មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនៅថ្ងៃពុធនេះបានហៅសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អង្គការសហប្រជាជាតិខាងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាថា ជាសេចក្តីថ្លែងការណ៍«យ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់និងអយុត្តិធម៌»សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។
កាលពីល្ងាចថ្ងៃអង្គារម៉ោងនៅកម្ពុជា លោក សុរិយា ប្រាសាទស៊ូបេឌី (Surya Subedi) អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា«គោរពច្បាប់និងគោលការណ៍ឯករាជ្យ»របស់តុលាការ។ ជាមួយគ្នានេះ លោកក៏បានអំពាវនាវឲ្យតុលាការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាអនុវត្តឲ្យបានម៉ឺងម៉ាត់«នូវអំណាចគតិយុត្តិ ដោយឯករាជ្យពីការជ្រៀតជ្រែងពីមជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅ»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះធ្វើឡើងក្រោយពីអាជ្ញាធរ និងតុលាការចាប់ខ្លួនសកម្មជនដីធ្លីបឹងកក់ និងថ្មគោលចំនួនដប់នាក់ ព្រះសង្ឃចំនួនបីអង្គនិងសកម្មជន និងអ្នកនយោបាយជំទាស់ចំនួនពីរនាក់កាលពីសប្តាហ៍មុន។ សកម្មជនដីធ្លីត្រូវកាត់ទោសភ្លាមយ៉ាងតក់ក្រហល់ និងត្រូវផ្តន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារក្នុងម្នាក់ៗចំនួនមួយឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ចំនួន២លានរៀល ឬស្មើនឹង៥០០ដុល្លារអាមេរិក។ ទោសនេះជាទោសអតិបរមាដែលចែងក្នុងបទចោទប្រកាន់ពួកគេ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អង្គការសហប្រជាជាតិដដែលចាត់ទុកថា «បុគ្គលទាំងនេះត្រូវចាប់ខ្លួន ត្រូវចោទប្រកាន់ និងត្រូវផ្តន្ទាទោសហាក់ដូចជាអ្វីៗត្រូវគេដៅទុករួចទៅហើយ»។
លោក ផៃ ស៊ីផាន រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានថ្លែងថា លោក សូរិយា ប្រាសាទស៊ូបេឌី ប្រញាប់ប្រញាល់ពេកក្នុងការធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួន។
«ជាការថ្លែងការណ៍ដោយកណ្តៀតកញ្ឆក់ ដែលមិនទទួលបានព័ត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៃអង្គហេតុនៃការឃាត់ខ្លួនបណ្តោះអាសន្ននៃសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការកម្ពុជា ដោយលោកយល់ឃើញថា ឲ្យតែមានការឃាត់ខ្លួនគឺជាការបំពានលើសិទ្ធិសេរីភាព។ នេះជាបុរេវិនិច្ឆ័យរបស់លោក»។
ក្នុងចំណោមអ្នកដែលត្រូវចាប់ខ្លួនមានអ្នកស្រីទេព វន្នី សកម្មជនដីធ្លីបឹងកក់ដ៏ល្បីល្បាញម្នាក់ និងលោកមាជ សុវណ្ណារ៉ា ប្រធាននាយកដ្ឋានព័ត៌មានរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ពីទីក្រុងហ្សឺណែវ ប្រទេសស្វ៊ីស អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិលោកសូរិយា ប្រាសាទស៊ូបេឌីមានប្រសាសន៍នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍បន្ថែមទៀតថា លោកមានការក្រៀមក្រំដោយបានឃើញតុលាការប្រព្រឹត្តម្តងហើយម្តងទៀតដូចជាឧបករណ៍របស់រដ្ឋាភិបាល។
លោកបានសង្កត់ធ្ងន់ថា ចាប់តាំងពីលោកកាន់អាណត្តិជាអ្នករាយការណ៍ពិសេសលោក«បានឃើញបញ្ហានេះកើតឡើងរាប់មិនអស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា» ហើយ«អ្នកដែលស្វែងរកការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានអាចនឹងត្រូវចាប់ខ្លួន ចោទប្រកាន់ និងផ្តន្ទោទោស ដោយមានហេតុផលតិចតួច ឬដោយគ្មានហេតុផលទាល់តែសោះ»។
លោក ផៃ ស៊ីផាន យល់ថា សេចក្តីអត្ថាធិប្បាយរបស់មន្ត្រីអង្គការសហប្រជាជាតិខាងលើហាក់ដូចជាមានភាពលម្អៀង។
«ហាក់ដូចជាគ្មាននូវយុត្តិធម៌ ហើយគ្មានអាណាគតិ ឬភាពជាកណ្តាលរបស់ខ្លួនក្នុងការវិនិច្ឆ័យចំពោះអ្វីដែលកើតឡើងចំពោះកម្ពុជា។ គួរតែលោកគោរពនូវដែនសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការ»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកនី ចរិយា ប្រធានផ្នែកស៊ើបអង្កេតរបស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក យល់ស្របនឹងការលើកឡើងរបស់លោកសូរិយា ប្រាសាទស៊ូបេឌី។
«អ្វីដែលជាប្រសាសន៍របស់លោកឆ្លុះបញ្ចាំងទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ពិសេសអ្នកមានអំណាច អ្នកមានឥទ្ធិពលនយោបាយកំពុងតែធ្វើការកៀបសង្កត់លើភាគីទន់ខ្សោយ»។
ជាមួយគ្នានេះ លោកយ៉ែម ប៉ុញ្ញារិទ្ធ តំណាងរាស្ដ្រ និងជាអ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទទួលស្គាល់ថា ប្រព័ន្ធតុលាការនៅកម្ពុជាមិនទាន់មានឯករាជ្យភាព ហើយនៅទន់ខ្សោយ។
«ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់យើងមិនទាន់មានឯករាជ្យ និងអព្យាក្រិត្យពេញលេញនៅឡើយ ដែលធ្វើឲ្យមានអយុត្តិធម៌សង្គម ដោយសារមន្ត្រីខិលខូច ពុករលួយ រួមផ្សំផង ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដោយសារប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌បែបនេះ។ ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដោយសារដីធ្លីបែរជាជាប់គុក»។
អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិសូរិយា ប្រាសាទស៊ូបេឌីសន្និដ្ឋានថា «កង្វះឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការគឺជាឧបសគ្គចម្បងក្នុងការសម្រេចឲ្យបាននូវសង្គមមួយយុត្តិធម៌ និងមានការរួបរួម»ហើយលោកយល់ថា ប្រទេសកម្ពុជានៅមានតម្រូវការកែទម្រង់ជាច្រើនទៀតលើប្រព័ន្ធតុលាការ លើការបោះឆ្នោត កែទម្រង់រដ្ឋសភានិងកែទម្រង់សាធារណៈ៕
