វេជ្ជបណ្ឌិតអង់គ្លេស លោកJake Suett បានព្យាបាលពួកអ្នកជំងឺកូវីដ១៩ធ្ងន់ធ្ងរមួយសប្តាហ៍នៅក្នុង មន្ទីរពេទ្យមួយក្នុងស្រុក Norfolk នាប៉ែកខាងកើតនៃចក្រភពអង់គ្លេសនៅមុនពេលលោកធ្លាក់ខ្លួនឈឺដែរ។ ការណ៍នេះ បានកើតមានឡើងកាលពីខែមីនានៅពេលមានការរាតត្បាតជាសាកលនៃជំងឺនេះនៅក្នុងចក្រភពអង់គ្លេស។
នៅពេលនេះគឺមានរយៈពេលជាងបីខែហើយដែលលោកវេជ្ជបណ្ឌិត Jake Suett មិនទាន់បានស្រួលខ្លួនគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីវិលត្រឡប់ទៅធ្វើការវិញទេ ហើយលោកកំពុងមានអ្វីដែលគេហៅថា«អាការៈក្រោយជំងឺកូវីដ១៩»។ អ្នកជំនាញខាងការព្យាបាលគ្រាអាសន្នអាយុ៣១ឆ្នាំរូបនេះដែលមានសុខភាពល្អហើយគ្មានជំងឺអ្វីសោះនៅមុនលោកបានឆ្លងជំងឺនេះ បានដកដង្ហើមមិនកើតស្រវាំងភ្នែកនិងក្តៅខ្លួនខ្លាំងផងដែរ។
សាធារណជនផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ភាគច្រើនទាក់ទងនឹងវីរុសកូរ៉ូណាដែលបណ្តាលឱ្យមានជំងឺកូវីដ១៩គឺចំនួនមនុស្សស្លាប់ដោយសារជំងឺនេះ។
អ្នកនយោបាយនិងពួកមន្ត្រីសោកស្តាយអំពីចំនួនមនុស្សស្លាប់រៀងរាល់ថ្ងៃហើយអន្ទះសារចង់និយាយអំពីអ្នកជំងឺប៉ុន្មាននាក់ដែលបានជាសះស្បើយ។ ក៏ប៉ុន្តែសេចក្តីប្រកាសទាំងនេះមានការលាក់បាំងច្រើនគឺអ្វីដែលលោក Jake Suett និងពួកវេជ្ជបណ្ឌិតឯទៀតៗនិយាយថាមានមនុស្សរាប់ពាន់នាក់នឹងស៊ូទ្រាំដើម្បីឱ្យជាសះស្បើយពីផលប៉ះពាល់នៃជំងឺនេះ។
ហើយមនុស្ស ខ្លះប្រហែលមិនបានជាសះទេ ហើយទំនងជានឹងរងផលវិបាកខាងសុខភាពក្នុងរយៈពេលយូរថែមទៀតផង។
អ្នកជំងឺរាប់ពាន់នាក់ដែលបាន«ជាសះស្បើយ»កំពុងមានអាការៈអស់កម្លាំងខ្លាំងនិងស្ថានភាពឯទៀតៗដែលធ្វើឱ្យខ្សោយអស់កម្លាំង។ លោក Suett បាននិយាយប្រាប់ទូរទស្សន៍ Sky News នៃចក្រភាពអង់គ្លេសថា៖ «អ្វីៗបានល្អប្រសើរជាងមុន» ចាប់តាំងពីលោកបាន«ចំណាយពេលបីថ្ងៃដេកលើគ្រែដើម្បីឱ្យដកដង្ហើមកើត»នៅពេលជំងឺលោកធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំង ក៏ប៉ុន្តែស្ថានភាពគ្រាន់បើជាងមុន«បន្តិចម្តងៗ ប៉ុន្តែយឺតណាស់»។
លោកបាននិយាយបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំរាគរូសហើយឈឺដៃជើងផងដែរ»។
សមាគម Chartered Society of Physiotherapy នៃចក្រភពអង់គ្លេសនិយាយថា មនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់ដែលបានឆ្លងវីរុសកូរ៉ូណាហើយមានរោគសញ្ញាធ្ងន់ធ្ងរនឹងមានជំងឺនេះក្នុងរយៈពេលយូរ។ ពួកអ្នកមានជំងឺធ្ងន់ធ្ងរជាញឹកញយនឹងខ្សោយខ្លាំង។ បើតាមលោក Marta Lazzeri អ្នកជំនាញអ៊ីតាលីខាងជំងឺផ្លូវដង្ហើមថា ជំងឺនេះបានធ្វើឱ្យសាច់ដុំគ្រឿងដកដង្ហើមខ្សោយហើយមិនសូវមានប្រសិទ្ធភាពទេ។ លោកបានថ្លែងបន្ថែមថា៖ «ពួកអ្នកជំងឺទាំងនេះរាយការណ៍ថា ពួកគេជួនកាលអស់កម្លាំងហើយក៏មានការពិបាកក្នុងការកោរពុកមាត់ឬងូតទឹក»។
