កំណត់និពន្ធ៖ លោក Steve Herman ប្រធានការិយាល័យព័ត៌មានវីអូអេប្រចាំសេតវិមាន កាលពីមួយទសវត្សរ៍មុន នៅខែមីនា ឆ្នាំ២០១១ បានប្រញាប់ប្រញាល់ចេញដំណើរពីទីក្រុងស៊េអូល ប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង ដើម្បីឱ្យទាន់ជើងយន្តហោះចុងក្រោយទៅកាន់ខេត្ត Fukushima ប្រទេសជប៉ុន ដើម្បីទៅយកព័ត៌មានអំពីគ្រោះមហន្តរាយមួយ ដែលកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើងពីមួយម៉ោងទៅមួយម៉ោង។ នៅពេលនោះ គ្រោះរញ្ជួយដីកម្រិត ៩,០ មួយ នៅក្នុងសមុទ្របានបណ្តាលឱ្យមានរលកយក្សស៊ូណាមិ បោកបក់និងបំផ្លាញរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរមួយកន្លែង ដែលនេះបានបង្កឱ្យមានវិបត្តិការធ្លាយជាតិវិទ្យុសកម្មនៅតំបន់នោះ។ តទៅនេះគឺជាការរៀបរាប់ដោយផ្ទាល់លោក Steve Herman នៃវីអូអេ អំពីបទពិសោធន៍យកព័ត៌មានកាលពីពេលនោះ។
ប្រហែលពាក់កណ្តាលនៃទំហំគ្រោះមហន្តរាយក្នុងប្រទេសជប៉ុន នៅពេលនោះគឺមើលឃើញច្បាស់នឹងភ្នែក ហើយវាជាសោកនាដកម្មដ៏គួរឱ្យតក់ស្លុត។ សហគមន៍ភូមិដ្ឋានទាំងមូលត្រូវបានរលកយក្សស៊ូណាមិ ដែលបង្កដោយការរញ្ជួយដីដែលមានកម្លាំងដ៏ខ្លាំង បោកបក់និងកួចហូរយកទៅចាក់ចោលក្នុងលំហសមុទ្រ។
ប៉ុន្តែពាក់កណ្តាលទៀតនៃគ្រោះមហន្តរាយនេះ មិនអាចមើលឃើញនឹងភ្នែកទេ ហើយអាចមានគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរជាងមហន្តរាយទី ១ ទៅទៀត។ នោះគឺសារធាតុវិទ្យុសកម្មនុយក្លេអ៊ែរ ដែលបានធ្លាយចេញពីម៉ាស៊ីនរ៉េអាក់ទ័រក្នុងរោងចក្រថាមពល ដែលត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញដោយរលកយក្សចំនួនពីរលើក។
ការរាយការណ៍ពីផ្នែកទី ១ នៃរឿងនេះមានលក្ខណៈងាយស្រួលជាង។ មនុស្សរាប់ពាន់នាក់ប្រាកដជាបានស្លាប់ ហើយមនុស្សកន្លះលាននាក់ដែលនៅរស់រានមានជីវិតត្រូវជម្លៀសខ្លួន។
ប៉ុន្តែការរាយការណ៍ឱ្យបានត្រឹមត្រូវពីមុំ (ព័ត៌មាន) អំពីថាមពលនុយក្លេអ៊ែរវិញជាការលំបាកជាង។ អ្នកសារព័ត៌មាន និងទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានទាំងសារព័ត៌មានជប៉ុន និងអន្តរជាតិ មានកាតព្វកិច្ចស្វែងយល់ពីការពិតឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។ ការរាយការណ៍ដោយមើលស្រាលចំពោះកម្រិតគំរាមកំហែងពីសារធាតុវិទ្យុសកម្មអាចនឹងធ្វើឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត នៅក្នុងប្រទេសជប៉ុន និងអាចប៉ះពាល់ដល់អ្នករស់នៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។
