ភ្នំពេញ —
សមាជិកសភាដែលមកតែពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រនេះ បានលើកដៃអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាស់ចំនួនពីរ គឺសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីលក្ខន្តិកៈនៃចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា និងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តិទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរនេះបានទទួលរងការរិះគន់ពីសង្គមស៊ីវិលនិងអង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ។
តំណាងរាស្ដ្រគណបក្សកាន់អំណាចទាំង៦៥រូបដែលមានវត្តមានក្នុងកិច្ចប្រជុំបានចំណាយពេលត្រឹមតែជាង ៤ម៉ោងប៉ុណ្ណោះដើម្បីអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរដោយគ្មានសំឡេងជំទាស់នោះឡើយ។
កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ម្សិលមិញនេះរដ្ឋសភាឯកបក្សរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានអនុម័តលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំអង្គតុលាការ។ ច្បាប់ទាំង ៣នេះត្រូវបានសមាជិកសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាអះអាងថានឹងជួយធ្វើកំណែទម្រង់វិស័យយុត្តិធម៌ និងប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជា។
ស្របពេលជាមួយគ្នានោះសង្គមស៊ីវិលជាច្រើនស្ថាប័នបកស្រាយថាសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាស់នេះធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការនៅកម្ពុជា។
លោកស្រី តំណាងរាស្រ្តឡោក ខេង ច្រានចោលការលើកឡើងរបស់សង្គមស៊ីវិលដែលថាច្បាប់នេះនឹងអនុញ្ញាតឲ្យក្រសួងយុត្តិធម៌មានអំណាចលើសលប់លើវិស័យតុលាការនៅកម្ពុជា។ លោកស្រីទទួលស្គាល់ថាច្បាប់ទាំងអស់មិនល្អ ១០០ភាគរយទេ ប៉ុន្តែរដ្ឋសភាកម្ពុជាអាចធ្វើវិសោធនកម្មបាននៅពេលក្រោយ។
«យើងដឹងថាច្បាប់គេតាក់តែងមកមិនមែនល្អឥតខ្ចោះនោះទេបើចឹងគេមិនប្រើវិសោធនកម្មទេ។ បណ្តាអស់លោកទាំងអស់នេះមិនមែនមានខួរក្បាលឲ្យប្រសើរជាងខួរក្បាលថ្នាក់ដឹកនាំបច្ចុប្បន្នទេក្នុងការក៏សាងច្បាប់»។
នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រនេះសមាជិកសភារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានសួរដេញដោលតិចតួចប៉ុណ្ណោះទៅលើតំណាងរដ្ឋាភិបាលដែលត្រូវមកបកស្រាយ និងឆ្លើយសំណួររបស់សភា។
មានការចោទសួរដេញដោល និងរិះគន់ធ្ងន់ធ្ងន់ៗខ្លះទៅមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនៃក្រសួងយុត្តិធម៌អំពីអសមត្ថភាពរបស់មន្ត្រីតុលាការក្នុងការស្វែងរកយុត្តិធម៌ដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។
លោក ឈាងវ៉ុនបញ្ជាក់ថាក្រសួងយុត្តិធម៌គ្រាន់តែដើរតួរជាស្មៀនរៀបចំកិច្ចការរដ្ឋបាលប៉ុណ្ណោះដូច្នោះក្រសួងនឹងមិនអាចមានឥទ្ធិពលអ្វីលើប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជាទេ។
«ក្រសួងយុត្តិធម៌មានតួនាទីធ្វើត្រឹមតែការងាររដ្ឋបាលក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការក្នុងការងារឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាអង្គចៅក្រមនៅតាមសាលាតុលាការកំពូល ឧទ្ធណ៍ និងសាលាដំបូង។ ការងាររដ្ឋបាលនេះគ្មានពាក់ព័ន្ធនឹងឯករាជ្យរបស់ប្រព័ន្ធតុលាការទេ»។
ដោយឡែកសមាជិកសភាគណបក្សកំណាចមួយរូបទៀត គឺលោកឡូយ សុផាតបានចោទសួរអំពីតួនាទីនិងអ្វីដែលក្រសួងយុត្តិធម៌បានធ្វើក្នុងការពង្រឹងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា។
