ភ្នំពេញ —
ការពិភាក្សា និងការអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ឬកិច្ចព្រមព្រៀងផ្សេងៗរបស់សភាកម្ពុជានីតិកាលទី៥នេះ ហាក់មិនសូវសកម្មខ្លាំងដូចអាណត្តិមុនៗទេ។ នេះបើតាមការឲ្យដឹងរបស់មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលកំពុងឃ្លាំមើលសកម្មភាពរបស់រដ្ឋសភា។
លោកម៉ី សុភក្រ័ត្តា ជំនួយការផ្នែកអង្កេតរបស់អង្គការគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ឬខំហ្វ្រែល (Comfrel) ដែលបានធ្វើការអង្កេតលើដំណើរការរបស់សភាកម្ពុជា ថ្លែងថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់និងកិច្ចព្រមព្រៀងដែលត្រូវបានអនុម័តនៅដើមអាណត្តិនិតិកាលទី៥របស់រដ្ឋសភានេះមាននិន្នាការធ្លាក់ចុះ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងអាណត្តិមុនៗ។
«សម័យប្រជុំនីតិកាលទី៥ហ្នឹងនេះ ដូចមិនសូវមានដំណើរការទេ ដូចជារង្វើលៗដែរ។ អាណត្តិមុនឃើញមានការអនុម័តច្បាប់ច្រើន ប៉ុន្តែអាណត្តិនេះ គាត់ប្រើរយៈពេលដើម្បីពិភាក្សាមកទល់បច្ចុប្បន្ន យើងឃើញថា មានតែប៉ុន្មានច្បាប់ត្រូវបានអនុម័ត»។
រដ្ឋសភានៃនិតិកាលទី៥បានបើកទ្វារជាផ្លូវការកាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣។ក៏ប៉ុន្តែសភានេះគឺជាសភាឯកបក្ស ដោយសារមានតែសមាជិកសភាចំនួន៦៨រូបតែប៉ុណ្ណោះបានចូលប្រជុំ និងដឹកនាំរដ្ឋសភា។ ដោយឡែកសមាជិកសភាចំនួន៥៥រូបទៀតមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានធ្វើពហិកាកិច្ចប្រជុំសភា ដោយសារតែគណបក្សនេះមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតដែលខ្លួនចោទប្រកាន់ថា មានការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតជាច្រើន។
មកត្រឹមខែមេសាឆ្នាំ២០១៣នេះ រដ្ឋសភាកម្ពុជាបានបើកសម័យប្រជុំបាន២លើកនិងបានសម្រេចអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់សរុបចំនួន៨ និងពិធីសារចំនួន៤និងអនុម័តកិច្ចព្រមព្រៀងចំនួន១។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍របស់ខុមហ្រ្វិល(Comfrel)ដែលគិតមកដល់ខែមេសានេះ។
ក្នុងចំណោមនោះ រដ្ឋសភាបានសម្រេចអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ដូចជាច្បាប់បង្កើតក្រសួងឧស្សាហកម្ម និងសិប្បកម្ម បង្កើតក្រសួងមុខងារសាធារណៈ និងច្បាប់ស្តីពីហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងឆ្នាំ២០១៤ និងច្បាប់ស្តីពីផ្លូវថ្នល់។
ក្រៅពីនេះ ក៏មានការសម្រេចអនុម័តលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ និងពិធីសារស្តីពីកិច្ចព្រមព្រៀងសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគរវាងកម្ពុជានិងប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីដែរ ដូចជាវៀតណាម ចិន និងកូរ៉េជាដើម។
លោកឈាង វុន ប្រធានគណៈកម្មាធិការកិច្ចការបរទេស សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ ឃោសនាការ និងព័ត៌មានរដ្ឋសភា ថ្លែងថា សភាកម្ពុជានីតិកាលទី៥មានសកម្មភាពសកម្ម។
«រដ្ឋសភាកម្ពុជា ពីមួយអាណត្តិទៅមួយអាណត្តិសកម្មជាងមុន។ សកម្មនេះគឺដោយសារយើងយល់ថា តម្រូវការចាំបាច់របស់រដ្ឋសភាគឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យប្រជាពលរដ្ឋលោកយល់ពីអ្វីដែលសភាបានធ្វើ ហើយសមាជិកសភាពីមុនចាស់ៗច្រើន ហើយឥឡូវមានក្មេងៗមកជំនួសខ្លះ»។