ផ្ទុយទៅវិញ បើរាយការណ៍បំផ្លើសដើម្បីទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ដោយផ្អែកតាមព័ត៌មានមិនមានការបញ្ជាក់ច្បាស់លាស់អាចធ្វើឱ្យមានការភ័យស្លន់ស្លោ។ ការធ្វើបែបនេះមិនមែនត្រឹមតែជាការមិនមានទំនួលខុសត្រូវនោះទេ ប៉ុន្តែវាប៉ះពាល់ដល់ទំនុកចិត្តចំពោះប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយផងដែរ។
ការព្យាយាមសម្រេចឱ្យបាននូវតុល្យភាពនេះ មានន័យថា ខ្ញុំពេលនោះសម្រេចចិត្តមិនរាយការណ៍ព័ត៌មានដែលអាចជា «ព័ត៌មានដំបូងគេ» ដែលសំខាន់បំផុតនៅក្នុងអាជីពរបស់ខ្ញុំ។ នោះគឺព័ត៌មានអំពីហេតុការណ៍នៃការបែកធ្លាយម៉ាស៊ីនរ៉េអាក់ទ័រមួយ ឬច្រើនជាងនេះនៅរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ Fukushima-1។
ខ្ញុំទទួលបានការបង្ហើបព័ត៌មាននេះភ្លាមៗ បន្ទាប់ពីមកដល់ខេត្ត Fukushima នៅក្នុងការនិយាយទូរស័ព្ទមួយពីថ្នាក់នាយកចូលនិវត្តន៍ម្នាក់នៃក្រុមហ៊ុនអគ្គិសនីជប៉ុនមួយ ដែលស្ថិតនៅផ្នែកម្ខាងទៀតនៃប្រទេសជប៉ុនហើយដែលប្រតិបត្តិការរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរដែរ។
ស្ថានភាពគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរ
លោកបាននិយាយចំៗថា «ស្នូលនៃម៉ាស៊ីនរ៉េអាក់ទ័រដ៏សំខាន់យ៉ាងហោចណាស់មួយនៅរោងចក្រ Fukushima កំពុងបែកធ្លាយ» ដោយលោកប្រាប់ខ្ញុំ ទាំងខ្ញុំមិនបានជជីកសួរផង។ សំឡេងរបស់គាត់មានបង្កប់ដោយក្តីបារម្ភ និងបង្ហាញថា មានការព្យាយាមលាក់បាំងព័ត៌មាននេះ។
នៅត្រឹមពេលនោះ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជប៉ុនដែលពឹងផ្អែកលើប្រភពព័ត៌មានពីក្រុមហ៊ុន Tokyo Electric Power Company ដែលប្រតិបត្តិការរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊េរទាំងពីរ នៅ Fukushima និងប្រភពរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន មិនបានរាយការណ៍ពីសេណារីយ៉ូដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនេះទេ។
ខ្ញុំក៏បានទូរស័ព្ទទៅសួរអ្នកនយោបាយជប៉ុនម្នាក់ ដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលនៃគណបក្សកាន់អំណាច។ ជាការពិត លោកគួរតែទទួលបានដំណឹងថា តើមានសញ្ញានៃការបែកធ្លាយឬអត់។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោកមិនបានទទួលព័ត៌មានលម្អិតទាំងនោះទេ និងហាក់ដូចជាមិនជឿថាអាចមានការបែកធ្លាយម៉ាស៊ីនរ៉េអាក់ទ័រដ៏សំខាន់មួយនោះទេ។ ខ្ញុំបានស្គាល់សមាជិកសភារូបនេះយូរមកហើយ ដែលក្រោយមកលោកបានកាន់តំណែងនៅក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ហើយខ្ញុំជឿថា លោកមិនបានព្យាយាមបំបិទ ឬបង្វែរព័ត៌មានចំពោះខ្ញុំនោះទេ។