តំណាងរាស្រ្តរូបនេះបានលើកឡើងថាកន្លងមកលោកឃើញថាបញ្ហាដីធ្លី ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ប្រជាពលរដ្ឋធម្មតាកម្រទទួលបានយុត្តិធម៌ពីតុលាការ និងចៅក្រមភាគច្រើននៅកម្ពុជា។
«ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីគឺថាពាក្យថាយុត្តិធម៌ឮដល់ប្រជាជនដល់ពេលណាប្រជាជននឹងទះដៃអបអរសាទរភ្លាមឲ្យតែធ្វើបានដោយយុត្តិធម៌»។
នេះគឺជាសំណួរដោយកម្រដែលធ្វើឡើងដោយតំណាងរាស្ដ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលធ្លាប់តែទះដៃអបអរសាទរនិងកោតសរសើរអំពីអ្វីដែលត្រូវចាត់ទុកថាជាស្នាដៃល្អរបស់រដ្ឋាភិបាលនោះ។
ជាការឆ្លើយតបលោក អង្គ វង្សវឌ្ឍនារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ និងជាតំណាងរដ្ឋាភិបាលដែលត្រូវឡើងមកការពារច្បាប់បង្វែសំណួរអំពីការទទួលខុសត្រូវរបស់មន្ត្រីតុលាការ និងព្រះរាជអាជ្ញាទៅឲ្យឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមដែលដើរតួនាទីក្នុងការត្រួតពិនិត្យឬដាក់ពិន័យដល់មន្ត្រីដែលធ្វើខុសច្បាប់។
រដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះបានធ្វើការអះអាងថាក្រសួងយុត្តិធម៌នឹងបន្តខិតខំធ្វើការបន្ថែមដើម្បីកំណែទម្រង់ដល់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្រ្គោះជាតិនិងជាតំណាងរាស្ដ្រជាប់ឆ្នោត លោក យឹម សុវណ្ណ ចាត់ទុកការអនុម័តច្បាប់របស់សមាជិកសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថាខុសទៅនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។
«នៅពេលដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមានអំណាចក្នុងរដ្ឋសភាគ្រប់គ្រាន់គឺយើងនឹងធ្វើវិសោធនកម្ម គឺយើងនឹងធ្វើវិសោធនកម្មលើច្បាប់ទាំងឡាយណាដែលមិនបម្រើឲ្យផលប្រយោជន៍ជាតិ និងផលប្រយោជន៍ប្រជាជន។ យើងនឹងធ្វើឲ្យច្បាប់នោះមិនត្រឹមតែល្អមើលទេ ត្រូវមានប្រសិទ្ធភាពទៀត»។
ច្បាប់សម្រាប់កំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធតុលាការទាំង ៣ដែលទើបត្រូវបានរដ្ឋសភាកម្ពុជាអនុម័តមានដូចជាច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំអង្គតុលាការមាន៨ជំពូក និង ៩១មាត្រាដែលផ្តោតសំខាន់លើការធានាឲ្យបាននូវឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការនឹងផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់គ្រប់រឿងក្តី។
រីឯច្បាប់ស្តីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តិទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមវិញមាន ០៦ ជំពូក និង ៣១មាត្រា។ ច្បាប់នេះផ្តោតសំខាន់លើតួនាទីរបស់ព្រះមហាក្សត្រ និងសមាជិករបស់ក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមទាំងអស់ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យនិងច្បាប់ស្តីពីលក្ខន្តិកៈនៃចៅក្រម និងព្រះរាជ្ញាវិញមាន ៦ជំពូក និង ១១១មាត្រា។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក្តីសង្គមស៊ីវិលយល់ឃើញថា ច្បាប់ទាំងនេះ នឹងផ្តល់អំណាចហួសហេតុដល់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ក្នុងការគ្រប់គ្រង និងដឹកនាំសេចក្តីសម្រេចរបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមដែលជាស្ថាប័នកំពូល។ ជាពិសេសរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌មានសិទ្ធិអំណាចគ្រប់គ្រងចាត់ចែងថវិការបស់តុលាការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ និងអាចផ្លាស់ប្តូរ ឬដំឡើងឋានៈចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាផង៕