សម្រាប់រូបលោក ច្បាប់ស្តីពីការសម្រេចអនុម័តថវិកាជាតិសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៤ និងច្បាប់ផ្លូវថ្នល់ជាច្បាប់សំខាន់។
លោកឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគនយោបាយឯករាជ្យ បានសម្តែងការយល់ស្របដែរថា ច្បាប់ថិវកាជាតិឆ្នាំ២០១៤ជាច្បាប់សំខាន់ ដោយសារច្បាប់នេះទាក់ទងដំណើរការដឹកនាំប្រទេសទាំងមូល។ លោកបន្ថែមថា ជារឿងធម្មតា នៅពេលដែលប្រទេសមួយជួបវិបត្តិជាប់គាំងនយោបាយ សភាដែលមានតែមួយគណបក្សចូលរួម តែងតែបន្ថយល្បឿនក្នុងការពិភាក្សា ឬអនុម័តអ្វីៗដែលសំខាន់។
«ភាពជាប់គាំងនយោបាយអញ្ចឹង ស្រុកណាដូចស្រុកណាដែរ រដ្ឋសភាហ្នឹងដើរអត់ស្រួលទេ។ តាមពិតទៅ រដ្ឋសភាសព្វថ្ងៃហ្នឹងអត់មានលក្ខខណ្ឌច្បាប់ពេញលេញទេ»។
សម្រាប់លោកឡៅម៉ុង ហៃ រដ្ឋសភាកម្ពុជាគួរពិចារណាតាមដាននិងត្រួតពិនិត្យច្បាប់ដែលខ្លួនបានអនុម័តឲ្យរដ្ឋាភិបាលដើម្បីអនុវត្តដោយហេតុថា កន្លងមកមានតែច្បាប់ តែមិនសូវឃើញមានការអនុវត្ត។
«ច្បាប់ធ្វើ១០ឆ្នាំ២០ឆ្នាំហើយ គេពិនិត្យមើលថា រដ្ឋាភិបាលអនុវត្តបានត្រឹមត្រូវឬមិនត្រឹមត្រូវ។ ដូចច្បាប់ដីធ្លីមានបញ្ហាជាច្រើន។ គួរហៅរដ្ឋាភិបាលទៅសួរ។យើងគិតថា ធ្វើច្បាប់ តែការអនុវត្តយើងអត់គិត»។
របាយការណ៍របស់(Comfrel)ខាងលើបានចាត់ទុកសភា ដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជាសភាឯកបក្ស ដែលបង្កើតឡើងក្រោមការរិះគន់ពីសហគមន៍ជាតិ អន្តរជាតិ និងម្ចាស់ឆ្នោតដែលបានបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិផងដែរ។
ខុមហ្វ្រែលបញ្ជាក់ថា មូលហេតុនៃការរិះគន់ដោយសាររដ្ឋសភានេះមិនមានការចូលរួមដោយតំណាងរាស្រ្តឲ្យគ្រប់ចំនួន៕
លោកម៉ី សុភក្រ័ត្តា ជំនួយការផ្នែកអង្កេតរបស់អង្គការគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ឬខំហ្វ្រែល (Comfrel) ដែលបានធ្វើការអង្កេតលើដំណើរការរបស់សភាកម្ពុជា ថ្លែងថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់និងកិច្ចព្រមព្រៀងដែលត្រូវបានអនុម័តនៅដើមអាណត្តិនិតិកាលទី៥របស់រដ្ឋសភានេះមាននិន្នាការធ្លាក់ចុះ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងអាណត្តិមុនៗ។
«សម័យប្រជុំនីតិកាលទី៥ហ្នឹងនេះ ដូចមិនសូវមានដំណើរការទេ ដូចជារង្វើលៗដែរ។ អាណត្តិមុនឃើញមានការអនុម័តច្បាប់ច្រើន ប៉ុន្តែអាណត្តិនេះ គាត់ប្រើរយៈពេលដើម្បីពិភាក្សាមកទល់បច្ចុប្បន្ន យើងឃើញថា មានតែប៉ុន្មានច្បាប់ត្រូវបានអនុម័ត»។
រដ្ឋសភានៃនិតិកាលទី៥បានបើកទ្វារជាផ្លូវការកាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣។ក៏ប៉ុន្តែសភានេះគឺជាសភាឯកបក្ស ដោយសារមានតែសមាជិកសភាចំនួន៦៨រូបតែប៉ុណ្ណោះបានចូលប្រជុំ និងដឹកនាំរដ្ឋសភា។ ដោយឡែកសមាជិកសភាចំនួន៥៥រូបទៀតមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានធ្វើពហិកាកិច្ចប្រជុំសភា ដោយសារតែគណបក្សនេះមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតដែលខ្លួនចោទប្រកាន់ថា មានការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតជាច្រើន។