ដោយមិនមានប្រភពទី ២ ដើម្បីបញ្ជាក់ពីព័ត៌មានដែលអាចជាការបំផ្លើសនោះ ខ្ញុំក៏មិនបានរាយការណ៍អំពីរឿងនោះទេ។ មួយថ្ងៃក្រោយមក ទើបយើងដឹងកាន់តែច្បាស់ថា ប្រភពព័ត៌មានដំបូងរបស់ខ្ញុំប្រហែលជាត្រឹមត្រូវ នៅពេលដែលលោក Yukio Edano រដ្ឋមន្ត្រីទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីទទួលស្គាល់ថា «មានលទ្ធភាពខ្ពស់» ដែលថាអាចមានការបែកធ្លាយដោយផ្នែកនៅក្នុងអគារទី ៣។ យើងបានដឹងនៅពេលក្រោយមកថា ស្ថានភាពពិតប្រាកដនៅពេលនោះ គឺធ្ងន់ធ្ងរជាងអ្វីដែលយើងបានដឹង[នៅពេលនោះ]។
ក្នុងរយៈពេលដំបូងៗនៃគ្រោះមហន្តរាយនេះ ព័ត៌មានលម្អិតនៃអ្វីដែលពិតជាបានកើតឡើងទៅលើរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរនេះមានតិចតួចណាស់។ តួលេខវាស់ស្ទង់កម្រិតសារធាតុវិទ្យុសកម្មនៅស្ថានីយតាមដានសារធាតុវិទ្យុសកម្មក្នុងមូលដ្ឋានជាការព្រួយបារម្ភ។ លទ្ធផលនៃការវាស់ស្ទង់នេះជាទូទៅមិនត្រូវបានរាយការណ៍ដោយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយថ្នាក់ជាតិនោះទេ ហើយអ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មាននៅឯរាជធានីតូក្យូមិនអាចឃើញលទ្ធផលនៅមូលដ្ឋាននេះទេ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ព័ត៌មាននោះត្រូវបានដាក់ផ្សាយនៅលើផ្ទាំងកញ្ចក់ទូរទស្សន៍នានាក្នុងតំបន់ Fukushima។ ខ្ញុំចេះភាសាជប៉ុនគ្រាន់បើដើម្បីអាចអានឈ្មោះទីក្រុងទាំងនោះ ដែលនេះបានធ្វើឱ្យខ្ញុំអាចបង្ហោះសារនៅក្នុងបណ្តាញ Twitter បានលឿន និងត្រឹមត្រូវទៅកាន់ពិភពលោកអំពីផលប៉ះពាល់ពីសារធាតុវិទ្យុសកម្ម។
ខណៈដែលតួលេខការវាស់ស្ទង់មិនទាន់ដល់កម្រិតដែលបង្កឱ្យមានក្តីបារម្ភសុខភាពធ្ងន់ធ្ងរភ្លាមៗក្តី ក៏តួលេខទាំងនោះបានបង្ហាញថា សារធាតុវិទ្យុសកម្មយ៉ាងច្រើនពេលនោះកំពុងរសាត់ចេញពីរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរទៅទិសពាយ័ព្យ។
មួយសប្តាហ៍បន្ទាប់ពីរលកយក្សស៊ូណាមិបានបោកបក់ទៅលើរោងចក្រថាមពលនេះ គេរកឃើញថា ទឹកដោះគោ និងទឹកពីតំបន់ Fukushima មានផ្ទុកជាតិអ៊ីយ៉ូតវិទ្យុសកម្មក្នុងកម្រិតខ្ពស់ខ្លាំង។ ទឹកស្អាតនៅក្នុងទីក្រុងតូក្យូ ដែលមានចម្ងាយ ២២៥គ.ម.ពីតំបន់ Fukushima ក៏មានជាតិវិទ្យុសកម្មក្នុងកម្រិតខ្ពស់ជាងធម្មតាផងដែរ។
ការបង្ហាញក្តីបារម្ភ
សហការី និងសមាជិកគ្រួសាររបស់ខ្ញុំបានបង្ហាញក្តីបារម្ភ និងការភិតភ័យចំពោះការណ៍ដែលខ្ញុំបានសម្រេចចិត្តស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ដែលពួកគេចាត់ទុកថា ជាកន្លែងមិនមានសុវត្ថិភាព ដែលបានក្លាយជាតំបន់មានគ្រោះមហន្តរាយនុយក្លេអ៊ែរអាក្រក់បំផុតនៅក្នុងពិភពលោក ចាប់តាំងពីគ្រោះមហន្តរាយChernobyl មក។ ខ្ញុំបានឆ្លើយតបថា ខ្ញុំមានការប្រយ័ត្នប្រយែង និងមិនធ្វេសប្រហែសនោះទេ។
