បើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់កុលសម្ព័ន្ធជនជាតិដើមស្បែកក្រហម Gila River ថាគម្រោងនេះជាគម្រោងទីមួយ បែបនេះ នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកដែលចាប់ផ្តើមធ្វើ។
អភិបាលសហគមន៍ជនជាតិដើមស្បែកក្រហម Gila River លោក Stephen Roe Lewis បាននិយាយនៅក្នុងវីដេអូមួយផ្សព្វផ្សាយតាមបណ្តាញ X ដែលគេស្តាល់ពីមុនថាTwitter ថា៖«នេះជាពេលវេលាជាប្រវត្តិសាស្ត្រមួយសម្រាប់សហគមន៍នេះ តែក៏សម្រាប់តំបន់នេះនិងនៅទូទាំងប្រទេសរបស់ជនជាតិដើមស្បែកក្រហមដែរ»។
ដំណាក់កាលទីមួយមានកំណត់នឹងចប់នៅឆ្នាំ២០២៥ នឹងគ្របលើព្រែកជីកចម្ងាយប្រហែលជាង៣០០ម៉ែត្រ និងបង្កើតអគ្គីសនីមួយមេហ្កាវ៉ាត់ (megawatt) ដែលកុលសម្ព័ន្ធនេះនឹងប្រើសម្រាប់ស្រោចស្រប់ដំណាំ មានរួមដំណាំសម្រាប់ចិញ្ចឹមសត្វពាហណៈ កប្បាសនិងគ្រាប់ធញ្ញជាតិ។
គំនិតនេះគឺដាក់តាំងផ្ទាំងស្រូបពន្លឺថ្ងៃពីលើព្រែកជីកក្នុងតំបន់មានចំណាំងថ្ងៃខ្លាំងនិងខ្វះទឹកដែលនៅទីនោះវាបន្ថយរំហួតនិងបង្កើតអគ្គីសនីប្រើជាថ្មីបាន។
លោក Lewis បានថ្លែងថា៖«យើងមានមោទនភាពជាមេដឹកនាំក្នុងការថែទាំទឹក ហើយគម្រោងនេះមានគោលដៅធ្វើការនេះ»។ លោកបានកត់សម្គាល់សារៈសំខាន់របស់កុលសម្ព័ន្ធមួយរបស់ជនជាតិដើមនិងអធិបតេយ្យក្នុងការនាំមុខអំពីបច្ចេកវិទ្យានេះ។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយដោយសាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋ California, Merced ស្ទង់ប្រមាណថាទឹក៦៣លាន gallons អាចត្រូវសន្សំទុករៀងរាល់ឆ្នាំដោយដាក់ផ្ទាំងស្រូបពន្លឺថ្ងៃលើព្រែកជីកប្រវែងជិត៦៥០០គីឡូម៉ែត្រនៃរដ្ឋ California។
នេះជាអ្វីដែលក្រុមអ្នកតស៊ូមតិស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុចង់បាន។
ពួកអ្នកស្រាវជ្រាវមានជំនឿថាតង់ស្រូបចំណាំងថ្ងៃត្រូវដំឡើងអាចបង្កើតអគ្គីសនីបន្ថែមច្រើនគួរសម។
សាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋ California Merced ចង់ធ្វើឱ្យសម្រេចការស្ទង់ប្រមាណដំបូងរបស់ខ្លួនហើយនឹងមានឱកាសក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ។ មិនឆ្ងាយប៉ុន្មាន នៅក្នុងតំបន់ Central Valley នៃរដ្ឋ California ក្រុមហ៊ុន Turlock Irrigation District និងដៃគូគឺក្រុមហ៊ុន Solar AquaGrid គ្រោងនឹងកសាងតង់ស្រូបចំណាំងថ្ងៃចម្ងាយ២,៦គ.ម.នៅលើព្រីកជីករបស់ខ្លួន ដោយចាប់ផ្តើមពីរដូវផ្ការីកនេះ ហើយពួកអ្នកស្រាវជ្រាវនឹងសិក្សាអំពីអត្ថប្រយោជន៍។
