៃក្តីសង្ឃឹមសម្រាប់អនាគតនយោបាយនៅកម្ពុជា។
បច្ចុប្បន្ននេះ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនអាចធ្វើសកម្មភាពនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានទេបន្ទាប់ពីតុលាការកំពូលបានរំលាយក្នុងឆ្នាំ២០១៧។ មន្ត្រីនិងសកម្មជនគណបក្សមួយចំនួនបានភៀសខ្លួនទៅក្រៅប្រទេសក្នុងនោះមានអូស្ត្រាលី បារាំង សហរដ្ឋអាមេរិកនិងកាណាដាដើម្បីបន្តសកម្មភាពនយោបាយ។ អ្នកខ្លះត្រូវជាប់ពន្ធនាគារនិងអ្នកខ្លះនៅស្ងៀមមិនហ៊ានធ្វើសកម្មភាពនយោបាយទេ។
លោកសេង ម៉េងប៊ុនរ៉ុងអនុប្រធានបណ្តាញយុវជនកម្ពុជាសាកលដែលបានរត់ភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេសកម្ពុជាតាំងពីចុងឆ្នាំ២០១៧និងទើបមកដល់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅដើមខែកុម្ភៈនេះបានប្តេជ្ញាបន្តសកម្មភាពនយោបាយ។
លោក សេង ម៉េងប៊ុនរ៉ុងបានថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា៖
«សម្រាប់ការមកដល់ទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិកនេះក្នុងនាមខ្ញុំជាយុវជន ខ្ញុំនឹងបន្តការតស៊ូរបស់ខ្ញុំទៅមុខទៀតដើម្បីឲ្យប្រទេសកម្ពុជាយើងមានសិទ្ធិសេរីភាពហើយទទួលបានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិជ្រើសរើសតំណាងរបស់ខ្លួនតាមខ្លួនពេញចិត្ត។ អ៊ីចឹងបានន័យថាសកម្មភាពដែលខ្ញុំធ្លាប់ធ្វើពីមុនប៉ុន្មានគឺខ្ញុំនៅតែបន្តធ្វើដដែលហើយខ្ញុំមានតែធ្វើឲ្យខ្លាំងជាងមុនទៀតជាមួយនឹងបងប្អូនយើងនៅក្រៅប្រទេស»។
ស្ថានភាពនយោបាយថ្នាក់តំបន់កំពុងផ្តល់ឱកាសដល់ក្រុមអ្នកតស៊ូដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ នេះបើតាមការអះអាងរបស់លោកសម រង្ស៊ី។ លោកបន្ថែមថាការប្រឹងប្រែងពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់មហាអំណាចចិននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍និងវិបត្តិនយោបាយនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបានជំរុញឲ្យបណ្តាប្រទេសសេរីមានការចាប់អារម្មណ៍កាន់តែខ្លាំងនឹងករណីប្រទេសកម្ពុជាដែលបានងាកទៅប្រទេសចិនកាន់តែខ្លាំងរហូតដល់មានការព្រួយបារម្ភដល់អនាគតសន្តិសុខក្នុងតំបន់។
លោក សម រង្ស៊ីបានបន្ថែមថា៖
«រឿងពីរនេះដែលជាប់ជាមួយនឹងប្រទេសកម្ពុជាធ្វើឲ្យគេចាប់អារម្មណ៍នឹងស្ថានការណ៍ប្រទេសកម្ពុជាហើយគេចង់ជួយយ៉ាងពិតប្រាកដឲ្យប្រទេសកម្ពុជាដើរតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញហើយគេជំរុញឲ្យមានការចរចា។ បើគ្មានការចរចាទេមិនអាចរកដំណោះស្រាយបានទេ។ អន្តរជាតិមានប្រទេសជាមិត្តជាច្រើនកំពុងតែជំរុញឲ្យលោកហ៊ុន សែននិងរដ្ឋាភិបាលគាត់ គណបក្សគាត់ចរចាជាមួយនឹងថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនិងថ្នាក់ដឹកនាំចលនាប្រជាធិបតេយ្យជាទូទៅ»។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកំពុងកាន់អំណាចទាំងស្រុងតាំងពីស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិដល់នីតិប្បញ្ញត្តិ។ អាសនៈមេឃុំចៅសង្កាត់ជិត៥០០និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ជាង៥០០០របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏ត្រូវបានគណបក្សកាន់អំណាចរឹបអូសយក។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនបានកាន់អំណាចជាង៣៧ឆ្នាំដោយរឹតត្បិតសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិរិះគន់។
លោកហ៊ុន សែនបានថ្លែងកាលពីថ្ងៃអង្គារដោយមិនចំឈ្មោះលោកសម រង្ស៊ីដោយបិទផ្លូវចរចាដើម្បីបង្រួបបង្រួមជាមួយនឹងអ្នកដែលបានរិះគន់ក្រុមគ្រួសាររបស់លោក៖
«អ្នកណាក៏ដោយខ្មែរក៏ដោយ បរទេសក៏ដោយសុំកុំមកនិយាយជាមួយខ្ញុំ ចលនាខ្ញុំឲ្យបង្រួបបង្រួមក្រុមប្រមាថប្រពន្ធកូនខ្ញុំឲ្យសោះ។ បើនិយាយដល់កន្លែងហ្នឹងហើយខ្ញុំមានតែអរគុណដែលខ្ញុំបានស្តាប់ រួចហើយគោរពលាគ្នាតែប៉ុណ្ណឹង។ ហ្នឹងនិយាយឲ្យច្បាស់លាស់ជាមួយគ្នា»។
គណបក្សកាន់អំណាចក៏បានបញ្ជាក់ថាគ្មានហេតុផលអ្វីដែលត្រូវធ្វើកំណែទម្រង់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតទេ។ លោក សុខ ឥសានអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាយល់ថាគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានបំពេញការងារបានល្អហើយ។
រូបឯកសារ៖ លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ផ្តល់បទសម្ភាសន៍ជាមួយ VOA នៅឯទីស្នាក់ការគណបក្ស ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦។ (ហ៊ាន សុជាតា/វីអូអេ)
លោកសុខ ឥសានបានបន្ថែមប្រាប់វីអូអេកាលពីថ្ងៃពុធថា៖
«យើងពិនិត្យមើលឃើញថាគ.ជ.បមិនមានចំណុចណាមួយប្រការណាមួយដែលអនុវត្តប្រាសចាកពីតួនាទីភារៈកិច្ចរបស់ខ្លួនដែលកំណត់ដោយច្បាប់នោះទេ។ ចំពោះការចោទប្រកាន់ផ្សេងៗថាអ៊ីចេះ ថាអ៊ីចុះ គឺខ្ញុំយល់ថាគ្រាន់តែជាការយល់ឃើញរបស់គណបក្សដែលចាញ់ឆ្នោតតែប៉ុណ្ណោះទេ។ នេះជាទម្លាប់មានតាំងពីមុនមកគឺគណបក្សដែលចាញ់ឆ្នោតតែងតែរិះរកវិធីមកចោទប្រកាន់មកគ.ជ.ប. វិញហើយផ្ទុយទៅវិញគឺមិនព្រមទទួលស្គាល់ចំណុចខ្សោយរបស់ខ្លួន ហើយមិនព្រមទទួលស្គាល់បរាជ័យរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ»។
បើទោះបីជាមិនអាចធ្វើសកម្មភាពក្នុងប្រទេស ប៉ុន្តែនៅក្រៅប្រទេសអតីតគណបក្សប្រឆាំងនេះកំពុងធ្វើការងារការទូតជាច្រើនក្នុងរយៈពេលជាង៤ឆ្នាំនេះ ដែលមានការជួបអ្នកតាក់តែងច្បាប់អាមេរិកាំងរហូតដល់បានចេញជាសេចក្តីស្នើច្បាប់ដើម្បីស្តារប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជានិងដាក់ទណ្ឌកម្មអ្នករំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ ក្នុងចំណោមនេះមានសេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពីប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជាដែលស្នើដោយសមាជិករដ្ឋសភា និងសេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពីប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សដែលស្នើដោយសមាជិកព្រឹទ្ធសភា។
ក្រុមការងារក៏ប្រកាសបន្តពង្រឹងសមត្ថភាពថ្នាក់ដឹកនាំសាខាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្រៅប្រទេសបន្ថែម។
លោករិទ្ធី អ៊ុងប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិអាមេរិកបានថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា៖
«បងប្អូនខ្មែរយើងនៅក្រៅប្រទេសគឺកាន់តែជឿជាក់លើការដឹកនាំរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ជឿជាក់លើការដឹកនាំរបស់លោកប្រធានស្តីទីសម រង្ស៊ីដែលកំពុងធ្វើការយ៉ាងមមាញឹកដឹកនាំពួកខ្ញុំនៅក្រៅប្រទេសដើម្បីរកវិធីសាស្ត្រ និងយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយដើម្បីធ្វើម៉េចឲ្យមានការកែប្រែរបៀបដឹកនាំនៅប្រទេសកម្ពុជា កែប្រែប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនៅប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើម៉េចឲ្យបងប្អូនខ្មែរទាំងអស់ឲ្យមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការជ្រើសរើសថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងប្រទេសយើងតាមការបោះឆ្នោតអហិង្សាត្រឹមត្រូវនិងយុត្តិធម៌»៕