ពួកវេជ្ជបណ្ឌិតនិយាយថា ពួកជនដែលឈឺធ្ងន់ធ្ងរមានសួតក្រិន ភាសាអង់គ្លេសហៅថា pulmonary fibrosis ដោយមានការរលាកសួតធ្ងន់ធ្ងរ។ ពួកវេជ្ជបណ្ឌិតអ៊ីតាលីបានរកឃើញថា អ្នកជំងឺបីនាក់ក្នុងបណ្តាអ្នកជំងឺដប់នាក់ដែលឈឺធ្ងន់ធ្ងរនឹងខូចសួតជាអចិន្ត្រៃយ៍។
ពួកអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រខាងវីរុសនិងពួកអ្នកជំនាញខាងជំងឺឆ្លងនិយាយថា ពួកគេមិនយល់ច្បាស់អំពីផលវិបាកខាងសុខភាពក្នុងរយៈពេលយូរបណ្តាលមកពីជំងឺកូវីដ១៩ទេ។ លោក David Heymann ជាអ្នកជំនាញខាងជំងឺឆ្លង។ នៅឯការប្រជុំមួយរបស់អង្គការមិនគិតកម្រៃ ឈ្មោះ Chatham House នៃចក្រភពអង់គ្លេស កាលពីសប្តាហ៍ទីបួននៃខែមិថុនា លោកបាននិយាយថា៖ «យើងមិនទាន់ដឹងនៅឡើយទេពីព្រោះយើងកំពុងឋិតនៅក្នុងដំណាក់កាលដំបូងនៃការឆ្លងជំងឺនេះ ទោះជាបញ្ហានេះអាចកើតចំពោះពួកអ្នករួចជីវិតពីជំងឺនេះក៏ដោយ។ក៏ប៉ុន្តែវាហាក់ដូចជាមានអ្នកជំងឺខ្លះមានប្រតិកម្មតទៅទៀតនៅក្នុងសួតដែលបណ្តាលឱ្យពួកគេដកដង្លើមផុតៗហើយយើងសង្ឃឹមថាបញ្ហាទាំងនេះនឹងអាចដោះស្រាយបាន ក៏ប៉ុន្តែយើងមិនទាន់ដឹងថា យ៉ាងណាទេ»។
ពួកអ្នកស្រាវជ្រាវខាងវេជ្ជសាស្ត្រនិយាយថា មានតម្រុយខ្លះអំពីផលប៉ះពាល់ខាងសុខភាពក្នុងរយៈពេលយូរហើយប្រហែលជាអាចប្រមូលបានពីការស្រាវជ្រាវបន្តនៅក្នុងក្រុងហុងកុងអំពីវីរុសកូរ៉ូណាពីរប្រភេទទៀតគឺវីរុស SARS និងវីរុស MERS-CoV។ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីផលប៉ះពាល់ក្នុងរយៈពេលយូរបណ្តាលមកពីជំងឺ SARS បង្ហាញថា៥០%នៃពួកមនុស្សរួចជីវិតពីជំងឺនេះមានការចុះថយច្រើនខាងសមត្ថភាពរាងកាយពីរឆ្នាំបន្ទាប់មក បើប្រៀបធៀបជាមួយពួកមនុស្សដែលមិនបានឆ្លងជំងឺនេះ។ ហើយមានតែ៧៨ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៃអ្នកជំងឺ SARS អាចវិលត្រឡប់ទៅធ្វើការវិញ មួយឆ្នាំក្រោយការឆ្លងជំងឺនេះ។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយទៀតបានរកឃើញថា ៤០ភាគរយនៃពួកមនុស្សជាពីជំងឺ SARS នៅតែមានរោគសញ្ញាអស់កម្លាំងខ្លាំងក្នុងពេលជាងបីឆ្នាំបន្ទាប់មក។
សម្រាប់មួយផ្នែកនៃពួកអ្នកជំងឺ ការអស់កម្លាំងខ្លាំងគ្រាន់តែជាផ្នែកតូចមួយនៃបញ្ហាពួកគេប៉ុណ្ណោះ។ ពួកអ្នកជំនាញខាងជំងឺឆ្លងនៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប អាមេរិកនិងទ្វីបអាស៊ីនិយាយថា ពួកមនុស្សដែលមានរោគសញ្ញាធ្ងន់ធ្ងរហើយដែលបានដេកព្យាបាលក្នុងមន្ទីរពេទ្យនឹងមានបញ្ហាអស់កម្លាំងខ្លាំងដោយសារការខូចខាតសរីរាង្គសំខាន់ៗក្រៅពីសួត បណ្តាលមកពីវីរុសនេះ។