ខ្ញុំមានបទពិសោធន៍ជាមួយនឹងបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងនុយក្លេអ៊ែរនេះនៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៧០។ ពេលនោះខ្ញុំធ្វើជាអ្នកយកព័ត៌មានឱ្យវិទ្យុក្នុងស្រុកមួយនៅក្នុងក្រុង Las Vegas របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ខ្ញុំជារឿយៗរាយការណ៍ពីសកម្មភាពនៅតំបន់ទីពិសោធន៍របស់រដ្ឋ Nevada ដែលជាកន្លែងរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបានបំផ្ទុះគ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊េរនៅក្រោមដី។
ខ្ញុំក៏ធ្លាប់បានចូលរួមនៅក្នុងបន្ទប់សវនាការដើម្បីរាយការណ៍ពីសវនាការសហព័ន្ធ ដែលមានលក្ខណៈបច្ចេកទេសខ្លាំង ពាក់ព័ន្ធនឹងការបញ្ចេញសារធាតុវិទ្យុសកម្មដោយចៃដន្យទៅក្នុងបរិយាកាសដោយសារការសាកល្បងនុយក្លេអ៊ែរ Baneberry ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧០ ដែលធ្វើឡើងដោយរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក។
បទពិសោធន៍នេះផ្តល់ឱ្យខ្ញុំនូវចំណេះដឹងមូលដ្ឋានពាក់ព័ន្ធនឹងរូបវិទ្យានុយក្លេអ៊ែរ និងវិទ្យុសកម្ម។ ខ្ញុំដឹងថា អ៊ីសូតបវិទ្យុសកម្មទាំងអស់មិនដូចគ្នានោះទេ។ សារធាតុភ្លុយតូនីញ៉ូម (plutonium) មានគ្រោះថ្នាក់ដល់ស្លាប់ ប្រសិនបើស្រូបសារធាតុនេះ ទោះបីជាក្នុងបរិមាណតិចតួចក្តី។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី សារធាតុនេះមានទម្ងន់ធ្ងន់ ហើយនៅពេលវាធ្លាក់ទៅលើដី វាទំនងនៅជាប់នឹងកន្លែងនោះ។
ផ្ទុយទៅវិញ ប្រភេទឧស្ម័នកម្រ (noble gases) មានលក្ខណៈស្រាល និងអាចហើរបានឆ្ងាយ។ អ្វីដែលជាក្តីបារម្ភផ្នែកសុខភាពគឺសារធាតុអ៊ីយ៉ូត ១៣១ (Iodine-131)។ ខ្ញុំស្ទើរតែប្រាកដថាខ្ញុំបានស្រូបយកសារធាតុនេះខ្លះ ហើយបានពិគ្រោះយោបល់ជាមួយនឹងមិត្តភក្តិដែលជាគ្រូពេទ្យឯកទេសនៅក្នុងរដ្ឋ California។
គាត់បាននិយាយថា៖ «កុំបារម្ភអី។ អ្នកនឹងស្លាប់ដោយសារអ្វីផ្សេងនៅពេលចាស់មុនពេលអ្នកអាចកើតជំងឺមហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត (thyroid)ចេញពីសារធាតុនេះ[សារធាតុវិទ្យុសកម្ម]» និងបានព្យាយាមធ្វើឱ្យខ្ញុំទុកចិត្ត។
ខ្ញុំបានគិតពិចារណាលើកត្តាទាំងនេះក្នុងការសម្រេចថាតើគួរចូលទៅតំបន់ហាមឃាត់មានសារធាតុវិទ្យុសកម្មរង្វង់២០គ.ម.មួយខែក្រោយពីមានរលកយក្សស៊ូណាមិនៅថ្ងៃទី១១ ខែមីនា ឬយ៉ាងណា។
ទៅដល់កន្លែងកើតហេតុ
លោក John Glionna នៃសារព័ត៌មាន Los Angeles Times និងខ្ញុំបានសហការគ្នាដើម្បីក្លាយជាអ្នកសារព័ត៌មានអាមេរិកដំបូងដែលបានទៅដល់កន្លែងកើត ហេតុនៅរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ Fukushima Daiichi។
