ខណៈដែលវិស័យកាត់ដេរវាយនភណ្ឌ ដែលជាមុខព្រួញចម្បងទ្រទ្រង់ឆ្អឹងខ្នងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា កំពុងប្រឈមនឹងវិបត្តិបង្កឡើងដោយការរាតត្បាតនៃកូវីដ១៩ នោះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចេញមុខបោះដៃទៅរកក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញធំៗយ៉ាងហោចចំនួនពីរ ដើម្បីសម្រួលបន្តការបញ្ជាទំនិញ និងបន្ធូរការបិទទ្វាររោងចក្រ។
លោក ប៉ាន សូរស័ក្ដិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម កាលពីថ្ងៃអង្គារ បានជួបប្រជុំ ជាមួយលោក Christer Horn af Aminne តំណាងក្រុមហ៊ុន H&M និងលោក Matthew Armstrong តំណាងក្រុមហ៊ុន Adidas។ លោកបានស្នើក្រុមហ៊ុនទាំងពីរ «បន្តការបញ្ជាទិញពីកម្ពុជា និងចូលរួមជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការគាំទ្រវិស័យកាត់ដេរនៅកម្ពុជា ក្រោយវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ បានផុតទៅវិញ»។ នេះបើយោងតាមការផ្សាយរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម។
ឆ្លើយតបនឹងលទ្ធផលនៃជំនួបជាមួយលោករដ្ឋមន្ត្រី ប៉ាន សូរស័ក្តិ ក្រុមហ៊ុន Adidas ដែលមានតំណាងចូលរួមក្នុងជំនួបនោះដែរ បានបង្ហាញជំហរថា ខ្លួនចូលរួមចំណែកជាមួយអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO) ជួយដល់អ្នកផ្គត់ផ្គង់ និងកម្មករដែលរងផលប៉ះពាល់។ ក្រុមហ៊ុន Adidas គ្រប់គ្រងការបញ្ជាទិញសរុប ២៥% ពីវិស័យវាយនភណ្ឌកម្ពុជា។
ក្នុងសារអេឡិចត្រូនិចមួយផ្ញើតបនឹងសំណួររបស់ VOA លោកស្រី Stefan Pursche អ្នកនាំពាក្យក្រុមហ៊ុន Adidas បានលើកឡើងក្នុងន័យដើមយ៉ាងដូច្នេះថា៖
«អំឡុងពេលមានវីរុសកូរ៉ូណារាតត្បាតជាសកល យើងបានបំពេញបានយ៉ាងពេញលេញនូវកាតព្វកិច្ចបង់ទូទាត់ប្រាក់រាល់ការបញ្ជាទិញ ដែលបានផលិតរួចរាល់ហើយ ឬក៏កំពុងដំណើរការផលិត។ យើងព្យាយាមធ្វើយ៉ាងណាបញ្ចៀសការលុបចោលការបញ្ជាទិញ។ ហើយយើងក៏បានធ្វើការសហការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយបណ្ដាដៃគូរបស់យើង ដើម្បីរំកិលការបញ្ជាទិញមួយចំនួន ទៅឆមាសទីពីរនៃឆ្នាំនេះវិញ»។
គិតត្រឹមដំណាច់ខែឧសភា មានរោងចក្រសហគ្រាសក្នុងឧស្សាហកម្មវាយនភណ្ឌចំនួន ២៦៣ កំពុងបិទផ្អាកដំណើរការ គឺមានកម្មករចំនួនប្រមាណ ១៣៥.០០០នាក់ ដែលកំពុងរងផលប៉ះពាល់ដោយត្រូវព្យួរការងារ។ នេះបើយោងតាមក្រសួងការងារ។
