ក្តីបារម្ភនានាពាក់ព័ន្ធនឹងបំណុលការទូតចំពោះការពង្រីកគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដ៏មហិមាគឺ គម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវរបស់ប្រទេសចិន បានធ្វើឲ្យមានការជជែកដេញដោលកាន់តែខ្លាំងឡើងពីមជ្ឈដ្ឋាននានានៅក្នុងតំបន់អាស៊ី អាហ្វ្រិក និងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា។ នៅប៉ុន្មានសប្តាហ៍ថ្មីៗនេះគម្រោងនានា ដែលមានតម្លៃជាង៣០ពាន់លានដុល្លារ ត្រូវបានលុបចោល ហើយកម្ចី និងវិនិយោគទុនផ្សេងៗទៀតកំពុងស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យវាយតម្លៃឡើងវិញ។
ការប្រឆាំងពីសំណាក់សាធារណជនកំពុងសាកល្បងសមត្ថភាពដោះស្រាយបញ្ហារបស់ក្រុមអាជ្ញាធរកាន់អំណាចនានាចាប់ពីរដ្ឋធានីហាណូយ ប្រទេសវៀតណាម រហូតដល់រដ្ឋធានី Lusaka ប្រទេសហ្សំប៊ីស្ថិតក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិកពាក់ព័ន្ធនឹងក្តីបារម្ភអំពីការវិនិយោគសាងសង់របស់ចិន។
កាលពីចុងខែសីហា នាយករដ្ឋមន្រ្តីម៉ាឡេស៊ី ដែលទើបជាប់ឆ្នោត លោក Mahathir Mohamad បានលុបចោលគម្រោងសង់ផ្លូវរថភ្លើង និងបំពង់បង្ហូរប្រេង ដែលមានតម្លៃ២០ពាន់លានដុល្លារនៃគម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវរបស់ចិន ហើយប្រទេសប៉ាគីស្ថានបានដកគម្រោងសង់ផ្លូវរថភ្លើងមួយផ្សេងទៀតដែលមានតម្លៃ២ពាន់លានដុល្លារ បន្ទាប់ពីបានសម្រេចចិត្តលុបចោលគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីតម្លៃ១៤ពាន់លានដុល្លារកាលពីចុងឆ្នាំមុន ដោយសារបារម្ភអំពីបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុ។
ប្រទេសនេប៉ាល់បានលុបចោលគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីរបស់ខ្លួនកាលពីខែមុន ហើយប្រទេសសេរ៉ាឡេអូនកាលពីសប្តាហ៍មុនបានប្រកាសលុបចោលគម្រោងសាងសង់អាកាសយានដ្ឋានមួយដោយសារបារម្ភពីបញ្ហាបំណុល។ នៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួនដូចជាវៀតណាមទស្សនៈប្រឆាំងនឹងការវិនិយោគលើគម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវរបស់ចិនបានធ្វើឲ្យមានការរាំងស្ទះ។
បន្ទាប់ពីមានការតវ៉ាជាច្រើនដងពីសាធារណៈប្រទេសវៀតណាមនាពេលថ្មីៗនេះបានពន្យារពេលអនុវត្តគម្រោងបង្កើតតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសជាច្រើនក្នុងប្រទេស។ សេដ្ឋវិទូលោក Christopher Baldingបានថ្លែងថា គម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវជាច្រើនបានត្រូវលុបចោលក្នុងប្រទេសនានា ដោយសារការព្រួយបារម្ភអំពីបញ្ហាបំណុលប៉ះពាល់ដល់ការបោះឆ្នោត និងការប្តូរអំណាចក្នុងប្រទេសឧទាហរណ៍ដូចជាប៉ាគីសា្ថន ម៉ាឡេស៊ី ឬកោះម៉ាឌីវជាដើម។
លោក Balding បានថ្លែងបន្តថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងប្រទេសទាំងនេះមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងអំពីចំនួនប្រាក់បំណុល ដែលប្រទេសទាំងនេះបានខ្ចីពីប្រទេសចិន ហើយខ្ញុំគិតថា វាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ក្នុងផ្តោតលើបញ្ហានេះ។
