រដ្ឋសភាដែលគ្រប់គ្រងដោយតំណាងរាស្ត្រខាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ បានអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ធម្មនុញ្ញលើកទី១០ ដែលកំពុងចម្រូងចម្រាស។
សេចក្តីព្រាងនេះត្រូវបានអនុម័តក្នុងសំឡេង១០៥នៃតំណាងរាស្ត្រទាំងអស់ដែលមានវត្តមានក្នុងកិច្ចប្រជុំ។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់រដ្ឋសភាចេញផ្សាយនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។
ការអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់កែរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះត្រូវការសំឡេងយ៉ាងតិចពីរភាគបីនៃតំណាងរាស្ត្រសរុបទាំងអស់ចំនួន១២៥រូប។
លោក ប៉ែន បញ្ញា ប្រធានគណៈកម្មការនីតិកម្ម និងយុត្តិធម៌នៃរដ្ឋសភា លើកឡើងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គរបស់រដ្ឋសភាថាការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកទី១០នេះ គឺដើម្បីធានានូវនិរន្តរភាពស្ថាប័នរដ្ឋ និងការពារថែរក្សាសន្តិភាព ខណៈបញ្ជាក់តាមការលើកឡើងរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញដែលបានពិនិត្យមើលសេចក្តីព្រាងនេះថាអាចកែប្រែបាន ហើយវាមិនប៉ះពាល់អ្វីដល់ប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស និងរបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញឡើយ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏បានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំពិភាក្សា និងអនុម័តរបស់រដ្ឋសភា នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ ប៉ុន្តែលោកមិនបានថ្លែងអ្វីឡើយ។
កាលពីកន្លងទៅ គណបក្សនយោបាយចំនួន៤ ដែលរួមមានគណបក្សភ្លើងទៀន គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ និងគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា បានដាក់ញត្តិរួមមួយទៅរដ្ឋសភា ដើម្បីសុំឱ្យរដ្ឋសភាកុំអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ធម្មនុញ្ញថ្មីចុងក្រោយនេះ ដែលត្រូវបានគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អនុម័ត កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២។ គណបក្សទាំងនោះចាត់ទុកការធ្វើវិសោធនកម្មថ្មីនេះធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់របបសភានិយម ដោយបន្ថយសិទ្ធិអំណាចតំណាងរាស្ត្រ និងបំបាត់សំឡេងគណបក្សដែលមានអាសនៈភាគតិចក្នុងសភា។
គណបក្សទាំង៤បញ្ជាក់ក្នុងញត្តិរួមនោះថា ការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកទី១០នេះ បន្ថយអំណាចសភាជាតិ ដោយផ្តល់សិទ្ធិអំណាចទៅឱ្យគណបក្សនយោបាយ ដែលជាស្ថាប័នក្រៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងការស្នើដោយផ្ទាល់ថ្វាយទៅព្រះមហាក្សត្រក្នុងការចាត់តាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់របបសភានិយម ដោយបំបាត់សំឡេងគណបក្សដែលមានអាសនៈតិចក្នុងសភានិងដោយមិនគោរពគោលការណ៍ជាមូលដ្ឋាននៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស និងបន្ថយសិទ្ធិអំណាច និងតួនាទីអ្នកតំណាងរាស្ត្រ ដោយសារការបង្កើនចំនួនតំណាងរាស្ត្រក្នុងការធ្វើញត្តិបន្ទោសរាជរដ្ឋាភិបាលពី៣០នាក់ ទៅមួយភាគបី ឬស្មើនឹងសំឡេងតំណាងរាស្ត្រចំនួន៤២នាក់។
កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២២ អង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងបណ្តាញសហគមន៍ជាង១០០ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ដោយសម្តែងការព្រួយបារម្ភចំពោះការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកទី១០នេះ និងថាវាអាចនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់«ស្ថិរភាពអំណាចរដ្ឋ និងអំណាចនីតិប្រតិបត្តិ ការគោរពសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋខ្មែរ» ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលបញ្ជាក់ក្រោមហេតុផលថា៖ ទី១ វាមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈក៏ដូចជាផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ខណៈមិនមានការផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលំទូលាយ។ ទី២ ប៉ះពាល់ដល់ប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សក្នុងប្រព័ន្ធសភានិយម ដោយសារបង្កើនចំនួនសមាជិកសភានៅក្នុងការធ្វើញត្តិស្តីបន្ទោសរដ្ឋាភិបាល និងការចាត់តាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រីដោយមិនមានការឯកភាពពីប្រធាននិងអនុប្រធាននៃរដ្ឋសភា។ ទី៣ ប៉ះពាល់ដល់សាមគ្គីភាពជាតិ ខណៈអរិភាពនយោបាយកំពុងកើតមាននៅឡើយ។ទី៤ ប៉ះពាល់ដល់ការជឿទុកចិត្តលើប្រព័ន្ធច្បាប់ កាលណាអំណាចរដ្ឋសភាធ្លាក់ចុះ។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា ប្រាប់វីអូអេថា ការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកទី១០នេះ ធ្វើឱ្យធ្លាក់ចុះសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ប្រជាធិបតេយ្យរួមតូច និងអំណាចសភាអន់ថយ។
សាស្ត្រាចារ្យរូបនេះបន្តថារដ្ឋាភិបាល«មិនខ្វល់ខ្វាយ»ជាមួយការលើកឡើងរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលឡើយ បើទោះជាមានការរិះគន់ក៏ដូចជាភាពចម្រូងចម្រាសកើតមានឡើងក៏ដោយ។
លោកថ្លែងថា៖ «ព្រោះគណបក្សកាន់អំណាចមិនចាប់អារម្មណ៍ទៅលើការលើកឡើង ឬក៏ការទាមទាររបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ឬក៏គណបក្សនយោបាយទេ ពីព្រោះវិសោធនកម្មនេះវាជួយឱ្យអាចថាមានស្ថិរភាពសម្រាប់ការតែងតាំងឥស្សរជននយោបាយមួយរួប ចេញពីគណបក្សដែលមានសំឡេងឈ្នះឆ្នោត»។
បើយោងតាមសេចក្តីព្រាងច្បាប់ធម្មនុញ្ញថ្មីចុងក្រោយបង្អស់នេះ ត្រង់មាត្រា១១៩ថ្មី អត្ថន័យក៏ត្រូវបានស្នើកែប្រែ ដោយលុបចោលឃ្លាពាក់ព័ន្ធនឹងការស្នើពីប្រធាន ដោយមានមតិឯកភាពពីអនុប្រធានទាំងពីរនៃរដ្ឋសភា ក្នុងការស្នើតំណាងរាស្ត្រមួយរូបជានាយករដ្ឋមន្ត្រីឱ្យបង្កើតរដ្ឋាភិបាល។ មាត្រាថ្មីចែងថា តាមសេចក្តីស្នើពីគណបក្សដែលមានអាសនៈច្រើនជាងគេក្នុងរដ្ឋសភា ព្រះមហាក្សត្រចាត់តាំងវរជនមួយរូបជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ឱ្យបង្កើតរាជរដ្ឋាភិបាល។ សេចក្តីស្នើពីគណបក្សដែលមានអាសនៈច្រើនជាងគេក្នុងរដ្ឋសភានេះ ត្រូវចម្លងជូនប្រធានរដ្ឋសភា៕
