អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រដែលស្វែងរកប្រភពនៃវីរុសកូរ៉ូណាដែលនាំឲ្យកើតជំងឺកូវីដ១៩ និងតម្រុយសម្រាប់បង្ការជំងឺរាតត្បាតផ្សេងទៀតនៅពេលខាងមុខ បាននិយាយថា មានភស្តុតាងកាន់តែច្រើនដែលបង្ហាញថា ការស្វែងរកប្រភពនៃវីរុសនេះ គួរធ្វើនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ ក្រៅពីប្រទេសចិន។
តាំងពីពេលផ្ទុះឡើងដំបូងនៃជំងឺកូវីដ១៩ នៅក្នុងទីក្រុង Wuhan ប្រទេសចិន ដែលធ្វើឲ្យពិភពលោកចាប់អារម្មណ៍កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៩ មក អ្នកស្រាវជ្រាវនានាដែលបានស្វែងរកប្រភពនៃវីរុសដែលនាំឲ្យកើតជំងឺនេះ បានផ្ដោតតែលើប្រទេសចិន។
វីរុសដែលមានអំបូរជិតស្និទ្ធនឹងវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ នេះ ដែលមានហ្សែនដូចគ្នាប្រហែល ៩៦% គឺជាវីរុសកូរ៉ូណាមួយប្រភេទទៀត ដែលគេបានរកឃើញកាលពីដើមឆ្នាំមុននៅក្នុងខេត្ត Yunnan នៅភាគខាងត្បូងប្រទេសចិន។
ប៉ុន្តែ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវកាលពីពេលថ្មីៗនេះបានរកឃើញវីរុសបន្ថែមទៀតនៅក្នុងប្រទេសថៃ និងកម្ពុជា។ វីរុសទាំងនេះស្ទើរតែស្រដៀងទៅនឹងវីរុសដែលគេរកឃើញនៅក្នុងខេត្ត Yunnan។
ក្រុមអ្នកវីរុសសាស្ត្ររបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) ដែលបានធ្វើបេសកកម្មទៅកាន់ទីក្រុង Wuhan កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ដើម្បីស្វែងរកប្រភពនៃជំងឺកូវីដ១៩ ក៏បាននិយាយផងដែរថា ដំណាក់កាលបន្ទាប់នៃការស្វែងរកប្រភពវីរុសនេះគួរបញ្ចូលតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ។
ដំបូន្មានរបស់ពួកគេគឺថា ត្រូវតាមដានសត្វប្រជៀវ។ សត្វប្រជៀវប្រភេទខ្លះ គឺមានផ្ទុកអំបូរវីរុសកូរ៉ូណា និងដែលអាចជាប្រភពនៃវីរុសជំងឺកូវីដ១៩។
សញ្ញាពីសត្វប្រជៀវ
អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនានាបានកំណត់រួចមកហើយនូវវីរុសកូរ៉ូណាដែលទាក់ទងនឹងជំងឺសារស៍ (SARS) ចំនួនជាង ១០០ ប្រភេទ នៅក្នុងសត្វប្រជៀវនៅទូទាំងប្រទេសចិន។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក Peter Daszak ដែលជាអ្នកវីរុសសាស្ត្រដែលបានចូលរួមនៅក្នុងបេសកកម្មស្វែងរកប្រភពវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ របស់អង្គការ WHO។
លោកបានប្រាប់ VOA ថា៖ «យើងមិនបានធ្វើការឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ឡាវ និងវៀតណាម ដើម្បីអាចនិយាយបានថា មិនមានវីរុសបែបនេះច្រើនទៀតនៅក្នុងប្រទេសទាំងនោះ»។
លោកបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «នៅពេលដែលអ្នកមើលលើផែនទីរកកន្លែងដែលសត្វប្រជៀវមានផ្ទុកវីរុសទាំងនេះរស់នៅ អ្នកចាប់ផ្ដើមដឹងថា ប្រទេសទាំងអស់នោះដែលស្ថិតនៅផ្នែកខាងត្បូងប្រទេសចិន មានប្រជៀវជាច្រើនប្រភេទជាងនេះទៀត និងអាចមានវីរុសច្រើនប្រភេទជាងនេះទៀត។ ដូច្នេះ ប្រភពនៃវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ ប្រហែលជាកើតឡើងនៅក្នុងខេត្ត Yunnan ប៉ុន្តែបើតាមគំនិតខ្ញុំ យើងចាំបាច់ត្រូវមើលទៅលើប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ឡាវ វៀតណាម និងប្រទេសផ្សេងទៀតនៅភាគខាងត្បូងក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ»។
ប្រទេសចិនបានបដិសេធមិនព្រមប្រគល់ទិន្នន័យដើមរបស់អ្នកជំងឺកូវីដ១៩ ដំបូងៗមួយចំនួន។ លោក Daszak បាននិយាយថា សូម្បីតែដូច្នេះក៏ដោយ ក៏អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រចិន និងក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្ររបស់អង្គការ WHO បានយល់ស្របថា វីរុសជំងឺកូវីដ១៩ អាចឆ្លងចូលទៅក្នុងខ្លួនមនុស្សពីសត្វប្រជៀវតាមរយៈសត្វផ្សេងទៀត។
កាលពីដើមឆ្នាំមុន អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមកពីប្រទេសចិននិងអូស្ត្រាលីបានរាយការណ៍ថា ពួកគេបានរកឃើញវីរុសដែលមានលក្ខណៈជាង ៩០% ដូចទៅនឹងវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ នៅក្នុងសត្វពង្រូលនៅឧបទ្វីបម៉ាឡេ។
សត្វពង្រូលនេះ អាចជាសត្វដែលចម្លងវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ នេះពីប្រជៀវទៅមនុស្ស។ សត្វពង្រូលនេះ ត្រូវគេប្រមាញ់រកដោយសារតែស្រកានិងសាច់របស់វា និងត្រូវបានគេរត់ពន្ធពីតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ទៅភាគខាងត្បូងប្រទេសចិន។
ប៉ុន្មានខែក្រោយមក អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានរកឃើញវីរុសមួយចំនួនទៀតស្រដៀងទៅនឹងវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ នៅក្នុងខ្លួនសត្វប្រជៀវដែលគេប្រមូលបានពីប្រទេសកម្ពុជា និងត្រូវបានសម្ងួតកាលពីជាងមួយទសវត្សរ៍មុន។
ពួកគេបានបញ្ជាក់នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ពួកគេថា ការរកឃើញនេះ «បង្ហាញថា វីរុសដែលពាក់ព័ន្ធនឹងជំងឺកូវីដ១៩ មាននៅក្នុងភូមិសាស្ត្រធំជាងភូមិសាស្ត្រដែលគេយល់ឃើញពីមុនច្រើន និងនាំឲ្យមានការយល់ឃើញថា តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ គឺជាតំបន់សំខាន់មួយសម្រាប់ពិចារណានៅក្នុងការបន្តស្វែងរកប្រភពនៃជំងឺកូវីដ១៩»។
កាលពីខែកុម្ភៈ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនៅក្នុងប្រទេសថៃក៏បានរកឃើញផងដែរនូវវីរុសដែលដូចខ្លាំងទៅនឹងវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ នៅក្នុងហ្វូងសត្វប្រជៀវដែលស្ថិតនៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីទីក្រុងបាងកក និងបានរកឃើញអង់ទីករដែលអាចបង្ការវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ បាននៅក្នុងខ្លួនសត្វពង្រូលរត់ពន្ធមួយក្បាល ដែលអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានរឹបអូសបាននៅភាគខាងត្បូងប្រទេសថៃជិតប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។
