ផ្ទុយពីការជំទាស់ពីគណបក្សនយោបាយចំនួន៤ ពាក់ព័ន្ធនឹងការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកទី១០ ដែលត្រូវបានអនុម័តដោយតំណាងរាស្រ្តគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គណបក្សនយោបាយចំនួន៧ ផ្សេងទៀត បានចេញសេចក្តីប្រកាសគាំទ្រការកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ។
គណបក្សចំនួន៧ ដែលប្រកាសគាំទ្រការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលកំពុងចម្រូងចម្រាសនេះ រួមមានគណបក្សយុវជនកម្ពុជារបស់លោក ពេជ្រ ស្រស់ គណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិរបស់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម ចក្រាវុឌ្ឍ គណបក្សសំបុកឃ្មុំសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ របស់លោក ម៉ម សូណង់ដូ គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជារបស់លោក សេង សុខខេង គណបក្សខ្មែរតែមួយ របស់លោក គុជ លី និងគណបក្សកម្លាំងប្រជាធិបតេយ្យរបស់លោក អ៊ុន វិសិទ្ធគុន។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់គណបក្សនីមួយៗ ដែលចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២។
ប្រធានគណបក្សយុវជនកម្ពុជា លោក ពេជ្រ ស្រស់ ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃសុក្រនេះថា នៅក្នុងគណបក្សនីមួយៗ មានបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលត្រូវបានគណបក្សជ្រើសរើសរួចរាល់សម្រាប់ការដឹកនាំក្នុងគណបក្ស ហេតុនេះនៅពេលបក្សឈ្នះឆ្នោត បេក្ខជនរូបនោះត្រូវបានសមាជិកក្នុងគណបក្សជ្រើសរើសជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ដើម្បីឱ្យព្រះមហាក្សត្រឡាយព្រះហស្ថ។ ដូច្នេះលោកថាមិនមានអ្វីត្រូវព្រួយបារម្ភទេ ខណៈការរៀបចំនេះនៅតែឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតសុំការទុកចិត្តពីសមាជិករដ្ឋសភា។
ប្រធានគណបក្សរូបនេះលើកឡើងថា ការបង្កើនចំនួនសមាជិកសភានៅក្នុងការធ្វើញត្តិស្តីបន្ទោសរដ្ឋាភិបាល គឺស្របទៅតាមបរិបទជាក់ស្តែង ដោយសារសមាជិករដ្ឋសភាក៏កើនចំនួនដែរ។
លោកថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹងអានេះមួយ គឺថាផ្តល់សិទ្ធិឱ្យគណបក្សនយោបាយដែលគេមានសិទ្ធិសម្រេចដែរ មិនមែនបោះឆ្នោត ហើយគណបក្សនយោបាយធ្វើអ្វីមិនបាននោះទេ។ ខ្ញុំគិតថាវាអត់មានប៉ះពាល់ក្នុងការដឹកនាំជាតិខ្មែរយើងទេ។ អារឿងនេះគឺរឿងឱ្យតែគណបក្សណាឈ្នះ គណបក្សហ្នឹងមានសិទ្ធិធ្វើហើយ យើងនិយាយឱ្យស្រួលស្តាប់ត្រឹមហ្នឹងតែម្តងទៅ»។
បើយោងតាមសេចក្តីព្រាងច្បាប់ធម្មនុញ្ញ ត្រង់មាត្រា១១៩ថ្មី អត្ថន័យក៏ត្រូវបានស្នើកែប្រែ ដោយលុបចោលឃ្លាពាក់ព័ន្ធនឹងការស្នើពីប្រធាន ដោយមានមតិឯកភាពពីអនុប្រធានទាំងពីរនៃរដ្ឋសភា ក្នុងការស្នើតំណាងរាស្ត្រមួយរូបជានាយករដ្ឋមន្ត្រីឱ្យបង្កើតរដ្ឋាភិបាល។ មាត្រាថ្មីចែងថា តាមសេចក្តីស្នើពីគណបក្សដែលមានអាសនៈច្រើនជាងគេក្នុងរដ្ឋសភា ព្រះមហាក្សត្រចាត់តាំងវរជនមួយរូបជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ឱ្យបង្កើតរាជរដ្ឋាភិបាល។ សេចក្តីស្នើពីគណបក្សដែលមានអាសនៈច្រើនជាងគេក្នុងរដ្ឋសភានេះ ត្រូវចម្លងជូនប្រធានរដ្ឋសភា។
លោក ពេជ្រ ស្រស់ ថ្លែងថាការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកទី១០នេះ មិនធ្វើឱ្យអំណាចសភាចុះខ្សោយទេ ដោយហេតុថាសភានៅតែអាចធ្វើញត្តិស្តីបន្ទោសបាន ហើយកិច្ចការភាគច្រើនរបស់នីតិប្រតិបត្តិ នៅតែត្រូវឆ្លងកាត់សភា។ លោកបន្ថែមថាជំនួសមកវិញការធ្វើវិសោធនកម្មលើកនេះ រឹតតែធ្វើឱ្យមានវឌ្ឍនភាព ដែលអាចបើកផ្លូវឱ្យគណបក្សចម្រាញ់យកមនុស្សមានសមត្ថភាពទៅដឹកនាំប្រទេស។