ទាក់ទិននឹងការបិទទ្វាររោងចក្រទ្រង់ទ្រាយធំដែលប៉ះពាល់ការងាររបស់កម្មកររាប់ម៉ឺននាក់នេះសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា (GMAC) បានចេញមុខបរិហារដោយមិនចំឈ្មោះ កាលពីដើមខែឧសភា ដោយលើកឡើងថា ខណៈពុំមានការបញ្ជាទិញថ្មីអ្នកបញ្ជាទិញនៅក្រៅស្រុកបានលុបចោលការបញ្ជាទិញ ដែលបានសន្យាពីមុនមក ហើយមានខ្លះមិនទាន់ទូទាត់បង់ប្រាក់លើទំនិញដែលទទួលបានរួចហើយទៅទៀត។
លោក ខេន លូ អគ្គលេខាធិការសមាគម GMAC លើកឡើងថា H&M និង Adidas មិនស្ថិតក្នុងចំណោមអ្នកបញ្ជាទិញ ដែលមិនព្រមទូទាត់ប្រាក់នោះទេ។ យ៉ាងណាក្ដី លោកថា ស្ថានភាពនៃការទូទាត់ប្រាក់បង់សម្រាប់ការបញ្ជាទិញត្រូវបានសម្រួលជាបណ្ដើរៗ។
«ពីមុនគេអត់ឱ្យយើងនាំចេញឥវ៉ាន់។ អត់យកឥវ៉ាន់តែម្ដង។ តែឥឡូវគេទទួលយកឥវ៉ាន់ហើយ។ ប៉ុន្តែមានន័យថា លុយដែលត្រូវបង់ឱ្យយើងនោះ គេសុំពន្យារពេល»។
បញ្ហានៃភាពរអាក់រអួលសង្វាក់ផលិតកម្ម និងការបញ្ជាទិញដែលបង្កដោយវិបត្តិកូវីដ១៩ នេះ កើតឡើងដំណាលគ្នានឹងការឈានទៅការដាក់រនាំងពន្ធគយលើទំហំទំនិញ ២០% ដែលកម្ពុជាត្រូវនាំទៅសហភាពអឺរ៉ុប ចាប់ពីថ្ងៃទី១២ ខែសីហាតទៅ។ នេះជាវិធានការនៃការដកចេញដោយផ្នែកនៃប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ដែលសហភាពអឺរ៉ុបបានលើកហេតុផលថា ជាទណ្ឌកម្មតបនឹងការរំលោភសិទ្ធិនយោបាយសិទ្ធិមនុស្ស និងការធ្លាក់ចុះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
ក្រុមហ៊ុន H&M ឱ្យដឹងថា ចរន្តពាណិជ្ជកម្មនៃឧស្សាហកម្មសម្លៀកបំពាក់ទាំងមូលកំពុងរងវិបត្តិមិនធ្លាប់មានពីមុនមក។ លោកស្រី Ulrika Isaksson អ្នកនាំពាក្យក្រុមហ៊ុន H&M បញ្ជាក់ថា ក្រុមហ៊ុននេះនៅតែចង់ជួយកម្ពុជាក្នុងវិធី« វិជ្ជមាន» នានា តែក៏ត្រូវដល់ពេលសម្រេចចិត្តរៀបចំឡើងវិញ ក្នុងពេលដែលមានវិបត្តិជំងឺកូវីដ និងការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ នៅក្នុងខែសីហាខាងមុខនេះ។
លោកស្រីប្រាប់ VOA យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «យ៉ាងណាក្ដីកង្វះគំនិតផ្ដួចផ្តើមក្នុងការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មកាត់ដេរនៅកម្ពុជា និងការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ដោយផ្នែកបានសេចក្ដីថា យើងកំពុងវាយតម្លៃពិនិត្យពិច័យឡើងវិញថា តើយុទ្ធសាស្ត្រពាណិជ្ជកម្ម និងការផលិតរបស់យើងនឹងផ្លាស់ប្ដូរឬយ៉ាងណា ឬផ្លាស់ប្ដូរក្នុងរបៀបណាជាមួយប្រទេសកម្ពុជា»។