វីរុសអំបូរវីរុសជំងឺកូវីដ១៩
អ្នកស្រី Supaporn Wacharapluesadee ដែលជាអ្នកវីរុសសាស្ត្រនៅមជ្ឈមណ្ឌលវិទ្យាសាស្ត្រសុខាភិបាលជំងឺឆ្លងកាកបាទក្រហមថៃនៃសាកលវិទ្យាល័យ Chulalongkorn នៅក្នុងទីក្រុងបាងកក ដែលបានចូលរួមនៅក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវចុងក្រោយបង្អស់ បានហៅការរកឃើញនេះថា មាន «សារៈសំខាន់សម្រាប់ការស្វែងរកប្រភពនៃជំងឺកូវីដ១៩»។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា ការស្វែងរកប្រភពទាំងនេះ អាចឈានទៅដល់ការរកឃើញទីតាំងសត្វប្រជៀវដែលផ្ទុកអំបូរវីរុសស្រដៀងនឹងវីរុសជំងឺកូវីដ១៩។
អ្នកស្រីបានប្រាប់ VOA ថា៖ «ប្រសិនបើយើងរកឃើញវីរុសដែលទាក់ទងនឹងវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ នៅក្នុងសត្វប្រជៀវនៅប្រទេសចិន ហើយប្រសិនបើអ្នករកឃើញប្រជៀវប្រភេទនេះដែរនៅក្នុងប្រទេសផ្សេងទៀត នោះមានន័យថា គេក៏អាចរកឃើញវីរុសនេះនៅក្នុងប្រទេសទាំងនោះផងដែរ»។
ដើម្បីបង្រួមបន្ថែមទៀតលើការស្វែងរកប្រភពនៃជំងឺកូវីដ១៩ អ្នកស្វែងរកប្រភពវីរុសនេះកំពុងស្វែងរកវីរុសដែលស្រដៀងខ្លាំងបំផុតជាង ៩៦% នៃប្រភេទវីរុសដែលបានរកឃើញនៅក្នុងខេត្ត Yunnan ប្រទេសចិន កាលពីឆ្នាំមុន។ ប្រភេទវីរុសដែលបានរកឃើញនៅក្នុងប្រទេសថៃនិងកម្ពុជា មានលក្ខណៈស្រដៀងទៅនឹងវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ ប្រហែលពី ៩១% ទៅ ៩៣%។
ប៉ុន្តែ ដោយសារតែប្រជៀវមានច្រើនប្រភេទ និងមានចំនួនជាច្រើននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវដែលបានរកឃើញវីរុសអំបូរវីរុសកូវីដ១៩ នៅក្នុងប្រទេសថៃ បាននិយាយថា តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ប្រហែល «ទំនងជាកន្លែងសំបូរវីរុសដូចនេះ» ជាងប្រទេសចិន និងជាតំបន់ដែលគួរបន្ថែមការយកចិត្តទុកដាក់។
លោក Chee Wah Tan ដែលជាអ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៅមហាវិទ្យាល័យវេជ្ជសាស្ត្រ Duke នៃសាកលវិទ្យាល័យជាតិសិង្ហបុរី (National University of Singapore) និងសមាជិកម្នាក់ទៀតនៃក្រុមស្រាវជ្រាវនេះ បាននិយាយថា ការស្វែងរកប្រភពនៃវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ គួរធ្វើទៅលើសត្វប្រជៀវនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងអាចទៅលើសត្វផ្សេងទៀតដែលចម្លងវីរុសនេះផងដែរ។
លោកបានប្រាប់ VOA ថា ប្រភេទវីរុសដែលគេបានរកឃើញនៅក្នុងប្រទេសថៃនិងកម្ពុជា «អាចជាវីរុសដើមនៃវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ ឬក៏វីរុសដែលកៀកនឹងនេះ»។
ការតាមស្វែងរកប្រភពវីរុសជំងឺកូវីដ១៩
ការស្វែងរកប្រភពនៃវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ បានចាប់ផ្ដើមរួចហើយ។