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរនេះបានទទួលរងការរិះគន់ពីសង្គមស៊ីវិលនិងអង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ។
តំណាងរាស្ដ្រគណបក្សកាន់អំណាចទាំង៦៥រូបដែលមានវត្តមានក្នុងកិច្ចប្រជុំបានចំណាយពេលត្រឹមតែជាង ៤ម៉ោងប៉ុណ្ណោះដើម្បីអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរដោយគ្មានសំឡេងជំទាស់នោះឡើយ។
កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ម្សិលមិញនេះរដ្ឋសភាឯកបក្សរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានអនុម័តលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំអង្គតុលាការ។ ច្បាប់ទាំង ៣នេះត្រូវបានសមាជិកសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាអះអាងថានឹងជួយធ្វើកំណែទម្រង់វិស័យយុត្តិធម៌ និងប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជា។
ស្របពេលជាមួយគ្នានោះសង្គមស៊ីវិលជាច្រើនស្ថាប័នបកស្រាយថាសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាស់នេះធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការនៅកម្ពុជា។
លោកស្រី តំណាងរាស្រ្តឡោក ខេង ច្រានចោលការលើកឡើងរបស់សង្គមស៊ីវិលដែលថាច្បាប់នេះនឹងអនុញ្ញាតឲ្យក្រសួងយុត្តិធម៌មានអំណាចលើសលប់លើវិស័យតុលាការនៅកម្ពុជា។ លោកស្រីទទួលស្គាល់ថាច្បាប់ទាំងអស់មិនល្អ ១០០ភាគរយទេ ប៉ុន្តែរដ្ឋសភាកម្ពុជាអាចធ្វើវិសោធនកម្មបាននៅពេលក្រោយ។
«យើងដឹងថាច្បាប់គេតាក់តែងមកមិនមែនល្អឥតខ្ចោះនោះទេបើចឹងគេមិនប្រើវិសោធនកម្មទេ។ បណ្តាអស់លោកទាំងអស់នេះមិនមែនមានខួរក្បាលឲ្យប្រសើរជាងខួរក្បាលថ្នាក់ដឹកនាំបច្ចុប្បន្នទេក្នុងការក៏សាងច្បាប់»។
នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រនេះសមាជិកសភារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានសួរដេញដោលតិចតួចប៉ុណ្ណោះទៅលើតំណាងរដ្ឋាភិបាលដែលត្រូវមកបកស្រាយ និងឆ្លើយសំណួររបស់សភា។
មានការចោទសួរដេញដោល និងរិះគន់ធ្ងន់ធ្ងន់ៗខ្លះទៅមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនៃក្រសួងយុត្តិធម៌អំពីអសមត្ថភាពរបស់មន្ត្រីតុលាការក្នុងការស្វែងរកយុត្តិធម៌ដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។
លោក ឈាងវ៉ុនបញ្ជាក់ថាក្រសួងយុត្តិធម៌គ្រាន់តែដើរតួរជាស្មៀនរៀបចំកិច្ចការរដ្ឋបាលប៉ុណ្ណោះដូច្នោះក្រសួងនឹងមិនអាចមានឥទ្ធិពលអ្វីលើប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជាទេ។
«ក្រសួងយុត្តិធម៌មានតួនាទីធ្វើត្រឹមតែការងាររដ្ឋបាលក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការក្នុងការងារឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាអង្គចៅក្រមនៅតាមសាលាតុលាការកំពូល ឧទ្ធណ៍ និងសាលាដំបូង។ ការងាររដ្ឋបាលនេះគ្មានពាក់ព័ន្ធនឹងឯករាជ្យរបស់ប្រព័ន្ធតុលាការទេ»។
ដោយឡែកសមាជិកសភាគណបក្សកំណាចមួយរូបទៀត គឺលោកឡូយ សុផាតបានចោទសួរអំពីតួនាទីនិងអ្វីដែលក្រសួងយុត្តិធម៌បានធ្វើក្នុងការពង្រឹងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា។
តំណាងរាស្រ្តរូបនេះបានលើកឡើងថាកន្លងមកលោកឃើញថាបញ្ហាដីធ្លី ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ប្រជាពលរដ្ឋធម្មតាកម្រទទួលបានយុត្តិធម៌ពីតុលាការ និងចៅក្រមភាគច្រើននៅកម្ពុជា។
«ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីគឺថាពាក្យថាយុត្តិធម៌ឮដល់ប្រជាជនដល់ពេលណាប្រជាជននឹងទះដៃអបអរសាទរភ្លាមឲ្យតែធ្វើបានដោយយុត្តិធម៌»។
នេះគឺជាសំណួរដោយកម្រដែលធ្វើឡើងដោយតំណាងរាស្ដ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលធ្លាប់តែទះដៃអបអរសាទរនិងកោតសរសើរអំពីអ្វីដែលត្រូវចាត់ទុកថាជាស្នាដៃល្អរបស់រដ្ឋាភិបាលនោះ។
ជាការឆ្លើយតបលោក អង្គ វង្សវឌ្ឍនារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ និងជាតំណាងរដ្ឋាភិបាលដែលត្រូវឡើងមកការពារច្បាប់បង្វែសំណួរអំពីការទទួលខុសត្រូវរបស់មន្ត្រីតុលាការ និងព្រះរាជអាជ្ញាទៅឲ្យឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមដែលដើរតួនាទីក្នុងការត្រួតពិនិត្យឬដាក់ពិន័យដល់មន្ត្រីដែលធ្វើខុសច្បាប់។
រដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះបានធ្វើការអះអាងថាក្រសួងយុត្តិធម៌នឹងបន្តខិតខំធ្វើការបន្ថែមដើម្បីកំណែទម្រង់ដល់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្រ្គោះជាតិនិងជាតំណាងរាស្ដ្រជាប់ឆ្នោត លោក យឹម សុវណ្ណ ចាត់ទុកការអនុម័តច្បាប់របស់សមាជិកសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថាខុសទៅនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។
«នៅពេលដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមានអំណាចក្នុងរដ្ឋសភាគ្រប់គ្រាន់គឺយើងនឹងធ្វើវិសោធនកម្ម គឺយើងនឹងធ្វើវិសោធនកម្មលើច្បាប់ទាំងឡាយណាដែលមិនបម្រើឲ្យផលប្រយោជន៍ជាតិ និងផលប្រយោជន៍ប្រជាជន។ យើងនឹងធ្វើឲ្យច្បាប់នោះមិនត្រឹមតែល្អមើលទេ ត្រូវមានប្រសិទ្ធភាពទៀត»។
ច្បាប់សម្រាប់កំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធតុលាការទាំង ៣ដែលទើបត្រូវបានរដ្ឋសភាកម្ពុជាអនុម័តមានដូចជាច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំអង្គតុលាការមាន៨ជំពូក និង ៩១មាត្រាដែលផ្តោតសំខាន់លើការធានាឲ្យបាននូវឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការនឹងផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់គ្រប់រឿងក្តី។
រីឯច្បាប់ស្តីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តិទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមវិញមាន ០៦ ជំពូក និង ៣១មាត្រា។ ច្បាប់នេះផ្តោតសំខាន់លើតួនាទីរបស់ព្រះមហាក្សត្រ និងសមាជិករបស់ក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមទាំងអស់ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យនិងច្បាប់ស្តីពីលក្ខន្តិកៈនៃចៅក្រម និងព្រះរាជ្ញាវិញមាន ៦ជំពូក និង ១១១មាត្រា។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក្តីសង្គមស៊ីវិលយល់ឃើញថា ច្បាប់ទាំងនេះ នឹងផ្តល់អំណាចហួសហេតុដល់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ក្នុងការគ្រប់គ្រង និងដឹកនាំសេចក្តីសម្រេចរបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមដែលជាស្ថាប័នកំពូល។ ជាពិសេសរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌មានសិទ្ធិអំណាចគ្រប់គ្រងចាត់ចែងថវិការបស់តុលាការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ និងអាចផ្លាស់ប្តូរ ឬដំឡើងឋានៈចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាផង៕