មន្ត្រីប៉ូលិសនៅពេលនោះមិនមានអំណាចផ្លូវច្បាប់ ដើម្បីហាមឃាត់ពួកយើងមិនឱ្យចូលក្នុងតំបន់ហាមឃាត់នោះទេ។ ប៉ូលិសបានណែនាំយើងមិនឱ្យបើកបង្អួចរថយន្តរបស់យើង និងឱ្យទៅបង្ហាញខ្លួននៅមជ្ឈមណ្ឌលពិនិត្យសារធាតុវិទ្យុសកម្មនៅទីក្រុង Tamura បន្ទាប់ពីចេញពីន្លែងនោះទេ។ ហើយនៅទីក្រុង Tamura នោះ យើងគួរតែលាងសម្អាតរថយន្តរបស់យើង។
ខណៈដែលយើងកំពុងធ្វើដំណើរទៅ «កន្លែងកើតហេតុដំបូង» (ground zero) យើងបានជិះកាត់វាលស្រែរាប់សិបគីឡូម៉ែត្រដែលកសិករបានរត់ចោល។ ក្នុងដំណើរចម្ងាយ ២០គ.ម. នេះភាគច្រើនយើងឃើញតែយានយន្តរបស់ប៉ូលិស ទាហាន និងមន្ត្រីផ្សេងទៀតប៉ុណ្ណោះ ហើយយើងអាចរាប់ចំនួនពួកគេដោយប្រើដៃរបស់យើងបាន។
យើងមិនឃើញមានមនុស្សសូម្បីតែម្នាក់នៅខាងក្រៅផ្ទះនៅឯភូមិ Futaba និងភូមិ Okuma ដែលមួយខែមុននោះមានចំនួនប្រជាជនសរុបនៅក្នុងភូមិទាំងពីរមានប្រមាណ១៨.៥០០នាក់។ ទ្វារនៅកន្លែងអាជីវកម្មមួយចំនួននៅបើកចំហនៅឡើយដែលបង្ហាញពីទិដ្ឋភាពកន្លែងដែលមនុស្សម្នានាំគ្នារត់ចេញយ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់នៅពេលដែលដីបានរញ្ជួយយ៉ាងខ្លាំងមិនធ្លាប់មាន។
រថយន្តមិនអាចបើកកាត់ផ្លូវមួយចំនួនបានទេ។ ចិញ្ចើមផ្លូវត្រូវបានពុះចែកដោយការរញ្ជួយដី។ស្ពានផ្លូវរថភ្លើងលើអាកាសធ្លាក់បែកបាក់នៅជិតផ្លូវមួយ។ បង្គោលភ្លើងទេរទ្រេតយ៉ាងខ្លាំងនៅតាមផ្លូវ។
បន្ទាប់ពីបើកឡើងតាមជម្រាលទៅខ្លោងទ្វារចម្បងរបស់រោងចក្រ Fukushima Daiichi អ្នកយាមពីរនាក់ក្នុងឈុតការពារមួកការពារ និងម៉ាសការពារដែលមានឧបករណ៍ស្រូបអ៊ុកស៊ីសែនចំនួនពីរបានស្វាគមន៍ពួកយើងដោយប្រុងប្រយ័ត្ន។
ការព្យាយាមសួរសំណួររបស់យើងត្រូវបានបដិសេធ។ អ្នកយាមទាំងពីរមិនឆ្លើយតបនឹងយើងអ្វីទាំងអស់ក្រៅពីប្រើដៃធ្វើសញ្ញាឱ្យយើងត្រឡប់ក្រោយ។ ស្លាកលេខនៃរថយន្តរបស់យើងត្រូវបានគេកត់ទុក។ ច្បាស់ណាស់ យើងមិនអាចទៅមុនបន្តទៀត និងមិនត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យឈប់នោះទេ។
នៅកន្លែងចតរថយន្ត ខ្ញុំឃើញមានផ្ទាំងព័ត៌មានមួយដែលមានសារដែលជាទូទៅគេឃើញនៅតាមការដ្ឋានសាងសង់ ឬតំបន់ឧស្សាហកម្ម។ នោះគឺប៉ាណូដែលដំឡើងដោយ«គណៈកម្មាធិការសុវត្ថិភាពរោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ TEPCO Fukushima 1»។
ច្បាស់ណាស់សារនោះមិនត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរទេចាប់តាំងពីមានគ្រោះមហន្តរាយនេះមក។ បើយើងអានសារនេះដោយគិតត្រឡប់ទៅក្រោយវិញ វាដូចជាការប្រកាសបែបចំអកឡកឡឺយដែលសរសេរនៅ[មុនគ្រោះមហន្តរាយនោះ]ថា៖
«ពាក្យស្លោកសុវត្ថិភាពសម្រាប់ខែនេះ៖ ត្រូវធានាថា បានពិនិត្យមើលអ្វីៗគ្រប់យ៉ាង និងធ្វើការវាយតម្លៃពីហានិភ័យ។ មិនត្រូវមានគ្រោះមហន្តរាយសម្រាប់ឆ្នាំនេះទេ»៕