លោក Daszak ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធភាពអេកូសុខភាព (EcoHealth Alliance) ដែលជាអង្គការមិនរកប្រាក់កម្រៃរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការគំរាមកំហែងនៃជំងឺលេចឡើងនានាដែលមានប្រភពពីសត្វ បានបញ្ជាក់ថា ក្រុមរបស់លោកទើបតែចាប់ផ្ដើមតាមដានរកសញ្ញានៃវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ នៅក្នុងសត្វប្រជៀវនៅក្នុងប្រទេសឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា និងវៀតណាម ដែលសុទ្ធតែជាប្រទេសមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងប្រទេសចិន។
ពួកគេបានធ្វើកិច្ចការស្រដៀងគ្នានេះដែរទាក់ទិននឹងវីរុសកូរ៉ូណានានានៅក្នុងប្រទេសថៃនិងម៉ាឡេស៊ីអស់រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំមកហើយ ដូចទៅនឹងអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនៅក្នុងប្រទេសទាំងនោះនិងនៅកន្លែងផ្សេងទៀតដែរ។
ក្ដីសង្ឃឹមរបស់លោកគឺថា រដ្ឋាភិបាលចិនបង្កើនការតាមដានរកប្រភពនៃវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ និងការធ្វើតេស្តលើកសិដ្ឋានសត្វព្រៃនិងផ្សារលក់សត្វព្រៃនានានៅភាគខាងត្បូងប្រទេសចិន ដូចដែលរដ្ឋាភិបាលចិនបានឯកភាពជាបណ្ដោះអាសន្នកន្លងមកនៅក្នុងការធ្វើដូច្នេះ។
លោកក៏សង្ឃឹមផងដែរថា អាចធ្វើការជាមួយប៉ូលិសមូលដ្ឋានដើម្បីធ្វើតេស្តលើសត្វដែលពួកគេបានជួយសង្គ្រោះពីអ្នកជួញដូរសត្វព្រៃខុសច្បាប់ ដែលឆ្លងកាត់ព្រំដែនទាំងនោះ។
លោក Daszak មិនរំពឹងថា នឹងទទួលបានចម្លើយណាមួយក្នុងពេលឆាប់ៗនេះទេទាក់ទិននឹងប្រភពរបស់វីរុសជំងឺកូវីដ១៩ និងរបៀបដែលវីរុសនេះឆ្លងទៅមនុស្ស។
លោកបាននិយាយថា ការស្វែងរកប្រភពវីរុសជំងឺសារស៍ បានចំណាយពេលអស់ប្រមាណ ៥ ឆ្នាំ និងថា អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនៅតែមិនទាន់ដឹងច្បាស់អំពីប្រភពនៃវីរុសជំងឺអ៊ីបូឡា (Ebola) បន្ទាប់ពីគេបានរកឃើញវាដំបូងនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិកកាលពីជាង ៤ ទស្សវត្សរ៍មុន។
ការស្វែងរកចម្លើយទាំងនេះ គឺហួសពីការសិក្សាស្រាវជ្រាវបែបទ្រឹស្ដីទៅទៀត។ តាមរយៈការតាមដានរកប្រភពនៃវីរុសជំងឺកូវីដ១៩ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រសង្ឃឹមថា នឹងអាចស្វែងរកវីរុសផ្សេងទៀតដែលឆ្លងពីសត្វ និងច្រកដែលអាចបណ្ដាលឲ្យផ្ទុះឡើងនូវជំងឺរាតត្បាតណាមួយទៀតនៅពេលខាងមុខ ដែលអាចឲ្យពួកគេបង្ការបានមុន មុនពេលដែលវីរុសនោះផ្ទុះឡើង។
លោក Daszak បានបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «វាស្រដៀងទៅនឹងការបង្អាក់ក្រុមភេវជនដូច្នេះដែរ។ នៅពេលដែលអ្នកឮពាក្យចចាមអារ៉ាមអំពីការវាយប្រហារភេរវកម្ម អ្នកមិនបានរង់ចាំឲ្យមានការវាយប្រហារកើតឡើងនោះទេ គឺអ្នករកមធ្យោបាយបង្អាក់បណ្ដាញនោះ។ នេះ គឺជាអ្វីដែលយើងចាំបាច់ត្រូវធ្វើចំពោះជំងឺឆ្លងរាតត្បាតនានា»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ
