នៅសប្ដាហ៍នេះ អ្នកវិភាគបង្ហាញពីក្ដីបារម្ភនានាចំពោះអនាគតនៃទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរបស់កម្ពុជា ក្រោយរដ្ឋាភិបាលខ្មែរប្រកាសជាច្រើនដងពីការគាំទ្ររបស់ខ្លួនចំពោះនយោបាយចិនតែមួយ ហើយប្រឆាំងនឹងការប្រកាសឯករាជ្យភាពរបស់កោះ តៃវ៉ាន់។
កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ កម្ពុជា និងចិនបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមគ្នាមួយដែលមាន១៤ចំណុច ស្ដីពីលទ្ធផលនៃដំណើរទស្សនកិច្ច៤ថ្ងៃរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទៅកាន់ប្រទេសចិន។
ក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមដែលធ្វើនៅរដ្ឋធានីប៉េកាំង សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិននោះ កម្ពុជាបានប្រកាសប្រឆាំងចំពោះការប្រកាសឯករាជ្យរបស់តៃវ៉ាន់គ្រប់ទម្រង់ និងអះអាងថា តៃវ៉ាន់គ្រាន់តែជាផ្នែកសំខាន់មួយរបស់ចិនតែប៉ុណ្ណោះ។
ចំណុចទី១០នៃសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមនោះ បញ្ជាក់តាមន័យដើមថា៖
«ភាគីកម្ពុជាសូមបញ្ជាក់សារជាថ្មី នូវការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលនយោបាយចិនមួយ ព្រមទាំងទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ជារដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់តែមួយគត់ តំណាងឲ្យប្រទេសចិនទាំងមូល ហើយតៃវ៉ាន់ជាផ្នែកសំខាន់មួយ នៃបូរណភាពដែនដីរបស់ចិន។ ភាគីកម្ពុជាសូមប្រឆាំងចំពោះការប្រកាសឯករាជ្យរបស់តៃវ៉ាន់គ្រប់ទម្រង់ ព្រមទាំងបន្តគាំទ្រការអភិវឌ្ឍន៍ដោយសន្តិភាពនូវទំនាក់ទំនងចិន និងតៃវ៉ាន់ និងបុព្វហេតុក្នុងការបង្រួបបង្រួមចិន»។
នេះមិនមែនជាលើកទីមួយទេដែលកម្ពុជាប្រកាសគាំទ្រចិនតែមួយ ហើយប្រឆាំងនឹងការប្រកាសឯករាជ្យរបស់តៃវ៉ាន់។ លោក ហ៊ុន សែន តែងប្រកាសជារឿយៗថាកម្ពុជានៅតែរក្សាជំហរប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលនយោបាយចិនតែមួយ ហើយកម្ពុជាក៏មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានការបង្ហូតទង់ជាតិតៃវ៉ាន់លើទឹកដីកម្ពុជាផងដែរ។
រដ្ឋាភិបាលចិន បានចាត់ទុកតៃវ៉ាន់គឺជាកោះមួយ ដែលស្ថិតក្នុងដែនអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែតៃវ៉ាន់បានប្រកាសខ្លួនថាជារដ្ឋឯករាជ្យ មិនចំណុះរដ្ឋាភិបាលចិននោះទេ។ ប្រទេសមួយចំនួនបានគាំទ្រតៃវ៉ាន់ ថាជាកោះមានអធិបតេយ្យ ដោយក្នុងនោះរួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកផង។
លោកបណ្ឌិត មាស នី អ្នកស្រាវជ្រាវពីការវិវត្តសង្គម និងជាអ្នកវិភាគនយោបាយឯករាជ្យ ប្រាប់ VOA ថាការប្រកាសគាំទ្រចិន ហើយប្រឆាំងនឹងតៃវ៉ាន់ គឺបង្ហាញពីការព្យាយាមចាប់យកចិនធ្វើជាខ្នងបង្អែកដើម្បីបន្តអំណាច ខណៈដែលប្រទេសអន្តរជាតិធំៗមួយចំនួនកំពុងរិះគន់ការដឹកនាំប្រទេសដោយឯកបក្សរបស់កម្ពុជា។
លោកបន្ថែមថាកម្ពុជាគឺជាប្រទេសតូច ដូច្នេះលោកថាការប្រកាសបង្ហាញការគាំទ្រ ឬមិនគាំទ្រប្រទេសណាមួយដោយចំហខ្លាំងពេក នឹងធ្វើឲ្យកម្ពុជាត្រូវប្រឈមនឹងវិបត្តិនៅពេលដែលស្ថានភាពពិភពលោកមានការប្រែប្រួល។
លោកបញ្ជាក់ថា៖
«រឿងអស់នេះវាជារឿងមួយដែលយើងត្រូវមានការព្រួយបារម្ភទៅលើ ថាតើនៅពេលដែលមានការផ្លាស់ប្ដូរណាមួយក្នុងពិភពលោក តើប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសតូចនេះអាចបត់ទាន់គេដែរឬអត់? ហើយជាបទពិសោធន៍ ដែលគេឃើញក្នុងពិភពលោក ប្រវត្តិនៃសង្គ្រាមលោកម្តងៗ តែកាលណាមានវិបត្តិពិភពលោកម្តងៗ ប្រទេសតូចខ្លះត្រូវបានបាត់ពីផែនទីពិភពលោកដោយសារតែប្រទេសហ្នឹងឯងគឺដើរអត់ទាន់ជាមួយការវិវត្តនយោបាយពិភពលោក»។
រូបឯកសារ៖ លោកបណ្ឌិត មាស នី អ្នកស្រាវជ្រាវខាងការអភិវឌ្ឍសង្គមម្នាក់នៅកម្ពុជា ដែលធ្វើការងារជិតស្និទជាមួយនឹងលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដែលត្រូវបានខ្មាន់កំាភ្លើងបាញ់សម្លាប់។ (រូបដកស្រង់ពីទំព័រហ្វេកប៊ុក)
ចំណែកលោកបណ្ឌិត អៀ សុផល សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកការទូត និងនយោបាយសកលនៅមហាវិទ្យាល័យ Occidental សហរដ្ឋអាមេរិក ប្រាប់ VOA តាមរយៈសារអេឡិចត្រូនិច ឬអ៊ីមែលថាក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ កម្ពុជាកំពុងទោរទន់ទៅរកប្រទេសចិន និងកំពុងប្រកាសប្រឆាំងតៃវ៉ាន់ ដើម្បីបង្ហាញភក្ដីភាពរបស់ខ្លួន ចំពោះប្រទេសចិន។ លោកបន្ថែមថាកម្ពុជាគួរបង្ហាញជំហរអព្យាក្រឹត្យតាមរយៈការចាត់ទុកទាំងប្រទេសចិននិងតៃវ៉ាន់គឺជាមិត្ត។
លោកបញ្ជាក់ក្នុងន័យដើមថា៖
«ប្រទេសកម្ពុជាមិនមែនជារដ្ឋអព្យាក្រឹត្យនោះទេ។ វាច្បាស់ណាស់ថាកម្ពុជាគឺស្ថិតក្រោមរណបរបស់ប្រទេសចិន។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើកម្ពុជាចង់នៅអព្យាក្រឹត្យ កម្ពុជាមិនត្រូវធ្វើអ្វីដូចដែលកម្ពុជាកំពុងធ្វើបច្ចុប្បន្ននោះទេ ហើយត្រូវជៀសវាងនូវការប្រកាសពីភាពស្មោះស្ម័គ្រទាំងអស់នោះ»។
រូបឯកសារ៖ លោក អៀ សុផល សាស្រ្តាចារ្យនៃមហាវិទ្យាល័យ Occidental College និយាយនៅឯមូលនិធិ Heritage កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៨។ (ស្រេង លក្ខិណា/VOA)
VOA មិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយពីលោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី និងលោក ជុំ សុន្ទរី អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាបានទេនៅថ្ងៃសុក្រនេះ។
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ចិនកំពុងក្លាយជាប្រទេសដែលជាម្ចាស់បំណុល និងជាប្រទេសដែលមានទំហំពាណិជ្ជកម្មធំជាងគេរបស់កម្ពុជា។
គិតត្រឹមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៨ កម្ពុជាជំពាក់បំណុលបរទេសចំនួន ៦,៨២៥លានដុល្លារអាមេរិក។ ក្នុងបំណុលដែលជំពាក់បរទេសសរុប កម្ពុជាជំពាក់ចិនប្រមាណជា៤៨%នៃបំណុលសរុប។ នេះបើតាមរបាយការណ៍របស់នាយកដ្ឋានថវិការបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តែងប្រកាសប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលនយោបាយ «ចិនតែមួយ» ដែលគាំទ្រមជ្ឈការអំណាចនៃគណបក្សកុម្មុយនីស្តចិននៅទីក្រុងប៉េកាំង និងជំទាស់រាល់គំនិតទាមទារឯករាជ្យផ្ដាច់ទឹកដីនិយម មិនថាតែនៅកោះតៃវ៉ាន់ ហុងកុង ម៉ាកាវ ទីបេ ឬក៏តំបន់ខេត្តស៊ីនជាំងនៅភាគខាងលិចប្រទេសចិននោះទេ។
កាលពីខែកក្កដាឆ្នាំ២០១២ នៅពេលដែលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានប្ដូរវេនអាស៊ាន នៅក្នុងប្រវត្តិជាង៤០ឆ្នាំរបស់ខ្លួន អាស៊ានបានបរាជ័យក្នុងការចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមទាក់ទងនឹងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ នៅគ្រានោះ កម្ពុជាបានរងការរិះគន់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ថាមាននិន្នាការគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង និងព្យាយាមរារាំងការចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមរបស់អាស៊ាន។
ក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ ដោយមិនមានការចូលរួមពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រងនូវការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងពីបណ្ដាប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យធំៗមួយចំនួនលើពិភពលោក ដោយប្រទេសទាំងនោះ ចាត់ទុកថារដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នកំពុងធ្វើឲ្យខ្ទេចខ្ទាំលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងមិនស្របតាមច្បាប់។
យ៉ាងណាក្ដី ប្រទេសចិន គឺជាប្រទេសស្ថិតក្នុងចំណោមបណ្ដាប្រទេសដែលបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍គាំទ្រជ័យជម្នះនៃការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា នាពេលនោះ៕