ពួកវេជ្ជបណ្ឌិតនិយាយថា ពួកអ្នកជំងឺដែលបានដេកព្យាបាលក្នុងមន្ទីរពេទ្យមានការកកឈាម បណ្តាលឱ្យដាច់សរសៃខួរក្បាល គាំងបេះដូង បញ្ហាក្នុងការបត់ជើងតូចនិងផលវិបាកឯទៀតៗដោយមានរួមបញ្ចូលការខូចខួរក្បាលដែលបណ្តាលឱ្យមានផលវិបាកខាងសុខភាពមួយជីវិត។ ការណ៍នេះមិនមែនកើតមានតែលើអ្នកជំងឺចាស់ៗប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែអ្នកជំងឺក្មេងៗក៏មានបញ្ហាទាំងនេះដែរ។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយកាលពីដើមឆ្នាំនេះនៅក្នុងក្រុង Wuhan ប្រទេសចិនដែលកើតវីរុសកូរ៉ូណាដំបូងគេបានរកឃើញថា ១២ភាគរយនៃពួកអ្នកជំងឺកូវីដ១៩បានបង្ហាញសញ្ញានៃការខូចបេះដូង។ការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯទៀតៗបានរកឃើញភស្តុតាងនៃបញ្ហា myocarditis ដែលជាការរលាកសាច់ដុំបេះដូង។ ហើយប្រមាណ៥០ភាគរយនៃពួកអ្នកជំងឺ SARS-CoV-2 មានបញ្ហាខាងសរសៃប្រសាទ។ពួកវេជ្ជបណ្ឌិតនៅតែមានការខ្វែងគំនិតគ្នាអំពីថាតើជំងឺកូវីដ១៩មានផលប៉ះពាល់បែបណាលើខួរក្បាលហើយថា គេត្រូវមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវថែមទៀត។
លោក Robert Stevens ជាសាស្ត្រាចារ្យខាងវិជ្ជាដាក់ថ្នាំសន្លប់សម្រាប់ធ្វើការវះកាត់និងវេជ្ជសាស្ត្រខាងការព្យាបាលជំងឺធ្ងន់ៗនៅឯមហាវិទ្យាល័យវេជ្ជសាស្ត្រនៃសាកលវិទ្យាល័យ Johns Hopkins ក្នុងក្រុង Baltimore រដ្ឋ Maryland។លោកបាននិយាយកាលពីខែមិថុនាថាអាចមានវិធីបួនយ៉ាងដែលជំងឺនេះមានផលប៉ះពាល់លើខួរក្បាល។ លោក Robert Stevens បានកត់សម្គាល់ក្នុងអត្ថាធិប្បាយមួយថា៖«អាចមានលទ្ធភាពមួយថា ប្រព័ន្ធការពាររាងកាយប្រឆាំងនឹងជំងឺនេះមានប្រតិកម្មខ្លាំងពេកនៅក្នុងការព្យាយាមប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ១៩ បណ្តាលឱ្យមានរោគសញ្ញាmaladaptiveដែលជាការរលាកកោសិកានិងសរីរាង្គជាច្រើនដែលគេបានឃើញនៅក្នុងអ្នកជំងឺនេះហើយការខូចទាំងនេះមានច្រើនជាងការខូចបណ្តាលមកពីវីរុសនេះទៅទៀត»។
គ្រុនក្តៅខ្លាំងរហូតដល់កម្រិត អ៊ុកស៊ីសែន ទាបក៏អាចរួមចំណែកក្នុងការធ្វើឱ្យខួរក្បាលគ្មានដំណើរការដែរហើយនាំឱ្យមានការខូចខួរក្បាលក្នុងរយៈពេលយូរថែមទៀតផង។ខួរក្បាលក៏មានផលប៉ះពាល់ដោយការដាច់សរសៃខួរក្បាលបណ្តាលមកពីឈាមកក។ លោក Robert Stevens និងវេជ្ជបណ្ឌិតឯទៀតៗព្រួយបារម្ភថា៖« វីរុសនេះប្រហែលមានសមត្ថភាពចូលក្នុងខួរក្បាលហើយបណ្តាលឱ្យមានការឆ្លងជំងឺធ្ងន់ធ្ងរលឿន។ លោកបានថ្លែងថា៖«ករណីនេះត្រូវបានរាយការណ៍ក្នុងប្រទេសចិននិងប្រទេសជប៉ុនដែលបានរកឃើញ ព័ន្ធុវីរុសនេះនៅក្នុងវត្ថុរាវនៅក្នុងខួរឆ្អឹងខ្នង។នៅក្នុងករណីមួយក្នុងរដ្ឋ Florida វីរុសនេះបានត្រូវរកឃើញនៅក្នុងកោសិកាខួរក្បាល។ ការណ៍នេះប្រហែលកើតមានដោយសារវីរុសនេះចូលទៅក្នុងឈាមឬផ្នែកខាងចុងសរសៃប្រសាទ»។
ទោះណាជានៅក្រោយការរាតត្បាតជាសាកលនៃជំងឺកូវីដ១៩ក៏ដោយក៏ពួកអ្នកជំងឺនៅក្រោយការរាតត្បាតនេះទំនងជានៅតែជាបន្ទុកធ្ងន់មួយលើប្រព័ន្ធសុខាភិបាកសាធារណៈដែលតម្រូវឱ្យមានការពង្រីកកាយសម្បទាពិសេសថែមទៀត៕
ប្រែសម្រួលដោយលោកឈឹម សុមេធ