អ្នកនាំពាក្យផ្នែកកិច្ចការពាណិជ្ជកម្មរបស់សហភាពអឺរ៉ុបលោកស្រី Kinga Malinowska បានប្រាប់VOA ថាសហភាពអឺរ៉ុបនឹងនៅតែបន្តតាមដានដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ហើយថា៖ «ក្នុងករណីដែលកម្ពុជាបង្ហាញភាពរីកចម្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ជាពិសេសទាក់ទងនឹងសិទ្ធិពលរដ្ឋនិងសិទ្ធិនយោបាយ គណៈកម្មការប្រហែលជាពិចារណាការសម្រេចរបស់ខ្លួន និងមិនដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនោះទេ»។
លោកស្រី យ៉ាង សោភ័ណ្ឌ ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជាបានលើកឡើងថា បើសិនជាមានការអនុវត្តការលើករនាំងពន្ធគយរបស់សហភាពអឺរ៉ុប នៅខែសីហាខាងមុខ វិស័យវាយនភណ្ឌរបស់កម្ពុជាមុខជានឹងមានវិបត្តិ «ធំធេងជាងនេះ» ខណៈអ្នកបញ្ជាទិញជាច្រើនផ្សេងទៀតមិនទាន់បង្ហាញជំហរយ៉ាងណាយ៉ាងណីនៅឡើយ។
មេដឹកនាំសហជីពរូបនេះប្រាប់ VOA ថា បន្ថែមពីការស្នើសុំពន្យារពេលដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទៅសហភាពអឺរ៉ុបបណ្ដាវិស័យឯកជន និងតំណាងនិយោជកគួរតែជជែកជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផ្ទាល់តែម្ដង ធ្វើយ៉ាងណាអាចសហការជជែកពិគ្រោះ ដើម្បីបញ្ចៀសការដក EBA ដែលជួយដល់កម្មកររាប់ម៉ឺននាក់។
«ខ្ញុំចង់ឱ្យងាកមកមើលលើផ្លូវនេះវិញថា អីដែលយើងអាចដើរបាន ព្រោះកន្លងមកមុននេះវាអត់មានបញ្ហារឿងកូវីដទេ។ ចុះឥឡូវវាមានបញ្ហាកូវីដទៀត។ តើយើងបណ្ដោយឱ្យស្ថានភាពហ្នឹងវាធ្ងន់ធ្ងរជាងហ្នឹងឬក៏យ៉ាងម៉េច?»
លោក មាស សុខសេនសាន អ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ លើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលបានរៀបចំខ្លួនដើម្បីទប់ទល់នឹងវិបត្តិក្នុងវិស័យកាត់ដេរ តាមរយៈការសម្រួលបរិយាកាសវិនិយោគបន្ថយការចំណាយថ្លៃដើម និងជួយហ្វឹកហ្វឺនជំនាញបន្ថែមដល់កម្មករដែលរងផលប៉ះពាល់។
«រាជរដ្ឋាភិបាលបានកាត់ចោលនូវការចំណាយធ្វើយ៉ាងម៉េច ឱ្យភាពប្រកួតប្រជែងរបស់សហគ្រាសរោងចក្រ ដែលមកផលិតក្នុងវិស័យទាំងអស់ ជាពិសេសក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មហ្នឹង ឱ្យគាត់មានលទ្ធភាពប្រកួតប្រជែង ហើយមានលក្ខណៈងាយស្រួល ដើម្បីធ្វើការប្រកួតប្រជែង និងផលិតនៅស្រុកខ្មែរយើងបន្តទៀត»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន ធ្លាប់បានប្រាប់ VOA ថា បញ្ហា EBA ជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប រដ្ឋាភិបាលរក្សាជំហរនយោបាយឥតប្រែប្រួលរបស់ខ្លួន គឺមិនមានការដោះដូរអ្វីនោះទេ៕