មិនមែនមានតែក្រុមប្រឆាំងនឹងចិនប៉ុណ្ណោះទេ ដែលលើកឡើងពីក្តីបារម្ភទាំងនេះ ប៉ុន្តែក៏មានការបារម្ភជាច្រើនពីពលរដ្ឋទូទៅនៅក្នុងប្រទេសទាំងនោះផងដែរ»។
ប្រទេសចិនបានប្រកាសថា ការវិនិយោគ និងកម្ចីរបស់ខ្លួនមិនពាក់ព័ន្ធទៅនឹងរឿងនយោបាយនោះទេ។ ចិនក៏បានលើកឡើងផងដែរថា ខ្លួននឹងផ្តល់មូលនិធិដល់ប្រទេសណាដែលគេមិនផ្តល់មូលនិធិឲ្យ។ ប៉ុន្តែការកាន់កាប់របស់ចិនទៅលើកំពង់ផែមួយក្នុងប្រទេសស្រីលង្កាកាលពីឆ្នាំមុន និងការបោះទុនវិនិយោគយ៉ាងច្រើនរបស់ចិនទៅលើគម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវបានជួយបន្ធូរបន្ថយតិចតួចចំពោះកង្វល់ទាំងនេះ។
ការដោះដូរកំពង់ផែ
កាលពីចុងឆ្នាំមុនយោងតាមកាសែត The New York Times ចិនបានយល់ព្រម ដោះដូរបំណុលរបស់ស្រីលង្កាជាថ្នូរនឹងការជួលកំពង់ផែ Hambanthota និងដីនៅជុំវិញកំពង់ផែ ទំហំ៦០៧០ហិចតារយៈពេល៩៩ឆ្នាំ។ រដ្ឋាភិបាលស្រីលង្កាបានបដិសេធមិនព្រមជួលដីទំនេរទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនចិន ប៉ុន្តែគេជឿថា ចិនបានរៀបចំដាក់លក្ខខណ្ឌមួយចំនួនជាអន្ទាក់នៅក្នុងកិច្ចសន្យាកម្ចីដើម្បីកាន់កាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលសាងសង់ដោយក្រុមហ៊ុនរបស់រដ្ឋចិន។
កំពង់ផែ Hambanthotaគឺគ្រាន់តែជាកំពង់ផែមួយក្នុងចំណោមកំពង់ផែ ៤២ទៀត ដែលចិនបានចូលរួមសាងសង់ និងធ្វើប្រតិបត្តិការ។
ចិននឹងគ្រប់គ្រងប្រតិបត្តិការលើកំពង់ផែ Haifaដែលជា កំពង់ផែធំបំផុតមួយរបស់អ៊ីស្រាអែលនៅឆ្នាំ២០២១។ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងត្រូវគេសម្លឹងឃើញថា នឹងក្លាយជាអ្នកបង្កើតគម្រោងអភិវឌ្ឍកំពង់ផែChabaharរបស់អ៊ីរ៉ង់ ដែលស្ថិតនៅជិតព្រំដែនរវាងអ៊ីរ៉ង់ និងប៉ាគីស្ថាន។ សំណើអភិវឌ្ឍន៍កំពង់ផែនេះនៅជាប់គាំងនៅឡើយ ដោយសារទណ្ឌកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ប៉ុន្តែមិនមែនមានឧបសគ្គតែមួយនេះនោះទេ។ នេះបើយោងតាម
លោកDavid Kellyនាយកស្រាវជ្រាវនៃក្រុមហ៊ុនសិក្សាពីគោលនយោបាយរបស់ចិនដែលមានមូលដ្ឋានក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង។ លោក Kellyបានថ្លែងថា«កំពង់ផែនោះស្ថិតនៅតំបន់ស្ងួតខ្លាំងបំផុត និងនៅឆ្ងាយដាច់ស្រយាលក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ង់។ វាមើលទៅហាក់ដូចជាមិនសមជាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មទេ លុះត្រាតែវាជាតំបន់មានធនធានប្រេងច្រើន»។ក្រុមអ្នកវិភាគបាននិយាយថាតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ាដែលមានចំណូលច្រើនដោយសារធនធានប្រេងនោះអាចមានគ្រោះថ្នាក់តិចតួចចំពោះអន្ទាក់បំណុលរបស់ចិន។
យ៉ាងណាក្តីកំពង់ផែដែលទំនងជានឹងដើរតាមគន្លងរបស់កំពង់ផែស្រីលង្ការគឺកំពង់ផែក្នុងប្រទេសឌីប៊ូជី ដែលជាប្រទេសមានយុទ្ធសាស្រ្តសំខាន់នៅតំបន់អាហ្រិ្វកភាគឦសាននិងជាកន្លែងដែលចិនបានសង់មូលដ្ឋានយោធានៅក្រៅប្រទេសលើកទីមួយនាពេលថ្មីៗនេះ។
ពួកអ្នកវិភាគបានគូរបញ្ជាក់ថា យោងតាមតួរលេខផ្លូវការ បំណុលរបស់ប្រទេសឌីប៊ូជីមានចំនួន៨៨ភាគរយឬច្រើនជាងនេះនៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ហើយក្នុងនោះចិនគឺជាម្ចាស់បំណុលលើកម្ចីចំនួន១,៤ពាន់លានដុល្លារ។ ទំហំនៃបំណុលនេះអាចបណ្តាលឲ្យមានកិច្ចព្រមព្រៀងសម្បទានដូចគ្នានឹងស្រីលង្ការដែរ។