សហគមន៍ជនជាតិដើមស្បែកក្រហម Gila River និងក្រុមហ៊ុន Turlock Irrigation District មិនមែនជាក្រុមដំបូងដែលអនុវត្តបច្ចេកវិទ្យានេះជាសាកលទេ។ ក្រុមហ៊ុនវិស្វកម្មឥណ្ឌា Sun Edison បានសម្ពោធព្រែកជីកគ្របដោយផ្ទាំងស្រូបពន្លឺថ្ងៃកាលពីឆ្នាំ២០១២នៅក្នុងគម្រោងការបញ្ចូលទឹកក្នុងស្រែចម្ការធំបំផុតមួយក្នុងពិភពលោកនារដ្ឋ Gujarat។ ទោះជាមានផែនការលើព្រែកជីក១ម៉ឺន៩ពាន់គ.ម.ក៏ដោយ ក៏មានតែគម្រោងតូចៗមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះដែលមានដំណើរការ ហើយក្រុមហ៊ុនវិស្វកម្មនេះក៏បានដាក់ពាក្យប្រកាសធនក្ស័យ។
ពួកអ្នកជំនាញនិយាយថាសោហ៊ុយច្រើន ការរចនាមាំតែឆ្គងនិងបញ្ហាខាងការថែទាំជាឧបសគ្គសម្រាប់ការអនុវត្តទូទៅ។
តែការរាំងស្ងួតខ្លាំងនិងយូរក្នុងផ្នែកខាងលិចសហរដ្ឋអាមេរិកបានធ្វើឱ្យទឹកជាបញ្ហានយោបាយសំខាន់មួយ ដោយនាំឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងលើបច្ចេកវិទ្យានានាដូចជាការបង្កើតពពកសិប្បនិម្មិតនិងព្រែកជីកគ្របដោយផ្ទាំងស្រូបពន្លឺថ្ងៃ នៅពេលដែលក្រុមអ្នកចាត់ចែងទឹករកដំណោះស្រាយដើម្បីធ្វើឱ្យមានទឹកក្នុងអាងទឹក ទោះជាការដោះស្រាយដែលមិនបានធ្វើតេស្តទូលំទូលាយឬមិនដែលត្រូវបានធ្វើតេស្តសោះក៏ដោយ។
លោកស្រី Heather Tanana ជាសាស្ត្រាចារ្យខាងច្បាប់នៅសាកលវិទ្យាល័យ California, Irvine និងជាពលរដ្ឋកុលសម្ព័ន្ធ Navajo Nation។ លោកស្រីបាននិយាយថា តែយ៉ាងណាក៏ដោយក៏គម្រោងនេះជាសញ្ញាបញ្ជាក់អំពីការប្តេជ្ញារបស់កុលសម្ព័ន្ធនេះដល់ការថែរក្សាទឹក។ ពួកកុលសម្ព័ន្ធមានសិទ្ធិខាងទឹកច្រើនបំផុតនៅតាមទន្លេ Colorado ទោះជាកុលសម្ព័ន្ធជាច្រើនមិនទាន់ដោះស្រាយសិទ្ធិទាំងនេះក្នុងតុលាការក៏ដោយ។
លោកស្រីបានថ្លែងថា៖«មានការបារម្ភខ្លាំងអំពីក្រុមកុលសម្ព័ន្ធប្រើសិទ្ធិរបស់ពួកគេ ហើយប្រសិនបើពួកគេធ្វើដូច្នេះ វានឹងដកសិទ្ធិអ្នកដទៃ»។ កុលសម្ព័ន្ធនេះចាកចេញពីបឹង Mead ហើយបាននាំឱ្យមានការដាក់ប្រាក់កាសសហព័ន្ធទៅក្នុងគម្រោងការនានាដូចជាតង់ផ្ទាំងស្រូបពន្លឺថ្ងៃជាដើមជា«ឧទាហរណ៍ធំមួយបង្ហាញថាការភ័យខ្លាចនេះមិនត្រឹមត្រូវទេ»។
រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធផ្តល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភច្រើនដល់គម្រោងថែរក្សាទឹក មានរួមទាំងការព្រមព្រៀងមួយមានទឹកប្រាក់២៣៣លានដុល្លារជាមួយសហគមន៍ជនជាតិដើម Gila River Indian ដើម្បីថែរក្សាទឹកប្រមាណ៦០សង់ទីម៉ែត្រ ក្នុងបឹង Mead ដែលជាអាងទឹកធំមួយមានទឹកស្រកខ្លាំងនៅតាមទន្លេ Colorado។ ដំណាក់កាលទីមួយនៃគម្រោងដាក់ផ្ទាំងស្រូបពន្លឺព្រះអាទិត្យលើព្រែកជីកនឹងអស់សោហ៊ុយ៦លាន៧សែនដុល្លារហើយការិយាល័យកសាងទំនប់ទឹក រោងចក្រអគ្គិសនីនិងជីកព្រែក ហៅ Bureau of Reclamation ផ្តល់ប្រាក់៥សែន១ម៉ឺន៧ពាន់ដុល្លារសម្រាប់ធ្វើការរចនា៕
ប្រែសម្រួលដោយលោកឈឹម សុមេធ