ចំណែកប្រធានគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ លើកឡើងថា សមាជិកសភាទាំងអស់ គឺមកពីគណបក្សគណប្រជាជនកម្ពុជា បើទោះជាគណបក្សលោកគាំទ្រ ឬមិនគាំទ្រ ក៏ច្បាប់នោះនៅតែអាចអនុម័តចេញដែរ។ ប្រធានគណបក្សរូបនេះអះអាងថាខ្លឹមសារនៃមាត្រាច្បាប់ដែលធ្វើវិសោធនកម្មលើកនេះ មានលក្ខណៈល្អច្រើន ដែលបម្រើដល់ផលប្រយោជន៍ជាតិ និងសន្តិភាពជាតិ។
លោកថ្លែងថា៖«បើយើងទៅបដិសេធមិនគាំទ្រសោះ ក៏វាមិនកើតដែរ ព្រោះអាចំណុចល្អៗវាមានច្រើន ហើយតិចតួចមានចំណុចខ្វះខាតខ្លះ»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច លោក ញឿន រ៉ាដែន យល់ថាការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ ជាការធានាដល់ដំណើរការស្ថាប័នរដ្ឋ និងថាវាមិនមានអ្វីជាការរាំងស្ទះដល់ដំណើរការរបបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក៏ដូចជាបន្ថយអំណាចសភាឡើយ។
លោកនិយាយថា៖«ការនេះដូចជាពុំមានអ្វីដែលជាខ្ទាស់ទៅនឹងការបន្ថយនូវអំណាចសភាទេ»។
កាលពីកន្លងទៅ គណបក្សនយោបាយចំនួន៤ ដែលរួមមានគណបក្សភ្លើងទៀន គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា បានដាក់ញត្តិរួមមួយទៅរដ្ឋសភា ដើម្បីសុំឱ្យរដ្ឋសភាកុំអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ធម្មនុញ្ញថ្មីចុងក្រោយនេះ ដែលត្រូវបានគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អនុម័ត កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២។ គណបក្សទាំងនោះចាត់ទុកការធ្វើវិសោធនកម្មថ្មីនេះធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់របបសភានិយម ដោយបន្ថយសិទ្ធិអំណាចតំណាងរាស្ត្រ និងបំបាត់សំឡេងគណបក្សដែលមានអាសនៈភាគតិចក្នុងសភា។
លោក យ៉ង សាំងកុមារ ប្រធានគណៈកម្មាធិការនាយកនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃសុក្រនេះថាការធ្វើវិសោធនកម្មនេះ ជាការ«មិនចាំបាច់» និង«កាត់បន្ថយអំណាចសភា»។
លោកបន្តថាការប្រកាសគាំទ្ររបស់គណបក្សដទៃនេះ ដោយសាររងឥទ្ធិពលពីគណបក្សកាន់អំណាច។
លោកថ្លែងថា៖ «គេមានសម្ពន្ធភាពនយោបាយគាំទ្រ និងសហការជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច ហើយវាមានសម្ពន្ធភាពនយោបាយដែលប្រកួតប្រជែងជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច។ អ៊ីចឹងខ្ញុំចាត់ទុកជារឿងធម្មតា»។
កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ អង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងបណ្តាញសហគមន៍ជាង១០០ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ដោយសម្តែងការព្រួយបារម្ភចំពោះការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកទី១០នេះ និងថាវាអាចនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់«ស្ថិរភាពអំណាចរដ្ឋ និងអំណាចនីតិប្រតិបត្តិ ការគោរពសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋខ្មែរ» ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលបញ្ជាក់ក្រោមហេតុផលថា៖ ទី១ វាមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈក៏ដូចជាផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ខណៈមិនមានការផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលំទូលាយ។ ទី២ ប៉ះពាល់ដល់ប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សក្នុងប្រព័ន្ធសភានិយម ដោយសារបង្កើនចំនួនសមាជិកសភានៅក្នុងការធ្វើញត្តិស្តីបន្ទោសរដ្ឋាភិបាល និងការចាត់តាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រីដោយមិនមានការឯកភាពពីប្រធាននិងអនុប្រធាននៃរដ្ឋសភា។ ទី៣ ប៉ះពាល់ដល់សាមគ្គីភាពជាតិ ខណៈអរិភាពនយោបាយកំពុងកើតមាននៅឡើយ។ ទី៤ ប៉ះពាល់ដល់ការជឿទុកចិត្តលើប្រព័ន្ធច្បាប់ កាលណាអំណាចរដ្ឋសភាធ្លាក់ចុះ៕
គណបក្សនយោបាយមួយចំនួនប្រកាសគាំទ្រការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ខណៈភាពចម្រូងចម្រាសបន្តកើតមាន
ភ្នំពេញ —