អន្ទាក់បំណុល
របាយការណ៍មួយដែលបានចេញផ្សាយកាលពីដើមឆ្នាំនេះដោយមជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍសកលលោកដែលមានមូលដ្ឋានក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនបានបង្ហាញថា ប្រទេស២៣ក្នុងចំណោម៦៨ប្រទេសដែលចិនកំពុងវិនិយោគលើគម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវកំពុងប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់នៃវិបត្តិបំណុល។ ហើយប្រទេស៨ទៀតដែលរួមទាំងឌីប៊ូជីផងដែរនោះគឺជាប្រទេសងាយរងគ្រោះក្នុងវិបត្តិបំណុលដែលជាប់ទាក់ទងនឹងគម្រោងនានានៅថ្ងៃអនាគត។
ប្រទេសចិនបានអះអាងថាការវិនិយោគរបស់ខ្លួនគឺមានបំណងលើកកម្ពស់វិស័យ
ពាណិជ្ជកម្មនិងផ្តល់ឲ្យប្រទេសដែលកំពុងអភិវឌ្ឍនានាអាចពឹងអាស្រ័យខ្លួនឯងបាន។
លោក Kellyដែលជានាយកក្រុមហ៊ុនសិក្សាគោលនយោបាយចិនបានថ្លែងថាប្រទេសដែលមានបញ្ហាបំណុលខ្លាំងគឺជាប្រទេសដែលគ្មានសមុទ្រនិងមានភាពក្រីក្រខ្លាំងដូចជាប្រទេសហ្សំប៊ីជាដើម។ នៅទីនោះក្តីបារម្ភនានាកំពុងបង្កឲ្យសាធារណជនបង្ខំយ៉ាងខ្លាំងដល់រដ្ឋាភិបាលឲ្យបើកចំហរអំពីបំណុលដែលជំពាក់ប្រទេសចិន។
លោក Kellyបានថ្លែងបន្តថា៖ «ការខកចិត្តនិងភាពចលាចលនៅប្រទេសហ្សំប៊ីនាពេលថ្មីៗនេះធ្វើឲ្យសង្គមស៊ីវិលអាហ្វ្រិកដើរចេញតវ៉ាអំពីករណីបំណុលនេះ។ វានឹងមានបញ្ហាកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរនៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងតំបន់ចេញតវ៉ាអំពីបញ្ហាក្នុងតំបន់»។
ឧបសគ្គនៅក្នុងគម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ
លោក Oh Ei Sun អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៅឯវិទ្យាស្ថានកិច្ចការអន្តរជាតិក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរីបានថ្លែងថាការលុបចោលបំណុលនិងការផ្លាស់ប្តូរទាំងនេះគឺជាអ្វីដែល
លោកហៅថាជាឧបសគ្គនៅក្នុងគម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវរបស់ចិន។ ក្តីបារម្ភនានាអំពីអន្ទាក់បំណុលនិងបំណុលការទូតនឹងមិនប៉ះពាល់ចិននោះទេ។ គម្រោងនេះនឹងបន្តទៅមុខ ប៉ុន្តែការបញ្ឈប់ ការចាប់ផ្តើមនិងការលុបចោលនឹងនៅតែបន្តកើតឡើង។
លោកOh និយាយបន្តថាយុទ្ធសាស្រ្តលើការអភិវឌ្ឍរបស់ចិនដែលមានការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនិងសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនរបស់ចិនប្រហែលជាមានប្រសិទ្ធភាពនៅក្នុងប្រទេស ប៉ុន្តែវាមិនមែនតែងតែមានប្រសិទ្ធភាពជាមួយនឹងគម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវនោះទេ។ លោក Ohបានថ្លែងបន្ថែមថា«គម្រោងផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវនៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន ប្រសិនបើដាក់ចេញហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធរបស់ប្រទេសទាំងនោះ អ្នកនឹងដឹងថាវាមិនសុទ្ធតែមានន័យថាគម្រោងនេះនឹងជួយបង្កើនវិស័យពាណិជ្ជកម្មនិងការវិនិយោគទុននោះទេ។ គម្រោងនេះមួយចំនួនត្រូវការកែសម្រួលដើម្បីសម្របតាមតម្រូវការក្នុងតំបន់នៃប្រទេសនីមួយៗ»៕
ប្រែសម្រួលដោយ ស៊ូ ពេជ្រចិន្តា