មកត្រឹមខែមេសាឆ្នាំ២០១៣នេះ រដ្ឋសភាកម្ពុជាបានបើកសម័យប្រជុំបាន២លើកនិងបានសម្រេចអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់សរុបចំនួន៨ និងពិធីសារចំនួន៤និងអនុម័តកិច្ចព្រមព្រៀងចំនួន១។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍របស់ខុមហ្រ្វិល(Comfrel)ដែលគិតមកដល់ខែមេសានេះ។
ក្នុងចំណោមនោះ រដ្ឋសភាបានសម្រេចអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ដូចជាច្បាប់បង្កើតក្រសួងឧស្សាហកម្ម និងសិប្បកម្ម បង្កើតក្រសួងមុខងារសាធារណៈ និងច្បាប់ស្តីពីហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងឆ្នាំ២០១៤ និងច្បាប់ស្តីពីផ្លូវថ្នល់។
ក្រៅពីនេះ ក៏មានការសម្រេចអនុម័តលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ និងពិធីសារស្តីពីកិច្ចព្រមព្រៀងសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគរវាងកម្ពុជានិងប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីដែរ ដូចជាវៀតណាម ចិន និងកូរ៉េជាដើម។
លោកឈាង វុន ប្រធានគណៈកម្មាធិការកិច្ចការបរទេស សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ ឃោសនាការ និងព័ត៌មានរដ្ឋសភា ថ្លែងថា សភាកម្ពុជានីតិកាលទី៥មានសកម្មភាពសកម្ម។
«រដ្ឋសភាកម្ពុជា ពីមួយអាណត្តិទៅមួយអាណត្តិសកម្មជាងមុន។ សកម្មនេះគឺដោយសារយើងយល់ថា តម្រូវការចាំបាច់របស់រដ្ឋសភាគឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យប្រជាពលរដ្ឋលោកយល់ពីអ្វីដែលសភាបានធ្វើ ហើយសមាជិកសភាពីមុនចាស់ៗច្រើន ហើយឥឡូវមានក្មេងៗមកជំនួសខ្លះ»។
សម្រាប់រូបលោក ច្បាប់ស្តីពីការសម្រេចអនុម័តថវិកាជាតិសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៤ និងច្បាប់ផ្លូវថ្នល់ជាច្បាប់សំខាន់។
លោកឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគនយោបាយឯករាជ្យ បានសម្តែងការយល់ស្របដែរថា ច្បាប់ថិវកាជាតិឆ្នាំ២០១៤ជាច្បាប់សំខាន់ ដោយសារច្បាប់នេះទាក់ទងដំណើរការដឹកនាំប្រទេសទាំងមូល។ លោកបន្ថែមថា ជារឿងធម្មតា នៅពេលដែលប្រទេសមួយជួបវិបត្តិជាប់គាំងនយោបាយ សភាដែលមានតែមួយគណបក្សចូលរួម តែងតែបន្ថយល្បឿនក្នុងការពិភាក្សា ឬអនុម័តអ្វីៗដែលសំខាន់។
«ភាពជាប់គាំងនយោបាយអញ្ចឹង ស្រុកណាដូចស្រុកណាដែរ រដ្ឋសភាហ្នឹងដើរអត់ស្រួលទេ។ តាមពិតទៅ រដ្ឋសភាសព្វថ្ងៃហ្នឹងអត់មានលក្ខខណ្ឌច្បាប់ពេញលេញទេ»។
សម្រាប់លោកឡៅម៉ុង ហៃ រដ្ឋសភាកម្ពុជាគួរពិចារណាតាមដាននិងត្រួតពិនិត្យច្បាប់ដែលខ្លួនបានអនុម័តឲ្យរដ្ឋាភិបាលដើម្បីអនុវត្តដោយហេតុថា កន្លងមកមានតែច្បាប់ តែមិនសូវឃើញមានការអនុវត្ត។
«ច្បាប់ធ្វើ១០ឆ្នាំ២០ឆ្នាំហើយ គេពិនិត្យមើលថា រដ្ឋាភិបាលអនុវត្តបានត្រឹមត្រូវឬមិនត្រឹមត្រូវ។ ដូចច្បាប់ដីធ្លីមានបញ្ហាជាច្រើន។ គួរហៅរដ្ឋាភិបាលទៅសួរ។យើងគិតថា ធ្វើច្បាប់ តែការអនុវត្តយើងអត់គិត»។
របាយការណ៍របស់(Comfrel)ខាងលើបានចាត់ទុកសភា ដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជាសភាឯកបក្ស ដែលបង្កើតឡើងក្រោមការរិះគន់ពីសហគមន៍ជាតិ អន្តរជាតិ និងម្ចាស់ឆ្នោតដែលបានបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិផងដែរ។
ខុមហ្វ្រែលបញ្ជាក់ថា មូលហេតុនៃការរិះគន់ដោយសាររដ្ឋសភានេះមិនមានការចូលរួមដោយតំណាងរាស្រ្តឲ្យគ្រប់ចំនួន៕